ملاحظاتي در باب طرح درس‌ها

براي مدت‌هاي طولاني آماده‌کردن طرح درس سالانه و روزانه، به‌صورت رسمي و قانوني بخشي از اساسي‌ترين وظايف آموزگاران و معلمان بود؛ به‌طوري‌که به تصور برخي مديران، ارائه طرح درس‌ها نشان مهمي بر مهارت و دلسوزي يک معلم بود و هنوز هم گاهي ممکن است براي دانشجويان تربيت معلم به عنوان يکي از وظايف سالانه و روزانه معلمان آموزش داده شود.

شعار سال: حقيقتا منکر وجود نظم، زمان‌بندي و پيش‌بيني فرايند تدريس در کلاس درس به صورت يک طرح نوشته‌شده و آماده از پيش نيستم، اما نخستین مشکلاتِ طرح درس از آنجا آغاز مي‌شود که طرح درس‌ها دانش‌آموزان را به‌منزله آدمک‌هاي يک بازي کامپيوتري يا مهره‌هاي شطرنج در نظر مي‌گيرند که به‌آساني و بدون هرگونه عوامل مزاحم دروني و بيروني مي‌توان آنها را به اجراي برنامه‌ها و دستورات خواسته‌شده در زمان کاملا معين واداشت و سپس نتايج رضايت‌بخشي به دست آورد. البته اين همه ماجرا نيست؛ برخي مدافعان طرح درس بر اين باورند که ايدئال‌بودن و غيرقابل‌عملي‌بودن طرح درس مانع دست‌کم‌گرفتن آنها نيست، زيرا اگرچه نمي‌توان همه موارد مقرر‌شده در طرح درس را اجرا کرد، حداقل مي‌توان به طرحي نسبتا موفق و مشابه به آن دست يافت.
از آنجايي که شکاف بسيار بزرگ ميان انتظارات آموزشي‌و‌‌پرورشي درون طرح درس‌ها با شرايط آموزشي‌و‌پرورشي زندگي دانش‌آموزان وجود دارد، حتي دستيابي به شرايط نزديک ايدئال جز در برخي مدارس ويژه در اين زمان بحراني اگر غيرممکن نباشد،
بسيار مشکل است.برخي نکات قابل‌تأمل درباره طرح درس‌ها به شرح زير است:
1. طرح درس‌ها در شرايط فعلي فقط مي‌توانند برخي نقاط کلي و مشترک روش تدريس‌هايي را معين کنند که تقريبا در هر زمان و مکان به‌صورت نسبي مي‌توان آنها را به کار برد. پس، از اين چشم‌انداز مي‌توان به اهميت و کاربرد طرح درس‌ها نگريست و بين طرح درس ايدئال مکتوب و طرح درس واقعي پيوند و پيوستگي و هماهنگي ايجاد كرد.
2. درخواست ارائه طرح درس ازسوی معلمان به عنوان يکي از معيارهاي اصلي سنجش ميزان انجام وظايف در بازديدهاي اداري امري چندان کارآمد نيست، زيرا همان‌طور ‌که بيان شد ثبت نوعي عملکرد ايدئال و تقريبا غيرقابل‌اجراست و از اين لحاظ حاصل بازديدها بيشتر تشريفاتی فرماليته و شعاري می‌شود.
3. طرح درس، به جاي آنکه حالت يک برنامه بازي کامپيوتري براي به‌حرکت‌درآوردن آدمک‌هاي بازي را بگیرد، بايد به صورت نهادينه‌شده در ذهن معلم حضور داشته باشد و همچنين معطوف به واقعيت‌هاي شرايط فعلي آموزشي دانش‌آموزان باشد.