اقتصادی - نفت

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران گفت: طرح انتقال سهمیه سوخت به کارت بانکی به بررسی زیادی نیاز دارد و سوختگیری در مراکز عرضه، همچنان بر بستر سامانه هوشمند سوخت انجام می‌شود. این در حالی است که پایگاه تحلیلی خبری شعار سال در یک ماه اخیر بار‌ها درباره پیامد‌های انتقال ناسنجیده سهمیه سوخت بر روی کارت‌های بانکی هشدار داده و مصادیق تولید چالشی نظیر بسته شدن کارت بانکی بدلیل چگ برگشتی، بسته شدن حساب به دستور مقام قضایی و یا دستگاه‌های شبهه قضایی (نظیر اختیارات ماده ۵۰ تامین اجتماعی)، وجود خودرو‌های قولنامه‌ای و غیره، هشدار داده است.

درحال حاضر صنایع اصلی مثل فولاد و پتروشیمی به دلیل قطع گاز و برق متضرر ناترازی هستند، خصوصا از نیمه مهر به این سمت با قطع گاز صنایع پتروشیمی ضرر بسیار زیادی به صنایع وارد شده که توسط کمیسیون صنعت تا ۱۸۰ همت پیش‌بینی می‌شود، اگر اعداد سال گذشته را هم رفرنس قرار دهیم خسارت به پتروشیمی بابت کمبود خوراک گاز نزدیک یک میلیارد دلار بوده که عدد بزرگی است.وقتی صحبت از ناترازی انرژی می‌کنیم درواقع یک مسئله بسیار پیچیده و بزرگ شامل ناترازی تولید و مصرف گاز، تولید و مصرف برق و تولید و مصرف فرارده‌های نفتی خصوصا بنزین و گازوئیل را مطرح می‌کنیم، هرکدام از این ناترازی‌ها صورت مسئله مستقل راه‌حل‌ها و رویکرد خاص خود را می‌طلبد. افاضلی تاکید کرد: در حوزه سیاست‌گذاری و حکمرانی هم قاعدتا قوانینی باید اجرا و هم مشوق‌هایی برای جلب سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شود تا در کنار همه اینها سرمایه‌گذاری هم چه توسط مردم به صورت خرد و چه توسط سرمایه‌گذاران بزرگ به صورت گسترده صورت گرفته و فرهنگ بهینه‌سازی رواج پیدا کند.

شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در پی انتشار اخباری در فضای مجازی با طرح این سؤال که: «آیا افزایش قیمت بنزین در راه است؟» اطلاعیه‌ای صادر کرد و این مسئله را تکذیب نمود.

در حال حاضر قیمت بنزین سوپر ۳۵۰۰ تومان است و حال باید دید با توجه به مصوبه احتمالی افزایش قیمت بنزین ، قیمت بنزین وارداتی سوپر به چه صورت محاسبه خواهد شد.؟ برآوردها حاکی از آن است که هر لیتر بنزین سوپر با دلار آزاد نزدیک به ۸۰ هزار تومان می شود که در صورت محاسبه یک باک بنزین ۵۰ لیتری باید ۴ میلیون تومان پرداخت کرد.اما در صورت محاسبه با قیمت دلار مبادله‌ای (۵۱۴۵۱ تومان ساعت ۹ صبح ۲۲ آبان ۱۴۰۳) نرخ هر لیتر بنزین سوپر تقریباً ۶۱ هزار تومان برای هر لیتر بنزین سوپر پرداخت باید کرد. حال باید پرسید که آیا نامعادله درآمد در حد ایران، قیمت بنزین به قیمت آمریکا ، کیفیت خودرو در حد خودت می دونی؟ قابل پیاده سازی است.

صورت‌های مالی ۶ ماهه پالایش نفت شیراز نشان می‌دهد با وجود افزایش ۴۸ درصدی میزان فروش شراز، سود خالص شرکت نسبت به مدت مشابه سال گذشته نصف شده است. اما علت این اتفاق را باید در افزایش هزینه‌های این شرکت جستجو کرد. هزینه تمام‌شده محصولات شراز، در ۶ ماهه نخست سال ۳۴ هزار و ۱۹ میلیارد تومان بوده است که نشان از رشدی ۵۵ درصدی نسبت به دوره قبلی دارد. از همین رو، سود ناخالص پالایش نفت شیراز در سطح هزار و ۱۲۷ میلیارد تومانی قرار گرفته است. این دومین کاهش متوالی سودآوری شرکت، طی دوره‌های ۶ ماهه است. موضوعی که جای دارد پالایش نفت شیراز درباره آن برای افکار عمومی و سهامداران خود شفاف سازی نموده و همچنین انتظار می‌رود که نهاد‌های نظارتی اقدام به راستی آزمایی از موضوع کنند.

