شعار سال: مفهوم توسعه کشاورزی و روستایی دیر زمانی است وارد ادبیات کشاورزی ایران شده، اما هنوز نتوانسته است در بافت کشاورزی و روستایی ایران برای ایجاد تحول و تغییرات موردنظر و دستیابی به اهداف ترسیمشده برای آن از بعد تأمین امنیت غذایی پایدار، ایجاد درآمدهای پایدار، ماندگاری در روستاها و فعال در عرصه تولید کشاورزی با دورنمای امیدوارکننده، افزایش دایره نفوذ دانش در کشاورزی، اقتصادی شدن تولید کشاورزی، نگاه به روستا بهعنوان یک کسبوکار جمعی، ایجاد رفتارهای جمعی برای چانهزنیهای سیاسی در بازار تولیدات کشاورزی، تربیت کشاورزان آینده، حرکت به سمت کشاورزی پایدار و شکلگیری بافت مطلوب کسبوکارهای جدید مبتنی بر ترجیحات مصرفکنندگان و بسیاری از مطلوبهای جامعه کشاورزی و روستایی بهصورت نهادینهشده نفوذ جدی قابلقبول و قابلاتکا برای برنامهریزیهای سیاستی داشته باشد. این در حالی است که بخش بهداشت و درمان رشد و توسعه قابل قبولی را در عرصههای مختلف تجربه کرده است که محصول وجود راهبردهای قوی در این بخش برای پویایی بهزمان بهمنظور ارتقای خدمات پزشکی است و حتی فارغالتحصیلان این رشتهها در میدان عمل به لحاظ کارایی در درمان بیماریها و نیز اقتصاد فعالیتها و به بیانی کسبوکارهای خود موفق بودهاند. این مسئله در ارتباط با فارغالتحصیلان و دانشجویان کشاورزی بهگونهای دیگر است.
شاید یکی از دلایل تفاوت جدی عملکرد در این دو حوزه این باشد که فارغالتحصیلان و دانشجویان رشتههای مختلف کشاورزی با گروههای هدف خود در بازار ارتباطی ندارند بهعنوانمثال، یک دانشجوی پزشکی در بیمارستانها در دوران تحصیل و بعد آن در مطب یا کینیکها و درمانگاهها با گروه هدف نهایی (مشتری نهایی) خود ارتباط دارد و بهطور مستقیم به جامعه هدف پیوند خورده است که خود میتواند ناشی از ارزش قائل شدن افراد برای سلامتی خود و نیز وجود کانونی به نام بیمارستان برای مهارتآموزی در دوران دانشجویی و کسب درآمد پس از فارغالتحصیلی در آن (و یا در مطبها، کلینیکها و درمانگاهها) از محل درمان بیماران (که یک گروه از این بیماران همان کشاورزان و روستائیان هستند) باشد.
اما در بخش کشاورزی از یکسوی تاکنون وزارت علوم، وزارت جهاد کشاورزی و حتی نظاممهندسی کشاورزی و منابع طبیعی نتوانستهاند ایدهای به نام کلینیک های توسعه کشاورزی و روستایی را در محیطهای روستایی و البته بهمنظور لحاظ اقتصاد در فعالیت در روستاهای کانونی (روستاهایی که بتوانند نقش کانونی را به لحاظ جمعیت و نیز دسترسی روستاهای اطراف داشته باشند) عملیاتی کنند. تا زمانی که این نهادها بهطور مشترک نتوانند مانند دانشگاههای علوم پزشکی سرمایهگذاری مشترک و هدفگذاری مشترک در ایجاد کلینیکهای توسعه کشاورزی و روستایی داشته باشند داستان توسعه کشاورزی و روستایی همین است و مطلوبهای ترسیمشده در مقدمات بههیچعنوان رخ نخواهد داد و یا با کندی بسیار پایینی رخ خواهد داد که عملاً امیدوارکننده نخواهد بود و صرفه اقتصادی برای برنامهریزی و سیاستگذاری نخواهد داشت و عملاً گروههای آموزشی نیز نمیتوانند در حوزه مهارتآموزی دانشجویان از یکسوی و اقدام برای توسعه روستایی و کشاورزی توفیق چندانی داشته باشند.
