اقتصادی - پولی،بانكی،سرمایه گذاری

فرزین از مدیران عامل بانک‌ها خواست در پرداخت تسهیلات خرد و تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزنداوری به مردم مطابق بخشنامه بانک مرکزی و ضمن رعایت اعتبارسنجی، با حداکثر یک ضامن عمل کرده و مدیران عامل هم بر اجرای این بخشنامه نظارت مستقیم داشته باشند.

بانک مرکزی با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی ماده ۷ قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها به شبکه بانکی، امکان وثیقه‌گذاری ۳۵ نوع دارایی را فراهم کرد.طبق بخشنامه بانک مرکزی و مستند به آیین‌نامه اجرایی مصوب هیئت وزیران، دارایی‌های قابل توثیق شامل طیف متنوعی از دارایی‌های فیزیکی، مالی، اعتباری و دیجیتال است . بر این اساس و طبق بخشنامه اجرایی بانک مرکزی، دارندگان این دارایی‌ها می‌توانند در بستر سامانه جامع وثایق، نسبت به وثیقه‌گذاری الکترونیکی آن‌ها اقدام کنند.

فاجعه‌ای در قلب نظام بانکی ایران در جریان است! بانک آینده، غرق در باتلاق زیان‌های نجومی شده و فقط در سه‌ماهه اول امسال، این بانک ۳۷ هزار میلیارد تومن به زیان انباشته‌ش اضافه کرد!اما کاش زیان بانک آینده محدود به همین نبو؛ این بانک سال‌هاست که زیانده است و زیان انباشت او به عدد باور نکردنی ۵۰۲ هزار میلیارد تومن رسیده!با انباشته‌شدن بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان زیان، بانک آینده در مرز ورشکستگی ایستاده و حالا می‌توان آن را «موتور تورم‌ساز» در اقتصاد ایران نامید.زیان انباشته ۵۰۲ هزار میلیارد تومانی بانک آینده نه‌تنها سهامداران و سپرده‌گذاران این بانک را در معرض خطر قرار داده، بلکه ثبات کل نظام بانکی ایران را تهدید می‌کند. بر اساس برآوردها، این حجم از زیان تنها در سال ۱۴۰۲، توانست ۶۰ درصد رشد پایه پولی را به خود اختصاص دهد.

در سال‌های اخیر، بخش قابل توجهی از تسهیلات بانکی نه به سمت تولید و توسعه، بلکه به شرکت‌های صوری و واسطه‌گر منتقل شده که اغلب با هدف فرار از بازپرداخت و کسب سود از بازارهای غیرمولد شکل گرفته‌اند.این شرکت‌ها با ورود به حوزه‌هایی چون ارز، طلا، مسکن و واردات، نه‌تنها کمکی به اقتصاد ملی نکرده‌اند، بلکه تعادل بازار را بر هم زده و سرمایه را از چرخه تولید خارج کرده‌اند.برخی بانک‌ها از جمله پارسیان و آینده، منابع کلانی را به پروژه‌هایی اختصاص داده‌اند که هیچ‌گاه عملیاتی نشده‌اند یا توسط شرکت‌هایی دریافت شده‌اند که فاقد شفافیت مالی و سوابق معتبر بوده‌اند. دریافت تسهیلات با وثایق صوری، جعل اسناد و اتکای این شرکت‌ها به روابط پشت‌پرده با مدیران بانکی، به شکل‌گیری حجم عظیمی از دارایی‌های سمی و تضعیف ظرفیت اعتباری بانک‌ها منجر شده است.

محمدهادی راجی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق : بانک مرکزی یک رکن حاکمیتی ماست. چرا تعیین تکلیف بانک آینده به شورای سران رفته؟ زیرا بانک مرکزی می‌ترسد تصمیم بگیرد.