در لایحه بودجه ۱۴۰۴، ۱۳۴ هزار میلیارد تومان برای تقویت بنیه دفاعی به نیرو‌های مسلح اختصاص یافته که قرار است این رقم از طریق واگذاری نفت خام تأمین شود. به زبان ساده، این اقدام به معنی واگذاری بخشی از حاکمیت اقتصادی نفت، به نهاد‌های نظامی است. تحویل نفت به نهاد‌های نظامی به‌نوعی دولت را از انحصار در فروش نفت خارج می‌کند، اقدامی که احتمال بروز فساد و عدم شفافیت را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. دولت در لایحه بودجه به میزان تولید نفت خام و میعانات گازی در سال ۱۴۰۴ اشاره کرده و میزان تولید این محصولات را ۳ میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه در روز ذکر کرده است. مرکز پژوهش‌ها در این گزارش میزان صادرات نفت را ۱ میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه در روز اعلام نموده که از این میزان ۵۵۰ هزار بشکه به نیرو‌های مسلح (حدود یک سوم نفت صادراتی)، ۵۰ هزار بشکه به باز پرداخت تعهدات و ۱ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه به دولت، صندوق توسعه و شرکت ملی نفت اختصاص پیدا کرده است. با وجود آنکه بر اساس قانون، فروش و صادرات نفت ایران انحصاراً در اختیار شرکت ملی نفت قرار دارد، دولت سید ابراهیم رئیسی از همان آغاز، به سلف خود یعنی محمود احمدی‌نژاد، افراد و نهاد‌های خاصی را وارد فرایند فروش نفت کرد. در اولین بودجه‌ای که دولت رئیسی در زمستان ۱۴۰۰ برای سال ۱۴۰۱ به مجلس ارائه داد، تبصره‌ای درج شده بود که مجوز فروش نفت را به برخی افراد، تحت عنوان «اشخاص مورد تأیید دستگاه‌های اجرایی» اعطا می‌کرد. در بودجه ۱۴۰۳ نیز، علاوه بر نیرو‌های مسلح، به برخی نهاد‌های دیگر مانند آستان قدس و صندوق‌های بازنشستگی نیز مجوز صادرات نفت داده شده بود. بگذارید کمی دورتر بایستیم. بازگشت به دوران دولت‌های نهم و دهم و واگذاری سهم نفت به نهاد‌های غیرمرتبط، یادآور سیاست‌هایی است که در دهه گذشته با هدف دور زدن تحریم‌ها، اما به بهای سنگین فساد اقتصادی صورت گرفت.

طبق تبصره ۳ لایحه بودجه ۱۴۰۴، نرخ فروش سوخت جت به ناوگان هوایی معادل ۳۰ درصد نرخ خرید سوخت از پالایشگاه‌ها تعیین شده است. بدین ترتیب قیمت هر لیتر بنزین هواپیما، از ۶۰۰ تومان به حدود ۶۶۰۰ تومان افزایش می‌یابد و ۱۱ برابر می‌شود. افزایش منابع دولت از این مسیر ۱۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این یارانه تاثیری بر قیمت بلیط نداشته و میانگین قیمت پرواز ایران ۴۴ دلار برای صندلی-ساعت پرواز است. دولت سالانه حداقل ۳۵ همت یارانه سوخت پرداخت می‌کند. در حالی که بنا بر اطلاعات دریافتی از ایرلاین‌های مشابه در سطح جهان (عمر ناوگان، کیفیت خدمات و ...)، قیمت متوسط ساعت- صندلی پرواز باید در حدود ۲۸ تا ۳۰ دلار باشد.

