مثلث تحريم‌شدگان آمريکا در تبريز

هر سه کشور تحت فشار‌های آمریکا هستند و روابط دوجانبه و اقدامات برای مقابله و دورزدن تحریم‌های آمریکا می‌تواند موضوع مهم دیگری در این نشست باشد که سران سه‌کشور درباره آن رایزنی خواهند کرد.

شعار سال : شانزدهم شهریور رؤسای‌جمهوری ترکیه و روسیه به ایران می‌آیند تا در نشستی با محور سوریه شرکت کنند؛ نشستی که برخلاف پیش‌بینی‌ها نه در تهران، بلکه در تبریز برگزار خواهد شد. اگرچه دفتر سفیر ترکیه در تهران، میزبانی تبریز را تأیید کرد، اما برخی منابع محلی گفتند که به دلیل مسائل حاد امنیتی در زمان سفر پوتین شاید تبریز نتواند میزبان این نشست باشد.

آخرین‌بار سران این سه کشور؛ یعنی رجب طیب اردوغان، حسن روحانی و ولادیمیر پوتین در فروردین‌ماه سال جاری در آنکارا دیدار کرده بودند. وقتی هم که در جریان بازی‌های جام جهانی فوتبال علی‌اکبر ولایتی به‌عنوان فرستاده ویژه ایران به مسکو رفت و با پوتین دیدار کرد، خبر نشستی که به‌زودی در ایران برگزار می‌شود، مطرح شد. حالا سران این سه کشور در ماه جاری با هم دیدار می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود موضوع سوریه محور اصلی این نشست باشد.

چند روز بعد از این نشست؛ یعنی ۱۱ و ۱۲ سپتامبر (۲۰ و ۲۱ شهریور) نیز نمایندگان سه کشور ایران، روسیه و ترکیه برای دیدار نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه به ژنو می‌روند. از طرفی هر سه کشور تحت فشار‌های آمریکا هستند و روابط دوجانبه و اقدامات برای مقابله و دورزدن تحریم‌های آمریکا می‌تواند موضوع مهم دیگری در این نشست باشد که سران سه‌کشور درباره آن رایزنی خواهند کرد.

سه موضوع روابط دوجانبه ایران و ترکیه، ایران و روسیه و مسئله آمریکا در این بین و موضوع سوریه را با سه کارشناس در میان گذاشتیم:

قاسم محبعلی، کارشناس مسائل منطقه: این نشست در ادامه نشست‌هایی است که ایران روسیه و ترکیه درباره سوریه با هم داشتند. نشست قبلی در آنکارا با حضور سران سه کشور ضامن آتش‌بس برگزار شد.

حالا سوریه در این مرحله به نقطه حساسی رسیده است. در این نقطه استان ادلب در نشست پیش‌رو تعیین‌کننده است؛ استانی که ترکیه در آن حضور نظامی دارد و غیر از ارتش ترکیه نیرو‌های موافق ترکیه هم در آنجا حضور دارند.

حالا باید دید که ترک‌ها چگونه می‌توانند ترک‌کردن ادلب را بپذیرند و آیا آمادگی عقب‌نشینی دارند؟ یا ارتش سوریه از طریق جنگ آنجا را پاک‌سازی می‌کند. حتی اگر ترک‌ها عقب‌نشینی را نپذیرند، احتمال درگیری بین ایران و روسیه و سوریه پیش می‌آید، هرچند که احتمال بسیار کمی دارد.

بنابراین مسئله فوری ادلب است و بعد از ادلب اینکه چگونه این سه کشور درباره آینده سوریه به توافق برسند. می‌توان گفت که در اینجا روسیه دست بالا را دارد و با همه طرف‌ها در حال گفتگو است؛ هم با آمریکایی‌ها، هم اروپایی‌ها و هم از طرف دیگر با عربستان و اسرائیل. موضوع بعدی نشست تبریز قانون اساسی سوریه است که رؤسای سه کشور چند روز بعد از نشست برای آن به ژنو خواهند رفت.

بعد هم مسئله بازسازی سوریه مورد بحث خواهد بود، اما موضوع مهم دیگر شرق سوریه است؛ یعنی مسئله کُرد‌هایی که با دولت به توافق رسیده‌اند که به صورت خودمختار باشند؛ اینکه کرد‌ها چگونه عمل خواهند کرد. درواقع باید دید که تفاهم کرد‌های سوریه با دولت با توجه به حضور آمریکایی‌ها در این منطقه، یعنی شرق این کشور در عمل چگونه ادامه پیدا می‌کند.

