شعار سال:سازمان بهداشت جهانی از تداوم وضعیت ابتلا به کرونا وهمه گیری جهانی آن خبر داده است، کشور استرالیا که گرم‌ترین روز‌های خود را سپری می‌کند با ثبت ابتلای شهروندان خود به کرونا امیدواری برای نابودی این ویروس تهاجمی را در ماه‌های گرم سال ناامید کرد، ویروسی که همه گیری و شیوع بالای آن بیش از ۱۲۰ کشور دنیا را درگیر و اقتصاد‌های بسیاری را در خطر رکود و منفی شدن رشد اقتصادی قرار داده است. شیوع گسترده ویروس کرونا در آمریکا در روز‌های اخیر و محدود سازی سفراز اروپا به آمریکا خطر کاهش قیمت نفت که در هفته گذشته با افت ۲۷ درصدی تا مرز ۳۰ دلار سقوط کرد را برای هفته‌های آینده افزایش داده است. بازار‌های نفت کاهش شیب قیمت را تجربه می‌کنند، شیبی که تغییر جهت آن به سمت سربالایی بسته به کشف و تولید انبوه واکسن کرونا و بازگشت تعاملات و ارتباطات تجاری واقتصادی به روال دنیای قبل از کروناست. کاهش بی سابقه‌ی قیمت نفت در ۱۰ سال اخیر بعد از همه گیری کرونا و اثرات آن بر اقتصاد جهانی موضوع گفتگوی ما با محمد علی صادقی؛ کارشناس حوزه‌ی نفت و انرژی است که در ادامه تقدیم می‌شود.


ویروس کرونا وهمه گیری جهانی این بیماری تا چه اندازه بر کاهش قیمت نفت جهانی موثر بوده است؟ آیا عوامل دیگری نیز بر این مساله تاثیر گذار هستند؟

ویروس کرونا پکیج عوامل تاثیر گذار در کاهش قیمت نفت را تکمیل کرد، گسترش ویروس کرونا دربسیاری از کشور‌های جهان سبب کاهش مسافرت‌های هوایی و زمینی و به تبع آن کاهش نیاز به مصرف سوخت و از رونق افتادن صنعت هوایی و گردشگری شد. کاهش تقاضای نفت و از بین رفتن توازن بین عرضه و تقاضا، کاهش قیمت نفت را در پی داشت. رسانه‌ای شدن تبعات ابتلا به شیوع کرونا و مسری بودن آن نفت را با کاهش بیست درصدی تقاضای جهانی رو به رو کرد، روند نزولی کاهش تقاضا قیمت نفت را تا نزدیک به بشکه‌ای ۳۰ دلار در هفته گذشته کاهش داد. بی تردید کاهش تقاضای چین در دو ماه گذشته به عنوان یکی از بزرگترین وارد کنندگان نفت به دلیل تعطیلی بخش بزرگی از تولید این کشور نقش عمده‌ای در کاهش قیمت نفت داشته است. کاهش تقاضای جهانی برای خرید نفت افت بی سابقه‌ای را در بازار‌های نفت رقم زد، بنحوی که براساس گزارش آژانس بین المللی انرژی رشد تقاضای نفت در سه ماه گذشته ۴۳۵ هزار بشکه در روز کاهش داشته که در ده سال گذشته بی سابقه بوده است.