گرچه بسیاری از دولت‌ها با شعار آوردن پول نفت در سفره ایرانیان روی کار آمدند، اما آن‌طور که افراد مطلع می‌گویند، اکنون این درآمد‌های نفتی یا سر از جیب مافیای نفتی درمی‌آورد یا به چین و برخی آقازاده‌ها می‌رسد. آسیبی که از آن تعبیر به کاسبی تحریم می‌شود. غلام‌علی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نماینده ادوار مجلس مدعی است که ایران نفت خود را ۳۰ درصد زیر قیمت جهانی به چین می‌فروشد و مابه‌ازای ۷۰ درصدی هم که قیمت‌گذاری می‌کند، ارزی وارد کشور نمی‌شود. ۹ درصد از پول هر محموله نفتی که توسط کشتی‌ها صادر می‌شود به جیب آقازاده‌ها می‌رود و آن‌ها علنا از تحریم تغذیه می‌کنند. محمود خاقانی، کارشناس انرژی، در رابطه با مافیای نفتی عنوان کرده بود که در جریان تغییر دولت هشتم به نهم، رئیس دولت نهم (احمدی نژاد) علنا اظهار داشت که در نفت یک مافیایی وجود دارد. اما بعدا، وزیر نفت دولت دهم این ادعا را رد کرد و اظهار نمود که مافیایی وجود ندارد. وزیر نفت دولت یازدهم نیز اذعان کرده بود که مافیای بسیار گردن کلفتی در نفت مستقر شده و جلوی هر ابتکاری را می‌گیرد و دنبال منافع کوتاه‌مدت خود است. به نقل از یکی از نمایندگان مجلس یازدهم، روزانه ۴ میلیون تن ال پی جی در صنعت نفت توسط مافیا برداشت می‌شود. مافیا علنا از تحریم‌ها استفاده می‌کند و سود می‌برد.

بعد از تشدید تحریم‌های نفتی آمریکا در سال ۲۰۱۹، پالایشگاه‌های بزرگ دولتی سینوپک و پتروچاینا که زمانی مشتریان اصلی نفت ایران بودند و در میادین نفتی کشور سرمایه‌گذاری کرده بودند از اواخر سال ۲۰۱۹ و پس از پایان معافیت‌های تحریمی آمریکا خرید نفت از ایران را متوقف نموده و از آن زمان جریان ورودی نفت ایران به چین با کاهش شدیدی روبرو شد. در ادامه پالایشگاه‌های کوچک و مستقل چینی که به قوری معروف هستند و با سیستم مالی جهانی مبتنی بر دلار مواجه نبوده و همچنین نیازی به همکاری با شرکت‌های غربی در زمینه فناوری ندارند، به مشتریان نفت ایران تبدیل شدند که به مرور حجم صادرات نفت ایران به چین افزایش یافت. به گفته تاجران چینی، هم‌اکنون بیش از ۴۰ پالایشگاه مستقل چینی، نفت ایران را فرآوری می‌کنند و از آنجا که تخفیفی که چینی‌ها روی نفت سبک ایران دریافت می‌کنند حتی از تخفیف نفت روسیه هم بیشتر است، آن‌ها در وهله نخست متقاضی نفت ایران هستند. بر اساس محاسبات رویترز، چین با خرید بی‌سابقه نفت از کشور‌های تحریم‌شده از سوی غرب، یعنی روسیه، ایران و ونزوئلا، در سال جاری نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار پس‌انداز کرده که سود این کشور از نفت ایران بیش از ۴ میلیارد دلار بوده است.

میدان نفتی آزادگان یکی از مهم‌ترین میدان‌های مشترک ایران با عراق است. تاکنون قرارداد‌های بسیاری به منظور توسعه این میدان با دیگر کشور‌ها منعقد شده است. آخرین خبر امضای قرارداد ۱۱.۵ میلیارد دلاری توسعه این میدان بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت دشت آزادگان اروند منعقد شد که تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است. به نظر می‌رسد دولت سیزدهم، در روز‌های پایانی، خود را موظف نمی‌داند که درباره این قرارداد اظهار نظر و وضعیت آن را مشخص کند. واگذاری وضعیت پروژه‌های امضاشده به دولت بعدی اتفاقی است که سابقه‌ای طولانی دارد.