بانک آینده در سنوات گذشته با انتقادات عملکردی زیادی همراه بوده است. ضعف عملکردی و حاشیه روی هایی که برای چند نوبت بحث انحلال آن را بشکل رسمی و غیر رسمی به پیش کشید. اما نکته جالب اینکه در هر دفعه، واقعه ای خاص باعث کنار رفتن و کنار گذاشتن بحث انحلال این بانک شد. وقایعی نظیر سقوط هلیکوپتر رئیس جمهور، جنگ ایران و اسرائیل و غیره. بعضی ها می پرسند که آیا بانک آینده شانس دارد یا اینکه ، شانس بانک آینده دارد؟

براساس داده‌های بانک مرکزی، در اردیبهشت ماه 1404 بیش از ۹.۸ میلیون فقره چک در کشور مبادله شد که از این میزان نزدیک به یک میلیون فقره چک معادل ۱۰.۱ درصد از تعداد و ۱۴.۴ درصد از مبلغ آنها برگشت خورده است.در اردیبهشت ماه 1404، بیش از ۸.۸ میلیون فقره چک بانکی به ارزش ۷۹۷ همت وصول شد .در ماه مذکور (اردیبهشت ماه) چهار استان گیلان با ۹۲.۲ درصد، قم با ۹۱.۵ درصد و خوزستان و کرمانشاه هر کدام با ۹۱ درصد بیشترین میزان وصول چک‌های مبادله‌ای (نسبت به میزان چک‌ها در استان) را به خود اختصاص داده و کمترین میزان وصول چک‌ها در این ماه مربوط به استان‌های کهکیلویه و بویراحمد با ۸۵.۶ درصد، خراسان شمالی با ۸۵.۸ درصد و کردستان با ۸۵.۹ درصد است.

با عنایت به شرایط ویژه کشور و نظر به اختلال به وجود آمده در خدمات‌رسانی دو بانک عامل سپه و پاسارگاد، بانک مرکزی در راستای کمک به اشخاص متأثر از این وضعیت با هماهنگی دادستانی محترم کل کشور از آن مرجع درخواست نمود تا اعمال محدودیت‌های موضوع بندهای (الف) تا (د ) ماده ۵ مکرر قانون چک در خصوص چک‌های صادره عهده دو بانک مذکور با تاریخ سررسید و برگشت ۲۴ خرداد لغایت ۷ تیر ۱۴۰۴، به مدت یکماه از تاریخ سررسید تعلیق گردد.

طبق اعلام بانک مرکزی؛ با اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت از سال ۱۴۰۰، نود درصد از متقاضیان حدود ۶۰۰ همت تسهیلات ازدواج از شبکه بانکی دریافت کرده‌اند. همچنین از ابتدای سال تاکنون بیش از ۷ همت تسهیلات قرض‌الحسنه فرزند به متقاضیان پرداخت شده است.تنها ۱۰ درصد متقاضیان در صف دریافت تسهیلات مزبور قرار دارند که متناسب با تجهیز منابع قرض‌الحسنه از محل سهمیه ابلاغی به شبکه بانکی در سال ۱۴۰۴ تسهیلات متقاضیان یادشده نیز در طول سال به تعداد حداقل ۵۲۶.۰۰۰ متقاضی قابل پرداخت می‌باشد. از ابتدای سالجاری تا تاریخ ۱۷‏‏/۰۳‏‏/۱۴۰۳ بالغ بر تعداد ۹۱.۱۹۱ فقره تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به مبلغ ۳۰۵.۵۰۹ میلیارد ریال توسط شبکه بانکی به متقاضیان در سراسر کشور پرداخت شده است که بیانگر عملکرد ۶۹ درصدی نسبت به سهمیه روزانه در نظر گرفته شده برای شبکه بانکی در سال ۱۴۰۴ می‌باشد.