عربستان سعودی و روسیه از سال ۲۰۱۶ تا کنون بر سر قیمت و عرضه نفت چالش‌هایی را پشت سر گذاشته اند چالش‌هایی که کاهش قیمت نفت توسط عربستان در آن بسیار تاثیر گذار بوده است. عربستان سعودی با افزایش عرضه یا تخفیف های ویژه و ارزان فروشی به دنبال ایجاد تنگنا بر سر راه کشورهایی مثل ونزوئلا و ایران بود، علی رغم تلاش‌های روسیه، ایران و ونزوئلا که به دنبال افزایش قیمت نفت بودند، عربستان سعودی با عرضه بیشتر منجر به کاهش قیمت نفت شد. سعودی‌ها می‌دانستند کشور‌های عنوان شده وابستگی شدیدی به درآمد‌های نفتی دارند لذا با افزایش عرضه سیاست آسیب پذیری درآمد‌های نفتی این کشور‌ها را افزایش دادند. با آنکه اصلی‌ترین سیاست جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه گذشته در اوپک ثبات قیمت نفتی و جلوگیری از کاهش قیمت نفت بوده، اما سعودی‌ها از این محمل برای کاهش درآمد ایران استفاده کردند تا با ابزار عرضه نفت بیشتر علیه اعضای اوپک و بازار‌ها اقدام کنند، به ویژه در سیاست‌هایی که از نفت شل آمریکا حمایت می‌کند عربستان سعودی با سیاست‌هایی در جهت افزایش تقاضا برای نفت شل آمریکا همواره نشان دادند در سیاست‌های نفتی دنباله رو سیاست‌های آمریکا هستند لذا نقش سعودی‌ها در کاهش قیمت نفت را در کنار تاثیر گذاری ویروس کرونا نمی‌توان نادیده گرفت.

آیا روند کنونی با توجه به تحریم نفتی ایران تغییر چندانی در صادرات و تولید نفت ایران به دنبال خواهد داشت؟
تولید کنونی نفت جمهوری اسلامی ایران یک و نیم میلیون بشکه نفت در روز است که بخشی از آن به مصرف داخلی و بخشی هم به مشتریان محلی و منطقه ای، چون کشور‌های ترکیه، عراق، افغانستان و گرجستان صادر می‌شود، وابستگی برخی از کشور‌های منطقه‌ای به نفت ایران مانع کاهش صادرات نفت ایران می‌شود، اما کاهش تولید به دلیل کاهش قیمت‌ها به صورت مقطعی در همه تولید کنندگان نفتی رفتاری طبیعی است تا زمانی که نفت مجددا به روال افزایش قیمت خود بازگردد تا عرضه نفت به حالت معمول بازگردد. از طرف دیگر همیشه در اولین ماه‌های سال به دلیل مساعد شدن آب و هوا و رشد گردشگری و مسافرت ها رونق بازار نفت بیشتر می شود که در این شرایط شیوع کرونا قضیه متفاوت است. در ادامه هم رفته رفته به دلیل گرم شدن هوا و کاهش نیاز به انرژی برای مصارف گرمایشی این بخش از تقاضا باز هم کاهشی می شود.

با توجه به اینکه بسیاری از کشور‌های اروپایی نیز با ویروس کرونا دست وپنجه نرم می‌کنند، آیا روند کنونی و کاهش عرضه نفت می‌تواند صنایع و اقتصاد اروپا را نیز تحت تاثیر قرار دهد؟
پازل افزایش عرضه نفت که کاهش قیمت نفت را در پی داشته است، قیمت بسیاری از کالا‌ها را کاهش داده است، کاهش سی درصدی قیمت نفت تولیدات صنعتی و کشاورزی را کاهش داده است. گسترس ویروس کرونا رشد اقتصاد دنیا را منفی کرده است، کاهش رشد اقتصادی در کشور‌های صنعتی بسیار مشهود است. ویروس کرونا زمانی به کشور‌های صنعتی تحمیل شد که کشور‌های صنعتی بدهی‌های هنگفتی به یکدیگر دارند، این مساله چشم انداز اقتصادی کشور‌های صنعتی را با خطراتی رو به رو کرده است، ضمن اینکه چاپ بدون پشتوانه دلار که منجر به سقوط اقتصاد‌های بزرگ می‌شود وضعیت بلاتکلیفی را بر اقتصاد کشور‌های صنعتی تحمیل کرده است، قدرت‌های بزرگ بر آن هستند تا با سیاسی نشان دادن ویروس کرونا سایر کشور‌ها را ملزم به حمایت‌های اقتصادی از هم کنند، با این تحلیل که عدم حمایت از هم منجر به سقوط سریع‌تر اقتصاد‌های بزرگ می‌شود در حالی که روند کنونی نشان می‌دهد بسیاری ازاقتصاد‌ها با چالش‌های بزرگی رو به رو خواهند شد.