جواد اوجی، وزیر نفت، در نشست خبری اخیر خود ادعا کرد که تولید روزانه بنزین ۱۸ میلیون لیتر افزایش یافته است. این در حالی است که غلام‌رضا دهقان ناصرآبادی، نماینده مجلس، پیش‌بینی کرد که با توجه به روند مصرف امسال، کشور نیاز به واردات حداقل دو میلیارد دلاری خواهد داشت. مشخص نیست که اگر در دولت سیزدهم، کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی انجام شده و تولید بنزین به میزان ۱۸ میلیون لیتر در روز افزایش پیدا کرده، چطور پیش‌بینی واردات دو میلیارد دلاری بنزین توسط نماینده مجلس مطرح می‌شود؟ آن‌طور که اوجی ادعا کرده، تولید بنزین در دولت سیزدهم روزانه ۱۸ میلیون لیتر افزایش یافته است. این در حالی است که طبق ادعای خودروسازان از سال ۱۴۰۰ تا کنون، بیش از ۳.۵ میلیون خودرو تولید شده است. بنظر شما لیست بنزین خواران کشور چند نفر بوده و به کجا متصل هستند؟ گزارش سارینا سیف در این خصوص، گزارش جالبی بنظر می‌رسد.

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مشارکت بخش خصوصی در تولید نفت و گاز جزو برنامه‌های هفتم توسعه کشور است، گفت: طبق برنامه هفتم، حداقل ۵درصد از ظرفیت توسعه میدان‌های نفت کشور و حداقل ۱۰درصد از توسعه میدان‌های گازی باید به بخش خصوصی واگذار شوند.

جعفرزاده ایمن‌آبادی از قیمت پایین فروش نفت ایران انتقاد کرد و گفت: وقتی روسیه تا ۶۰ دلار معاف است، ما چگونه می‌توانیم زیر قیمت ۶۰ دلار او نفت بدهیم؟ جعفرزاده همچنین ادعا کرده است که آمار ریز فروش نفت در چند سال اخیر را دارد و از سال ۱۴۰۰ به بعد ۲۲ میلیارد دلار درآمد نفتی داشته‌ایم که حداقل و کف آن باید بالای ۴۰ میلیارد دلار می‌بود . یعنی ما در چند مرحله برای فروش نفت تخفیف می‌دهیم. اسم این نفت فروشی نیست؟

براساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله که در سال ۱۴۰۴ به اتمام می‌رسد(۱۳۸۴-۱۴۰۴)، میزان خطوط ریلی کشور باید به ۲۵ هزار کیلومتر می رسید اما تا پایان سال ۱۴۰۱ کل طول خطوط ریلی کشور به حدود ۱۵ هزار کیلومتر رسیده است. به‌دلیل تزریق اندک منابع، سالی حدود ۲۰۰ کیلومتر مسیر ریلی ساخته می‌شود اما در صورت تأمین مالی این رقم به ۵ برابر قابل افزایش است. الزامات مربوط به توسعه فوری ۲۶۰۰ کیلومتر خط ریلی باعث شد که با استجازه اخذ شده از مقام معظم رهبری، امکان تهاتر نفتی برای توسعه شبکه حمل و نقل ریلی مهیا شود. در چند روز پیش میعاد صالحی مدیرعامل راه‌آهن گفت که پس از ۲ سال و نیم پیگیری مستمر نخستین واریزی از محل استجازه رهبری برای تهاتر نفت به‌حساب شرکت راه‌آهن واریز شد که این واریزی‌ها در سال جدید مستمر خواهد بود. سوال اینجاست که با توجه به تعیین و مشخص شدن پیمانکاران و ادعاهای صورت پذیرفته درباه آماده بودن روندهای اجرایی و غیره، چرا مبلغ تهاتر نفتی ، زمان بندی مرحله ای تحویل پروژه و مواردی همانند در هاله ای از ابهام است؟ آیا دوستان قصد دارند با عقب اندازی پروژه دکان هایی جدیدی در قالب متمم قرارداد ، به روز رسانی مبلغ قرارداد و غیره برای خود باز کنند؟ وضعیت نظارت بر اجرای پروژه های توسعه ریلی و نوسازی ناوگان به چه صورتی است ؟

وزیر نفت تاکید کرد : با توجه به تذکر رهبر معظم انقلاب مبنی بر واگذاری پروژه‌های نفتی به شرکت‌های خصوصی، با تدابیری که دولت در این قضیه اتخاذ می‌کند، امیدواریم مسیر و فرایند این امر را کوتاه کنیم.

