پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
کد خبر: ۶۷۰۴۲
تاریخ انتشار : ۲۸ خرداد ۱۳۹۶ - ۲۳:۱۰
از طریق یکی از دوستان مطلع شدم که در رومشکان زمین لرزه ای رخ داده است. پس از شنیدن خبر نگاهی به زلزله های اخیر ایران در سایت موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران انداختم؛

شعار سال:  زمین لرزه ای با بزرگای ۳/۲ و در عمق هشت کیلومتری زمین به مرکزیت شهر چقابل رومشکان. این زمین لرزه با خساراتی جزئی در حد ترک برداشتن دیوار ساختمان ها مربوط به چند روستا از توابع بخش سوری همراه بوده است که بعضا سبب رعب و وحشت در اهالی این محل شده است. با این حال پس از تعیین محل دقیق طبق مختصات داده شده توسط موسسه ژئوفیزیک مشخص شد زمین لرزه دقیقا در حوالی روستای سوری اتفاق افتاده است.



به طور کلی زمین لرزه لرزش و جنبش زمین است که به علت حرکات ناگهانی و آزاد شدن انرژی در اثر این حرکات در گسل ها یا شکستگی ها ایجاد می شود. عامل اصلی در جابجایی این گسل ها نیروها و حرکات زمین ساختی پوسته زمین می باشد که البته بر طبق مطالعات انجام شده عوامل دیگری می توانند به صورت محلی و به عنوان محرک جابجایی این گسل ها نقش داشته باشند. پس بنابراین لازمه رخداد یک زمین لرزه وجود شکستگی یا گسل در محل می باشد. محلی که زمین لرزه در آن رخ می دهد را کانون ژرفی و نقطه بالای این کانون را مرکز سطحی زمین لرزه می نامند. به هرحال، رخداد زمین لرزه با مرکز کانونی رومشکان برای من به عنوان یک زمین شناس جالب بود و برخود لازم دانستم در این مورد مطالبی را به صورت خلاصه عنوان کنم.

جالب توجه است که زمین لرزه ای با این بزرگا کم ( هرچند جزء دسته ریز لرزه ها محسوب می شود) که با خسارات جزئی همراه بوده تنها شعاع محدودی را دربرگرفته است. بنابراین اگر بتوان زمین لرزه را به حرکات زمین ساختی زمین و فعالیت گسل های لرزه زا مرتبط دانست، شعاع تاثیر این زمین لرزه غالبا وسیع تر از این مقدار باید باشد. با این وجود بر طبق نقشه های لرزه خیزی و گسل های فعال تهیه شده و شواهد زمین ساختی که در این بخش از حوضه زاگرس وجود دارد، گسل فعالی که با لرزه خیزی همراه باشد در این ناحیه تاکنون مشخص نشده و بعید به نظر می رسد که این محدوده بتواند مرکز کانون زمین لرزه ناشی از حرکات زمین ساختی یک گسل فعال باشد ( هر چند که باید مطالعات بیشتری انجام شود).
با این حال نمی توان از وجود شکستگی ها و گسل های پنهان (گسل هایی که به سطح زمین نرسیده اند) غافل شد. طبیعتا تشخیص و شناسایی گسل های پنهان به علت مدفون بودن آنها در زیر رسوبات آسان نخواهد بود، و غالبا این گسل ها توسط لرزش هایی که بر روی آنها اتفاق می افتد خود را معرفی می کنند. گسل های پنهان که ممکن است مدت ها دوران خاموش و بی لرزه ای را سپری کرده باشند در اثر عواملی همچون برداشت بی رویه آب های زیرزمینی و افت سطح آب، می توانند تنش هایی را در گسل به وجود آورده و به عنوان محرک آغازین زمین لرزه عمل کنند. بنابراین مطالعه گسل های پنهان و لرزه زا در منطقه با استفاده از روش های ژئوفیزیکی نمی تواند خالی از لطف باشد، هر چند که با تداوم این لرزه ها این امر ضرورتی انکار ناپذیر دارد.