بانک مرکزی در سال جاری و در قالب برنامه‌های افزایش سرمایه، افزایش نسبت کفایت سرمایه، کاهش ریسک و اصلاح بنگاهداری در زمان‌بندی مشخص، برنامه‌های لازم را به بانک‌های ناتراز ابلاغ نموده است. هرگونه اطلاع‌رسانی در خصوص بانک‌ها بصورت دقیق و شفاف از طریق روابط عمومی بانک مرکزی و تارنمای رسمی آن پیگیری و انجام می‌شود. بانک مرکزی با صدور اطلاعیه ای توضیحاتی درباره وضعیت بانک های ناتراز و اینده ارائه داد و تأکید کرد: این بانک همواره حفاظت از حقوق سپرده‌گذاران بانکی،کارمندان، سهامداران را وظیفه خود می‌داند و در خصوص بانک آینده نیز این رویه را پیش خواهد گرفت. سپرده‌گذاران تا سقف خاصی تحت پوشش صندوق ضمانت سپرده‌ها قرار دارند که سقف این تضمین 50 میلیون تومان است. سپرده‌گذاران خرد در اولویت نخست قرار می‌گیرند و وجوه آنان ظرف چند هفته بازپرداخت می‌شود اما سپرده‌های بالاتر از آن، باید در فرایند تصفیه و با توجه به دارایی‌های بانک منحل‌شده، بازگردانده شوند و اگر دارایی‌های بانک برای بازپرداخت کامل سپرده‌گذاران کافی نباشد، آنها متوجه زیان می‌شوند.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نامه معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی -که بر اساس آن برای اشخاص حقیقی فاقد پرونده مالیاتی رأساً بر فرض وجود ۲۰۰ تراکنش در ماه یا مجموع تراکنش بیش از مبلغ ده میلیارد ریال در ماه ایجاد محدودیت شده و ارائه خدمات کارت به کارت آن ها ممنوع اعلام شده است- را باطل کرد.پیش از این، معاون وزیر و رئیس مرکز اطلاعات مالی؛ دبیر شورای عالی مقابله و پیشگیری از جرایم پولشویی و تأمین مالی تروریسم، در ابلاغیه ای خطاب به رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران محدودیتی را مبتنی برسقف کارت به کارت اشخاص حقیقی در شبکه بانکی ۲۰۰ تراکنش و یا حداکثر یک میلیارد تومان در ماه باشد، اعمال کرده اند.نکته جالب توجه اینکه پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، قبلا در خصوص امکان ابطال این مصوبه هشدار داده بود.

با تصویب شورای ملی تأمین مالی و تأیید هیأت وزیران، امکان وثیقه‌گذاری ۳۵ قلم دارایی فیزیکی یا معنوی برای اخذ تسهیلات بانکی فراهم شد. ️معاون اول رئیس جمهور تصویب‌نامه هیأت وزیران در خصوص آیین‌نامه اجرایی ماده ۷ قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها که در شورای تأمین مالی (وابسته به وزارت اقتصاد) تصویب شده بود را به وزارت‌خانه‌های اقتصاد، صمت، راه، کشور، ارتباطات، تعاون، ارشاد و دادگستری، سازمان‌های برنامه و بودجه، ثبت اسناد و بورس، بانک و بیمه مرکزی و معاونت علمی رئیس جمهور ابلاغ کرد.

اخیراً جمعی از اقتصاددانان نیز در نامه به سران قوا، ضمن تاکید بر صیانت از سپرده گذاران خرد، به صراحت انحلال بانک آینده را خواستار شده اند. در کنار داغ شدن زمزمه های انحلال این بانک و احتمال ورود سران قوا به موضوع، حالا صداهای مخالفی نیز شنیده می شود. از جمله، دفاع رئیس کل اسبق بانک مرکزی از امکان احیای بانک آینده با استفاده از تجدید ارزیابی دارایی ها که در فضای کارشناسی با انتقادات جدی مواجه شده است.ناترازی بانک آینده، موضوعی است که از سال ۹۷ ابعاد جدی به خود گرفت و با گذشت زمان، گزینه انحلال برای این بانک جدی تر شد. کار به جایی رسید که مرکز پژوهش های مجلس در گزارش ۱۹۲۹۰ خود با عنوان «پایش ثبات و سلامت بانکی (۱) بانک آینده» که مهر دو سال قبل منتشر شد، به صراحت اقدام فوری «انتظامی و قضایی» با هدف توقف روند بی انضباطی بانک آینده را ضروری دانسته است.