از سوی دیگر، بسیاری از کشاورزان برای بیماریها و مشکلات مبتلابه کسبوکارهای کشاورزی مانند بهرهوری، کارایی، آفات و بیماریهای گیاهی، تغذیه دام و .. ارزش چندانی قائل نیستند و حاضر به هزینه کردن نمیباشند و بهنوعی به خوددرمانی روی آوردهاند که شاید موقتاً مسئله را حل کند، اما به دلیل درمان غیر ریشهای و بنیادین علمی منتج به اثربخشی بالا، نمیتواند کسبوکارهای کشاورزی را بهصورت قوی و پایدار برای مدتزمان طولانی بهویژه در شرایط رخداد شوکهای مختلف پایدار نگهدارند و تابآوری لازم را به لحاظ اقتصادی و اجتماعی ایجاد نماید و عملاً برای فعالان کشاورزی تنها هزینه خواهد بود که خود نیازمند راهنمایی، اطلاعرسانی، تبلیغات و مشاهده آثار درمانی متخصصین کشاورزی در کلینیکها میباشد. به همین دلیل لازم است تأسیس پلیکلینیکهای توسعه کشاورزی و روستایی با مشارکت محوری اتحادیه دانشکدههای کشاورزی، نظاممهندسی کشاورزی و منابع طبیعی و وزارت جهاد کشاورزی در دستور کار قرار گیرد.
ساختار پلیکلینیکهای توسعه کشاورزی و روستایی
ساختار اداری
پلیکلینیکهای توسعه کشاورزی و روستایی دارای ساختار اداری متناسب با فعالیتها، اما در اقتصادیترین حالت خواهد بود.
ساختار کمک مالی
حداقل به مدت ۱۰ سال علاوه بر بهرهگیری کمکهای مالی سه نهاد اصلی، از حمایتهای مالی- پشتیبانی صندوق بیمه کشاورزی، اتحادیههای کشاورزی و سایر نهادهای مرتبط برخوردار شود تا بتواند ضمن نفوذ در ساختارهای کشاورزی و روستایی در خط مقدم تولید و نهادینه شدن خدمات آن، از ثبات مالی برخوردار شود. پس از مرحله استقرار، نهادینه شدن و ثبات، پلیکلینیکها از محل ۵۰ درصد کمکهای مالی دولت برای توسعه کشاورزی و روستایی و ۵۰ درصد بهای خدمات اداره خواهد شد.
ساختار اجرایی (آموزشی- خدماتی)
به لحاظ ساختار اجرایی، دانشجویان کارشناسی موظف میباشند پس از سال سوم و دانشجویان ارشد پس از سال اول و دکتری پس از سال دوم در این پلیکلینیکها تحت نظارت اعضای هیئتعلمی فعالیت نمایند تا علاوه بر حضور در بافت روستایی و ارتباط مستقیم با کشاورزان و روستائیان از یکسوی و درگیری با مشکلات و چالشهای کسبوکارهای کشاورزی، بر توان مهارتی خود در کنار اساتید بیفزایند. هر سه گروه موظف خواهند بود پایاننامهها و رسالههای خود را بر یک مشکل، چالش و بیماری کسبوکارهای کشاورزی محیط کشاورزی و روستایی پیرامونی محل استقرار کلینیک متمرکز نمایند و دفاع منوط به حل مشکل چالش و بیماری کسبوکارهای کشاورزی خواهد بود. اعضای هیئتعلمی نیز موظف میباشند بخشی از ساعات موظفی خود را در این پلیکلینیکها و در کنار دانشجویان بگذرانند تا فرایند انتقال دانش، تجربه و مهارت و نهادینه شدن آنها در دانشجویان کامل شود و از سوی دیگر در ساختار پایاننامه و رساله مشکلات، چالشها و بیماریهای کسبوکارهای کشاورزی حل شود.
