شعار سال: در کشور‌های مختلف دنیا راهکار‌های مختلفی برای حمایت از اقشار آسیب پذیر به خصوص در اوضاع نابسامان اقتصادی پیاده می‌شود. قصد آن داریم تا در سری گزارش‌های مختلف به بررسی، تجزیه و تحلیل هرکدام از روش‌های اجرا شده بپردازیم تا بلکا از دل آن بتوانیم به مدل مطلوبی برای اقتصاد ایران دست یابیم.

در این بخش به این موضوع خواهیم پرداخت که با توجه به هدف مورد نظر، چه نوع سیاست حمایتی مناسب و بهینه خواهد بود.

سیستم حمایت کالایی و اختصاص یارانه به صورت ارز ترجیحی به واردات کالا‌های اساسی، از دو منظر دارای ایراد است: اول آنکه منجر به ثبات قیمت نشده و اتلاف منابع را در پی داشته و باعث گسترش فساد شده و دوم آنکه در هدف گیری نیز دچار ایراد بوده، یعنی حتی اگر تمامی اهداف تعیین شده را نیز محقق می‌کرد، یارانه تحقق یافته به دهک‌های بالای درآمدی بسیار بیشتر از یارانه پرداختی به دهک‌های پایین بود.

یارانه‌ها از ابزار‌های مهم حمایتی دولت برای حمایت از مصرفکنندگان هستند و پرداخت آن‌ها با هدف حمایت از گروه‌های آسیبپ پذیر و برون رفت خانوار‌ها از دام فقر صورت میگیرد. بررسی تجربه جهانی نشان می‌دهد که تاکنون برنامه‌های حمایتی مختلفی از سوی بسیاری از کشور‌ها به کار گرفته شده است. هریک از این برنامه‌ها منافع و مزایایی دارند که اطلاع از آن‌ها می‌تواند ما را در انتخاب بهترین برنامه حمایتی یاری دهد. برای این منظور در ادامه ابتدا بر انواع سیستم‌های پرداخت یارانه در دنیا مروری داشته و سپس ضمن برشمردن مزایا و معایب هریک تلاش می‌شود تا سیاست حمایتی بهینه جایگزین نرخ ارز ترجیحی در شرایط فعلی کشور معرفی شود. ۱ به طور کلی انواع سیستم‌های حمایتی در دنیا را می‌توان به ۶ نوع طبقه بندی کرد:

پرداخت نقدی: این نوع پرداخت از متداول‌ترین برنامه‌های اقتصاد حمایتی در دنیا محسوب می‌شود و به افرادی پرداخت میشود که بدون این کمک مالی در معرض فقر قرار می‌گیرند. از مزایای اصلی این روش لحاظ حق انتخاب برای افراد و حفظ کرامت آنهاست. پرداخت‌های نقدی به دو صورت مشروط و غیرمشروط صورت میگیرد. هدف سیاستگذار از پرداخت شرطی، افزایش سرمایه انسانی و کاهش فقر است و به ازای تطبیق خانوار فقیر با دریافت خدمات آموزش و بهداشت، پرداخت صورت می‌گیرد. بدین ترتیب با افزایش سرمایه گذاری در سرمایه انسانی، علاوه بر کاهش فقر خانوار‌ها در شرایط موجود، از فقر در آینده نیز جلوگیری میشود

در پرداخت‌های غیرشرطی، خانوار برای دریافت یارانه مجبور به انجام فعالیتی نیست و صرف اینکه در گروه هدف قرار داشته باشد واجد شرایط دریافت یارانه است. برنامه‌های پرداخت نقدی شرطی اگرچه نقش مهمی در کاهش فقر دارند، اما اجرای آن‌ها مستلزم هماهنگی‌های پیچیده میان سازمان‌های مختلف است و برای شرایطی همچون وقوع شوک‌های ناگهانی وارده بر اقتصاد طراحی نشده اند. در مقابل پرداخت‌های نقدی غیرشرطی از هزینه‌های عملیاتی کمی برخوردارند.

شعار سال،  با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از سایت خبری نبض بازار ، تاریخ انتشار 28 تیر 99، کد خبر:   72793، www.nabzebaazaar.com