تعلیق و نگرفتن تصمیم نهایی از سوی بانک مرکزی درباره مسیر آینده طرح ریال دیجیتال و وجود خلاهای قانونی در این مسیر باعث بلاتکلیف ماندن موضوع ریال دیجیتال در کشور شده است. به اعتقاد فعالان حوزه فناوری‌های نوین بانکی لازمه ادامه این مسیر، وجود یک چارچوب حقوقی مشخص و هماهنگی و تعامل بین بخش‌های مختلف در بانک مرکزی است.بانک مرکزی فعالیت خود در این حوزه را با یک پروژه آزمایشی حداقلی آغاز کرد اما حالا پروژه به مرحله‌ای رسیده که می‌توان آن را بلاتکلیف توصیف کرد.ریال دیجیتال یک ابزار سیاستی است که در اختیار بانک مرکزی قرار دارد و از این رو چندان با سازوکار‌های تجاری بیرونی سازگار نیست. به همین دلیل، نمی‌توان انتظار داشت که یک نهاد یا کسب‌وکار خارج از بانک مرکزی روی این پروژه تحقیق و توسعه انجام داده و نتایج آن را به بانک مرکزی ارائه دهد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: نقش مجلس حمایت از اجرای قانون توسط بانک مرکزی و دولت است، چنانچه بانک مرکزی، بر اساس شاخص‌ها و مستندات قانونی، به این نتیجه برسد که یک بانک باید به مرحله انحلال برسد، مجلس نیز بدون توجه به فشار‌ها یا توصیه‌های سیاسی، قطعا از اجرای قاطع قانون حمایت خواهد کرد.

اگرچه تسهیلات کمک ودیعه مسکن از ششم اردیبهشت به بانک‌ها ابلاغ شده اما به گفته مستاجران، بانک‌ها هنوز روند پرداخت را آغاز نکرده‌اندکه معاون وزیر راه و شهرسازی با ارسال نامه‌ای به معاون پولی بانک مرکزی، خواستار تسریع در اجرای این دستورالعمل شده و گفته می‌شود از ۲۰ اردیبهشت روند پرداخت این وام آغاز خواهد شد.درخصوص تعلل بانک‌ها در پرداخت این تسهیلات معاون مدیرکل دفتر طرح‌ریزی طرح‌های مسکن وزارت راه و شهرسازی گفته که با توجه به آنکه امسال دو نوع تسهیلات ودیعه مسکن به تصویب رسیده است؛ بنابراین باید زیرساخت‌های لازم آن فراهم شود که تا روز شنبه (۲۰ اردیبهشت ماه) این بستر فراهم خواهد شد.

تمام صاحبان کسب و کار و فعالان تبادلات حوزه رمزارز (کارگزاران مبادله رمزپول) که تاکنون جهت آغاز فرآیند اخذ مجوز رسمی، به ایفای تعهدات لازم و ارسال مستندات درخواستی این بانک اقدام نکرده‌اند، حداکثر تا تاریخ ۲۰ اردیبهشت فرصت دارند برای اخذ موافقت اصولی اولیه، مدارک خود را به بانک مرکزی ارسال کنند.شایان ذکر است؛ تا تاریخ اطلاعیه فوق، تعداد ۶۱ کسب و کار با پذیرش الزامات ابلاغی، تعهد به ارائه اطلاعات و مدارک لازم در راستای نظارت بر سلامت فعالیت ایشان و تکمیل اطلاعات ثبتی و تجاری، موفق به اخذ موافقت اولیه مشروط سه ماهه گردیده و درگاه پرداخت ایشان از حالت تعلیق خارج شده است.