پلیکلینیکهای توسعه کشاورزی و روستایی دارای بخشهای خدماتی مختلفی مانند مکانیزاسیون، بازاریابی و بازرگانی کشاورزی، بیمه کشاورزی، تأمین مالی کشاورزی، مدیریت کشاورزی، گیاهپزشکی، دامپزشکی، علوم دام و آبزیپروری، علوم خاک، بیوتکنولوژی کشاورزی، زراعت، باغبانی و بخشهای دیگر با توجه به ویژگیهای جغرافیا مانند جنگل و مرتع و ... خواهد بود. هر یک از این بخشها در چارچوب دستورالعملها و پروتکلهای خاص عمل خواهند کرد.
ارائه خدمات به کسبوکارهای کشاورزی بهصورت خدمات اورژانسی، خدمات آنلاین و خدمات در محل پلیکلینیکها خواهد بود؛ زیرا بسیاری از بیماریها و مشکلات کسبوکارهای کشاورزی و بهنوعی تولید محصولات کشاورزی نیازمند انجام آزمایشها و بررسیهای بیشتر در محل پلیکلینیکها است. علاوه برآن، این پلیکلینیکها دارای یک داروخانه برای ارائه داروها، کودها، ریزمغذیها، هورمونها و ... پس از تشخیص بیماری و مشکل در تولید کشاورزی است.
به نظر میرسد پلیکلینیکهای توسعه کشاورزی و روستایی باید جایگزین مراکز خدمات غیردولتی کشاورزی شوند تا هم کارایی بخش آموزش ارتقا یابد و مهارتی شود و هم خدمات مورد نیز بخش کشاورزی و روستایی ارائه شود. در ادامه وظایف کینیکهای مختلف این پلیکلینیکها ارائه شده است.
وظایف کلینیک آب و خاک
۱. ارائه خدمات مشاورهای – آموزشی خاکشناسی به بهرهبرداران کشاورزی
۲. انجام عملیات مربوط به آزمایشهای آب و گیاه مزارع بهرهبرداران کشاورزی
۳. ارائه توصیههای تغذیهای خاک به بهرهبرداران کشاورزی
۴. گردآوری اطلاعات خاکشناسی محدوده عمل پلیکلینیک
۵. ارائه گواهیهای سلامت برای خاکهای مزارع در محدوده (حد استاندارد C.O.D و B.O.D ماکرو ومیکرو المنت ها، فلزات سنگین، پاتوژنها و بقایای آفت کش ها)
۶. ارائه خدمات مشاورهای در زمینه سیستمهای نوین آبیاری
۷. انجام امور خدمات اعلامی از سوی سازمان جهاد کشاورزی
وظایف کلینیک گیاهپزشکی
۱. ارائه خدمات مشاورهای- آموزشی در ارتباط با آفات، بیماریهای گیاهی و علفهای هرز به بهرهبرداران کشاورزی
۲. انجام عملیات مربوط به آزمایشهای تشخیصی آفات و بیماریهای گیاهی و علفهای هرز
۳. ارائه توصیههای مدیریتی لازم برای کنترل بیماریها و مبارزه با آفات گیاهی و علفهای هرز
۴. گردآوری اطلاعات آفات و بیماریهای و علفهای هرز رایج در محدوده عمل پلیکلینیک
۵. اراه خدمات مشاورهای در رابطه یا تولید محصولات گاهی شده و ارگانیک
۶. ارائه خدمات مشاورهای برای معرفی بذور و نهالهای تایید شده از سازمان جهاد کشاورزی
۸. انجام امور خدمات اعلامی از سوی سازمان جهاد کشاورزی
وظایف کلینیک مدیریت و بازاریابی کسب و کارهای کشاورزی
۱. ارائه خدمات مشاوره- آموزشی مدیریتی در ارتباط با فعالیتهای مختلف کشاورزی
۲. ارائه خدمات با بازاریابی و صادرات محصولات کشاورزی (مشاوره، کارگزاری، بورس و.)