اذهان عمومی ، اصغر ابراهیمی اصل را با افشاگری هایش درباره فساد توتال در ایران و رشوه به یکی از مقامات می شناسند. معاون وزیر سابق نفت، در حال حاضر معاونت همکاری های منطقه ای محمد مخبر( معاون اول رئیس جمهور) را عهده دار است. وی ادعاهای جالبی درباره خام فروشی نفت و محصولات جنبی ان دارد. گلایه مند از شیوه تصمیم گیری ها و انتصابات در وزارت نفت است. موضوعی که جای داردمورد توجه سازمان بازرسی و نهادهای امنیتی قرار گیرد.

رئیس انجمن شرکت‌های حمل و نقل بین المللی شمالغرب کشور گفت: در گمرک جلفا زیرساختی برای سوختگیری ناوگان نداریم و ناوگان مجبور است که تا سه روز در صف بماند و سوختگیری کند و سپس برود. از سویی مشکل تبعیض بین گمرکات را شاهد هستیم.برخی از تحلیل گران معتقدند که برای عدم تکرار چنین اتفاقات نامیمونی باید وزیر نفت و رئیس کل گمرک را به مجلس کشاند.

یک حساب سرانگشتی برای فروش سه میلیون بشکه نفت در روز و به حداقل قیمت ۶۰ دلار، ما را با درآمد بالغ بر ۶۵ میلیارد دلار می‌رساند. سوال اینجاست که چطور این درامد در مدت نه ماهه، ۳۴ میلیارد دلار محاسبه شده است؟ مگر چقدر تحفیف داده می‌شود و چقدر هزینه برگرداندن دلار تحریمی به کشور است؟ ادعا می‌شود که این درآمد، معادل ۱۲ درصد کل درآمد اوپک در این دوره بوده است. در حالی که باید به بالغ بر ۲۰ درصد درآمد اوپک می‌رسید؟ برخی از منابع مدعی هستند که ایران برای هشتمین ماه توانسته است تولید سه میلیون بشکه‌ای داشته باشد.

تجارت نفت بین ایران و چین به‌دلیل وقفه در ارسال برخی محموله‌های نفت سبک و اصرار تهران بر افزایش قیمت‌ها در مسیر کاهشی افتاد. این افت صادرات حدود ۱۰درصد از واردات نفت‌خام چین از ایران را تحت تاثیر قرار داده است؛ به‌طوری‌که کاهش عرضه نفت ایران می‌تواند تاثیراتی بر قیمت جهانی نفت داشته باشد و سود پالایشگاه‌های چینی را تحت‌الشعاع قرار دهد. این تصمیم غیرمنتظره، از نگاه پالایشگران مستقل چین به‌عنوان عهدشکنی تلقی شده و ممکن است با عواقب معافیت ایالات متحده از تحریم‌های نفتی ونزوئلا در اکتبر مرتبط باشد که در نتیجه محموله‌ها تغییر مسیر داد و بهای نفت صادر شده به چین تحت تاثیر قرار گرفت. فروشندگان ایرانی اخیرا به خریداران چینی از کاهش تخفیف‌ها اطلاع دادند و این موضوع کام خریداران چینی را تلخ کرده است. میزان کاهش تخفیف‌های ایران به گفته رویترز تنها به حدود ۴دلار در هر بشکه رسیده، اما برخی خریداران در چین این قیمت‌های بالاتر را پذیرفته‌اند. این در حالی است که میانگین تخفیف سال‌گذشته برای نفت سبک ایران حدود 13دلار بود.

دولت مکلف است یک سوم از سه درصد درآمد حاصل از صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز طبیعی را بر اساس سهم هر استان در ارزش تولید نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی که بر مبنای قیمت صادراتی این ۳ محصول ارزشگذاری می‌شود به استان‌های نفت‌خیز و گازخیز و دو سوم باقی مانده را به شهرستان‌ها، بخش‌ها و دهستان‌های کمتر توسعه یافته بر اساس شاخص‌های توسعه‌ نیافتگی توسط سازمان تعیین می‌شود تخصیص دهد.