بعضی از کارشناسان سازمان بهداشت جهانی ادعا می‌کنند که با آغاز فصل گرما ویروس کرونا ریشه کن نمی‌شود، چرا که اطلاعات دقیقی از رفتار میهمان ناخوانده‌ای که شناخت چندانی درباره آن وجود ندارد به دست نیامده است، اگر ویروس کرونا تا ماه‌های گرم سال آینده همچنان جوامع را درگیر کند بازار‌های جهانی و اقتصاد جهانی چه چالش‌هایی در پیش رو خواهد داشت؟
از زمان گسترش و شیوع ویروس کرونا بسیاری از کشور‌های دنیا از جمله چین، ایتالیا وبرخی از شهر‌های بزرگ در کشور‌های آسیایی و اروپایی با قرنطینه سازی به دنبال کاهش آسیب پذیری از ویروس کرونا برآمدند، قرنطینه شهر‌ها به معنای افزایش صدمات بر بدنه اقتصاد کشورهاست، بعد از چین کشور‌های اروپایی دچار آسیب‌های اقتصادی شدیدی شدند، به نظر می‌رسد جهان در ابتدای تاثیر گذاری ویروس کرونا حرکت می‌کند وهنوز به میانه آن نرسیده ایم، رسیدن به نیمه‌های تاثیر گذاری بیماری وهمه گیری جهانی آن منجر به تغییرات عدیده‌ای در اقتصاد‌های جهان خواهد شد، اقتصاد‌هایی با ساختار‌های قوی دچار صدمات کمتری می‌شوند لذا تا زمان نتایج قطعی از زمان پایان پذیری یا تولید واکسن کرونا نمی‌توان پیش بینی دقیقی از افت اقتصادی کشور‌ها یا کاهش قیمت انرژی ارائه داد.

آیا کاهش قیمت نفت در ماه‌های پیش رو ادامه خواهد داشت؟ تحلیل شما از وضعیت بازار نفت چیست؟
بازار نفت هیچ گاه به صورت مستمر کاهش قیمت نفت را تجربه نکرده است، کاهش قیمت نفت به دلیل شیوع ویروس کرونا در هفته گذشته کمتر از چند روز اتفاق افتاد، این کاهش قیمت به دلیل آنی بودن آن زودگذر خواهد بود، زمانی کاهش قیمت نفت تداوم می‌یابد که در طول ماه شاهد کاهش یک دلار، دو دلار قیمت نفت باشیم، کاهش غیر مترقبه قیمت نفت به معنای موقتی بودن آن است، هر چند بازیگران بازار‌های نفتی، چون عربستان سعودی همواره برای مصرف کنندگان دردسر‌هایی درست کرده اند، اما بازار نفت در هفته‌های آینده روند مثبت خود را طی خواهد کرد، کاهش عرضه منجربه افزایش قیمت می‌شود چرا که شرایط کنونی تامین کننده نیاز بازار نفت جهانی نیست، عربستان سعودی با تولید ۱۰ میلیون بشکه نفت در روز، آمریکا ۱۵ میلیون بشکه، روسیه ۱۰ میلیون و چین ۶ میلیون قادر به تامین نیاز بازار‌های جهانی در روز نیستند، لذا فشار نیاز‌های جهانی با افزایش تقاضا مانع از استمرار کاهش قیمت نفت خواهد شد.
شعار سال، با اندکی تخلیص و اضافات برگرفته از خبر گزاری دانشجو، تاریخ 24 اسفند 1398،کد خبر:۸۳۴۵۲۹ ،www.snn.ir