عامل دیگری که می تواند مرتبط با این لرزش و شواهد آن باشد وقوع فرونشت (فروریزش) در منطقه است. همانطور که اشاره شد زمین لرزه اخیر به صورت محلی و با شعاع تاثیر کم رخداده است، بنابراین بررسی ابعاد مختلف این پدیده کاملا ضروری به نظر می رسد. فرونشست عبارت است از فروریزش و یا نشست سطح زمین که به علت های متفاوتی در مقیاس بزرگ روی می دهد. فروریزش زمین با فرونشست متفاوت است؛ فرونشست، نشست آرام و کند زمین در مقیاس بزرگ و در طول یک دوره زمانی است اما فروریزش، افتتوده ای کوچک از زمین بصورت ناگهانی است. عوامل متعددی باعث ایجاد این پدیده می شوند: فرآیندهای زمین ساختی و پویایی گسل‌ها در منطقه، بارندگی، وجود عوارض توپوگرافی، نفوذ ریزش‌ها و یا رواناب‌های اسیدی، انحلال تشکیلات سطحی و وجود لایه‌های نامقاوم در تشکیلات رسوبی زیرین یا برداشت آب زیر زمینی و نفت و غیره. در بین عوامل گفته شده به نظر می رسد که برداشت بیش از حد مجاز از آب های زیرزمینی، وجود لایه‌های نامقاوم در تشکیلات رسوبی زیرین و به دنبال آن میزان انحلالی که در این رسوبات رخ می دهد می توانند عوامل اصلی ایجاد فرونشست در دشت رومشکان باشند. با این وجود رخداد فرونشست تدریجی زمین در دشت رومشکان با توجه به برداشت آب های زیرزمینی و کمبود بارندگی در سالهای اخیر به نظر امری عادی می باشد. ولی عاملی که می تواند از جنبه های دیگر خطر ساز و احتمالا مرتبط با لرزه خیزی اخیر باشد پدیده فروریزش در منطقه است. ریزش های زیرسطحی می توانند به صورت خزشی و آرام و یا با صدایی مهیب همراه باشند. در دشت رومشکان به ویژه بخش غربی آن با توجه به نزدیک بودن سازند گچی و نمکی گچساران به عنوان یک لایه رسوبی نامقاوم به سطح زمین و اینکه این سازند مستعد ایجاد کارست های (حفرات یا غار) بزرگی می تواند باشد، پدیده فروریزش را می توان به انحلال و ریزش این سازند مربوط دانست. با این حال می توان این استدلال را داشت که ریزش لایه های زیرسطحی تا زمانی که مقاومت و ضخامت بالای گودال زیرسطحی را به حداقل برساند می تواند تداوم داشته باشد و در نهایت با ریزش لایه های فوقانی گودالی را در سطح زمین ایجاد کند (شکل زیر).

با توجه به آنچه که گفته شد عواملی که می توانند مسبب این لرزه خیزی شده باشند در هرصورت با هم مرتبط هستند، درصورتی‌که ریزش‌های زیرسطحی در وسعت زیاد رخ دهد می‌تواند زلزله‌هایی با بزرگی کم تا متوسط ایجاد کند و یا به‌صورت عکس آن، رخداد زلزله در منطقه که غالبا با جابجایی حرکات زمین و شکستگی ها همراه است می‌تواند ریزش‌های زیرسطحی ایجاد و گاهی شدت انحلال را بالابرده و زمان ایجاد فروچاله‌ها را نزدیک‌تر کند. می توان نتیجه گرفت احتمال تاثیر افت سطح آب های زیر زمینی و پدیده کارستی شدن به عنوان عاملی محرک در فعالیت گسل های احتمالی منطقه کم نمی باشد. پدیده فرونشست های زمین در دشت ها و فروریزش ها در زمین های مسکونی می تواند عواقب خطرناکی داشته باشد لذا باید به هشدارهای زمین شناسی توجه شود و برای جلوگیری از آسیب های مختلف برنامه ریزی صورت گیرد. حفاظت و بهره برداری به اندازه و صحیح از منابع آب برای تعادل اکولوژیکی منطقه و حفظ سلامت جامعه و محیط زیست انکارناپذیر است و لازم است کلیه دستگاهها در این خصوص و در یک عزم همگانی، در مدیریت بهینه آب مشارکت و همراهی داشته باشند. به نظر می رسد زمین هشدار خود را در این منطقه داده است و می طلبد که در ادامه مسئولین پیگیری ها و مطالعات جدی در این زمینه داشته باشند


با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری-تحلیلی رومشگان، تاریخ انتشار 13 بهمن 1395، کد مطلب:- : www.roomeshkan.com



اخبار مرتبط
خواندنیها و دانستنیها
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین