شعار سال :  فیلم‌های کمدی همیشه جزو فیلم‌های پرطرفدار در بین مخاطبان بوده است. در ایران هم ژانر کمدی از این قاعده مستثنی نبوده است. هر سال فیلم‌های کمدی در رده‌بندی پرفروش‌ترین فیلم‌های سال دیده می‌شدند. در سال گذشته از ابتدای سال و از بین حدود ۷۰ فیلم روی پرده، نزدیک به ۲۰ اثر درون مایه طنز داشتند و از بین ۱۰ فیلم پرفروش سال نیز هفت اثر کمدی بودند. فیلم کمدی «مطرب» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مصطفی کیایی که از نیمه آبان ماه نمایش خود را آغاز کرد و به مدت ۱۶ هفته روی پرده سینما‌ها نمایش داشت با فروشی بیش از ۳۸ میلیارد تومان و بیش از دو میلیون مخاطب رکورد پرفروش‌ترین فیلم را در سینمای ۹۸ از آن خود کرد که در مقایسه با فیلم «هزارپا» ابوالحسن داوودی که سال گذشته بیشترین میزان فروش را به خود اختصاص داد تنها حدود ۵۰۰ میلیون تومان بیشتر بوده است.
اگر نگاهی گذرا به فیلم‌های سینمایی کمدی پس از سال ۵۷ بیندازیم می‌بینیم که در سال ۱۳۶۰ فیلم کوتاه «خانه آقاى حق‌دوست» اثر محمود سمیعی به شکل صامت براى تلویزیون تهیه شد. على حاتمى به‌همراه محمد متوسلانی نیز فیلم «جعفرخان از فرنگ برگشته» را ساخت و بعد در سال ۱۳۶۳، فیلم‌هاى «خانه آقاى حق‌دوست» و «مردى که زیاد مى‌دانست» اثر یدالله صمدی، در جشنواره سوم فجر به نمایش درآمدند؛ و «مردى که زیاد مى‌دانست»، جایزه بهترین کارگردانى را به دست آورد. امروز از «مردى که زیاد مى‌دانست» به عنوان اولین کمدی بعد از انقلاب اسم برده می‌شود.
در دهه ۶۰ ما شاهد ساخت فیلم‌هایی، چون «کفش‌هاى میرزا نوروز»، «اجاره‌نشین‌ها»، «حاجى واشنگتن» و «جعفرخان از فرنگ برگشته»، «اى ایران» و... بودیم.
روال کمدی‌سازی به همان کیفیت که در دهه ۶۰ آغاز شده بود، در دهه ۷۰ با فیلم‌هایی مثل «همسر»، «مرد عوضی» و «مومیایی ۳» رسید.
در دهه ۸۰ سبک کمدی‌های تلویزیونی وارد سینما شد. کلاه‌قرمزی و سروناز پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۳۸۰ بود. «توکیو بدون توقف»، «مارمولک»، «مکس»، «آتش‌بس»، «اخراجی‌ها» و... در این دهه ساخته شدند.
دهه ۹۰ نیز ژانر کمدی مانند سابق آثار بسیاری را در سالن‌های سینما به خود دید. اما هر چه که می‌گذشت فیلم‌های این ژانر از لحاظ محتوایی سطحی‌تر و شوخی‌های مورد استفاده در آن‌ها مبتذل‌تر می‌شد. در این دهه «نهنگ عنبر» و «هزارپا»، «مصادره»، «لونه زنبور» و «قانون مورفی»، «رحمان ۱۴۰۰» و فیلم‌هایی از این دست ساخته شدند.
اما هر چه به اواخر دهه ۹۰ نزدیک‌تر می‌شدیم منتقدان بیش از پیش درباره محتوای سطحی این فیلم‌ها و شوخی‌هایی که دیگر رو به ابتذال می‌رفتند سخن می‌گفتند. اما عجیب آنکه مردم همچنان از فیلم‌های کمدی استقبال می‌کردند و فروش گیشه خوبی را برای این دست فیلم‌ها به ارمغان می‌آوردند. کارشناسان معتقد بودند که مردم به این دلیل از این فیلم‌ها استقبال می‌کنند که می‌خواهند چند دقیقه‌ای از روال روزمره و فشار‌های روانی زندگی آزاد باشند. اما در شرایط فعلی که فشار اقتصادی بسیار بیش از گذشته است و کرونا هم مزید بر علت شده آیا می‌توان مانند سابق با استفاده از همان سوژه‌های دم‌دستی فیلم‌های کمدی ساخت؟ جبار آذین، منتقد سینما در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: در شرایط کنونی رفتن به سینما در سبد خانواده‌های ایرانی جای چندانی ندارد. با این احوال نیاز مبرم مردم در این شرایط سخت و تلخ، امید و نشاط و شادمانی است. بدیهی است که سازمان‌ها، دستگاه‌ها و نهاد‌های فرهنگی، هنری و سینمایی کشور و همچنین صدا و سیما باید در جهت ارضاء نیاز و خواسته‌های مردم، برنامه‌های اساسی تدارک ببینند. تولید فیلم‌ها و سریال‌های کمدی یکی از برنامه‌های مورد پسند خانواده‌ها و نسل جوان است. البته به شرطی که این آثار نه با هدف تصرف گیشه، بلکه برای کسب رضایت مخاطب و همچنین بازگویی بخشی از مشکلات امروز مردم در غالب و ژانر کمدی ساخته شده باشد. این نیاز از نگاه برخی از سینماگران ما مخفی نمانده، اما اغلب کسانی که با توجه به این نیاز آثاری تحت عنوان فیلم کمدی ساخته‌اند، اثرشان نه در چارچوب گونه‌های کمدی می‌جنگد و نه مسائلی که در آن‌ها مطرح شده با زندگی مردم پیوند دارد. درواقع در این فیلم‌ها مسائلی تخیلی و موهوم با شوخی‌هایی که گاه حتی حرمت خانواده‌ها را دریده‌اند در این نوع آثار به تصویر درآمده است.
او با اشاره به نقش مدیران در ساخت آثار مناسب افزود: ضروری است چنانچه مدیران سینمایی کشور بخواهند در هم‌سویی و نگاه مشترک با مردم حرکت کنند، باید شرایطی را فراهم کنند تا فیلمسازان ما فراغ بال و امکانات و تسهیلات لازم به ساختن آثار کمدی مناسب روی بیاورند. چون به هر حال با معضلات و مشکلات کنونی موجود در جامعه ما، مخاطب نیاز دارد تا دقایقی از روز‌های خود را به دور از این دغدغه‌ها سپری کنند. وظیفه دستگاه‌های فرهنگی در این راستا تولید آثار شایسته و فاخر است، آثاری که به زندگی مردم بپردازد، با لحن محترمانه طنز و انتقاد مسائل جامعه را بازگو کند و به نوعی مردم را به زندگی و فردای بهتر امیدوار کند. اما متاسفانه آنچه که این روز‌ها به عنوان فیلم‌های کمدی بر پرده‌های سینما‌های کشور مشاهده می‌شود، آثاری هستند که صرفا برای سودآوری در گیشه ساخته شده‌اند و از نظر مضمون هیچ ربطی به زندگی مردم ندارند و از منظر ساختار هنری هم دچار مشکلات ساختاری هستند. درواقع این آثار فیلم‌های شبه کمدی و بازاری هستند.
آذین ادامه می‌دهد: با تمام مشکلاتی که در عرصه فرهنگی و هنری وجود دارد، پاسخگویی مناسب به نیاز مخاطب که امید و شادی است، همچنان پابرجا است و می‌طلبد که هنرمندان کشور در همسویی با مدیران و مسئولان سینمایی و فرهنگی در جهت تولید آثار طنز فاخر و شایسته حرکت‌هایی را سامان بدهند تا به این وسیله هم باعث گرمی بازار سینما شوند و هم رضایت مخاطب را تا حدی به دست بیاورند. در ضرورت تولید آثار کمدی و تبدیل آن‌ها به یک جریان تعیین‌کننده و تاثیرگذار خانوادگی و اجتماعی تردیدی وجود ندارد و باید تولید این نوع آثار در دستور کار تمامی کسانی که در عرصه رسانه‌های سینمایی و تلویزیونی هستند قرار بگیرد.
او تغییر مکرر مدیران را ازجمله دلایل تبدیل کمدی‌ها از آثار فاخر به آنچه که امروز شاهد آن هستیم می‌داند و می‌گوید: تغییر مکرر مدیریت‌ها در عرصه سینما و استفاده از ناکارشناسان به جای کارشناسان دلیل عمده تغییر سیاست‌های فرهنگی و سینمایی است که باعث شده فیلم‌های کمدی تحت‌الشعاع دیگر تولیدات سینمایی قرار بگیرند و مردم در سینما فراموش شوند. در حقیقت آنچه که امروز در سینما ملاک قرار می‌گیرد، مردم نیستند. اگر قرار بود ملاک و معیار اصلی مردم باشند پس زندگی، خواسته‌ها، سلیقه و ذائقه مخاطب هم در این آثار لحاظ می‌شد. وقتی چنین نمی‌شود می‌فهمیم که سینما در بیراهه قدم برمی‌دارد. برای آنکه این مسیر بیراه ادامه نیابد، لازم است هنرمندان متعهد همسو با برخی مدیرانی که در دستگاه‌های دولتی و حتی ارگانی دارای قدرت و امکانات تولید فیلم هستند، برای رضایت خاطر و ارضاء سلیقه مردم به تولید آثار مورد پسند مردم در ژانر کمدی روی بیاورند تا بدین شکل شاید گوشه‌ای از دغدغه‌ها، مشکلات و غم و اندوه جامعه را با استفاده از سینما کم کنند.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار:۲مرداد ۱۳۹۹، کد خبر: ebtekarnews.com_۱۵۹۸۳۹