۳. ارائه خدمات مدیریتی در ارتباط با ایجاد و توسعه زنجیرههای تامین محصولات کشاورزی
۴. گردآوری کلیه دادهها و اطلاعات کلیه فعالیتهای کشاورزی در محدوده در قالب طرحهای ارائه شده از سوی دولت
۵. ارائه برنامه مدیریت اقتصادی واحدهای تولیدی
۶. ارائه خدمات مربوط به بیمه کشاورزی
۷. ارائه خدمات مربوط به کشاورزی قراردادی
۸. ارائه خدمات مشاوره مربوط به الگوی کشت
۹. انجام امور خدمات اعلامی از سوی سازمان جهاد کشاورزی
۱۰. ارائه خدمات مدیریتی در خصوص افزایش بهره وری از منابع (آب و خاک و.)
۱۱. استقرار یک کارشناس حقوقی و ارائه خدمات برای هر منطقه
۱۲. استقرار یک کارشناس مالی برای هر منطقه و تشکیل یک قالب فرمی برای امور مرتبط با فین تک
وظایف کلینیک دام، طیور و آبزیان
۱. ارائه خدمات مشاوره آموزشی- فنی و فناورانه برای راهاندازی، فعالیت و توسعه واحدهای پرورش دام و طیور، آبزیان و زنبورعسل و کرم ابریشم
۲. ارائه خدمات مشاوره ای به واحدهای پرورش دام و طیور، آبزیان و زنبورعسل
۳. ارائه خدمات ژنتیکی به واحدهای پرورش دام و طیور و سایر فعالیتهای مرتبط
۴. انجام بازدیدهای دورهای در واحدهای پرورش دام و طیور آبزیان در محدوده
۱۳. انجام امور خدمات اعلامی از سوی سازمان جهاد کشاورزی
وظایف کلینیک باغبانی
۱. ارائه خدمات فنی-آموزشی مرتبط با ازدیاد نهالها در واحدهای سنتی و صنعتی تولید نهال، گل وگیاه
۲. ارائه توصیههای فنی در ارتباط با کشت و مدیریت گیاهان دارویی
۳. ارائه خدمات تغذیهای
۴. ارائه خدمات ویژه فنی به گلخانهها (سازه، تجهیزات و.)
۱۴. انجام امور خدمات اعلامی از سوی سازمان جهاد کشاورزی
۵. ارائه خدمات فنی آموزشی در ارتباط با تولیدات استراتژیک استان (زعفران، پسته، کشمش و...)
وظایف کلینیک مکانیزاسیون کشاورزی
۱. ارائه خدمات مشاوره فنی در ارتباط با خاکورزی
۲. ارائه خدمات مشاورهای در ارتباط با تامین ماشینهای کشاورزی متناسب با شرایط منطقه
۳. ارائه خدمات فنی- آموزشی در ارتباط با کالبره کردن ماشینهای کشاورزی به ویژه سمپاشها، بذرپاشها و دستگاههای برداشتکننده
۴. ارائه خدمات مشاوره فنی در ارتباط با صنایع تبدیلی و تکمیلی
۵. ارائه خدمات مشاورهای در زمینه تعمیر و نگهداری ماشین آلات کشاورزی
۶. انجام امور خدمات جدید تکلیفی از سوی وزارت جهاد کشاورزی
وظایف کلینیک زراعت
۱. ارائه خدمات مشاوره فنی- آموزشی در ارتباط با کاشت محصولات زراعی
۲. ارائه خدمات تغذیهای
۳. انجام امور خدمات اعلامی از سوی سازمان جهاد کشاورزی
تبصره: نمایندگیهای سازمان نظام مهندسی در شهرستانها جهت انجام فرآیند صدور مجوزها موظف به دریافت مجوز پلیکلینیکها میباشند.
برگرفته از فضای مجازی