بهرام امیراحمدیان، کارشناس مسائل روسیه: تصور می‌کنم در این نشست ایران، روسیه و ترکیه درباره چند مسئله با هم گفتگو کنند؛ یکی اینکه مفاد قانون اساسی سوریه چه باشد تا هر سه کشور ضامن آتش‌بس در آینده با سوریه روابط مفیدی داشته باشند، چون ترکیه با سوریه هم‌مرز است و روسیه هم با سوریه اتحاد استراتژیک دارد.

روسیه از دوره شوروی تا به حال در بندر طرطوس در شرق دریای مدیترانه پایگاه نظامی دارد. ایران هم در این بین به‌عنوان متحد استراتژیک با سوریه که هزینه‌های زیادی داده است برای اینکه بتواند با حزب‌الله در ارتباط باشد، باید با حکومتی که در سوریه روی کار است ارتباط نزدیکی داشته باشد، اما درباره روابط دوجانبه این سه کشور با هم نکته مهم این است که هر سه مورد تحریم آمریکا هستند. حتی ترکیه با اینکه عضو پیمان ناتو است دچار مشکلاتی شده.

در این بین روسیه و ترکیه گره‌های اقتصادی زیادی هم با هم دارند، چون روسیه به ترکیه گاز صادر می‌کند و دیدیم حتی وقتی که روابطشان دچار تنش شد به همین خاطر مجبور شدند دوباره روابط را برقرار کنند، اما رابطه ایران با این دو کشور نیز حائز اهمیت است.

وقتی که تحریم‌های بعدی آمریکا از ۱۳ آبان اجرائی شود، بنادر روسیه و ترکیه می‌توانند بنادر خوبی برای ایران باشند. بندر هرسین ترکیه می‌تواند کمک تأثیرگذاری برای ایران باشد. همان‌طور که در گذشته و زمان تحریم‌ها کشتی‌ها به اسم ترکیه وارد بندر می‌شدند و از آنجا با کامیون‌ها راهی ایران می‌شدند.

بنادر روسیه در دریای خزر هم بعد از شروع دور بعدی تحریم‌ها روی ایران باز است. از طرفی حفظ ارزش پول ملی این سه کشور مسئله دیگری است. درواقع پول ملی ایران، روسیه و ترکیه می‌تواند بین سه کشور گردش کند. بنابراین این نشست می‌تواند اقتصادی هم باشد.

امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا: روابط آمریکا و روسیه از زمانی که روسیه دست به اقداماتی در شرق اوکراین زد رو به وخامت گذاشت. البته در این بین شخص ترامپ معتقد است که روابط با روسیه باید بهبود پیدا کند و در نتیجه تحریم‌ها کاهش یابد، اما جریانی در آمریکا وجود دارد که این اجازه را به ترامپ نمی‌دهد؛

جریانی روس‌ستیز که در هر دو حزب هم هست و در حزب جمهوری‌خواه پایگاهی قوی دارد و همواره در این بین سنگ‌اندازی می‌کند. درمقابل ترامپ معتقد است نمی‌توان قدرت روسیه را نادیده گرفت و آمریکا در پیش‌بردن بعضی از مسائل به کمک روسیه احتیاج دارد. به این معنی که در جنگ تجاری با چین و اروپا می‌تواند از کمک روسیه استفاده کند.

از سوی دیگر این شبهه هم وجود دارد که ترامپ با کمک روسیه به ریاست‌جمهوری آمریکا رسیده است؛ بنابراین ترامپ خود را مدیون روسیه می‌داند.

جدا از این مسئله نگاه ترامپ این است که نمی‌تواند بدون کمک روس‌ها با بازیگران قدرتمندی مثل اروپا، چین و حتی ایران روبه‌رو شود، ضلع دیگر مثلث این نشست ترکیه است. به نظر می‌رسد که اردوغان بعد از ناامیدی از جذب‌شدن به اتحادیه اروپا دیگر نمی‌تواند روی کمک‌های آمریکا هم حساب کند، چون در مواردی مثل سوریه تضاد منافع پیدا کرده‌اند. این اختلافات باعث نگرانی ترکیه و در نتیجه نزدیکی به روس‌ها شده است. آمریکا هم درمقابل دست به تحریم ترکیه زده است.

در این میان بازداشت کشیش آمریکایی در ترکیه باعث شده تا آمریکایی‌ها فشار‌ها را به ترکیه افزایش دهند. البته بااین‌همه [اختلاف هر سه کشور با آمریکا]جمع‌شدن این سه کشور در کنار هم به این معنی نیست که هیچ اختلافی با هم ندارند، اما یک موضوع مشترک به اسم سوریه و یک دغدغه مشترک که سیاست تهاجمی دولت آمریکاست، باعث شده به هم نزدیک شوند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری فرارو ، تاریخ انتشار 6شهریور 97، کدمطلب: 372172، www.fararu.com