بانک‌ها با ریسک‌های مختلفی مواجه‌اند و تحلیل صورت‌های مالی به‌ شناسایی و ارزیابی این ریسک‌ها کمک می‌کند. بررسی عناصر صورت‌های مالی، کیفیت دارایی‌ها، عوامل ریسک‌های بااهمیت و سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند بینشی درباره میزان ریسک‌های مورد مواجهه بانک فراهم سازد. تحلیل صورت‌های مالی به ‌مقایسه عملکرد بانک با رقبا و میانگین صنعت کمک می‌کند. این مقایسه‌ها می‌تواند نقاط قوت و ضعف بانک را نسبت به‌ دیگر بانک‌ها نشان دهد و به ‌شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها کمک کند.در این بین، برخی موضوعات کلیدی، یا مستقیما از طریق صورت‌های مالی قابل‌تشخیص نیست یا اطلاعات به‌نحوی در صورت‌های مالی تهیه و ارائه شده است که با واقعیت فاصله دارد یا تشخیص آن نیازمند دانش پیشرفته، تخصص و اشراف کامل بر قوانین، مقررات و استانداردهای ذی‌ربط است. در نتیجه مواردی را که در اثر فقدان ویژگی‌های یاد‌شده از چشم استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی پنهان می‌ماند، می‌توان به‌عنوان نقاط کور صورت‌های مالی بانک‌ها تلقی کرد. برخی از مهمترین این موارد عبارتند از: عدم کفایت ذخایر مطالبات غیرجاری، شناسایی درآمد موهوم از محل مطالبات مشکوک‌الوصول ، عدم تطابق سررسید دارایی‌ها و بدهی‌ها ، اقلام زیرخط صورت‌وضعیت مالی ، وجود درآمدهای ناپایدار. در نهایت سلام پایگاه خبری تحلیلی شعار سال به بانک آینده، بانک سرمایه، بانک شهر و چند بانک دیگر.

طبق اعلام بانک مرکزی، واریز یا دریافت وجه از حساب فردی غیر از طرف معامله در زمان انجام معاملات، مشمول مجازات‌های مقررات مبارزه با پولشویی است و عواقب حقوقی و ممنوعیت‌های بانکی را به همراه دارد. لازم که به توضیح است که ۳۰ آبان ۱۴۰۳ نیز، بانک مرکزی اقدام به صدور بخشنامه‌ای در این خصوص نموده بود. سوال اینجاست که چرا بانک مرکزی بدون راه اندازی زیرساخت‌های لازم تقاطعی (کروس تب) باید بشکل مکرر اقدام به صدور چنین بخشنامه‌ها و اطلاعیه‌های عملا کم خاصیت کند؟

مرکز تنظیم‌گری چند راهبرد اساسی برای تحقق شعار سال طراحی کرده است که یکی از این راهبردها، حرکت مقررات به سوی رویکرد مبتنی بر ریسک است؛ به این معنا که ‌باید بجای تمرکز و مداخله بسیار جزئی در بسیاری از عملیات اشخاص تحت نظارت به سمت حوزه های پرریسک حرکت کنیم. در نتیجه اجرای این سیاست بانک‌ها و اشخاص تحت نظارت قادر خواهند بود در چارچوبی کاملاً مشخص، در پروژه‌ها و مباحث تولیدی وارد عرصه تأمین مالی و تسهیل سرمایه گذاری در تولید شوند.با توجه به امکانات موجود در بانک مرکزی و بهره گیری از سامانه‌های موجود بخش قابل توجهی از تخلفات نظام بانکی کاهش یابد و پیامد اصلی این کاهش تخلفات، کاهش تمرکز در اعطای تسهیلات به اشخاص خاص و توزیع عادلانه‌تر تأمین مالی و تسهیلات به سوی اشخاص فعال در بخش‌های بهره‌ور تولید و اقتصاد خواهد بود.