شعار سال: کوه زباله در سراوان، تنها حوزه‌ای نیست که به‌جان گیلان افتاده، در گردشی در دل جنگل‌ها، سواحل و روستا‌ها پلشتی زباله‌ها چشم، مشام و خاطر آدمیان را آزرده می‌سازد. تحقیقات، جلسات و گفتگو‌های بسیاری درباره حل این مسأله انجام‌شده، اما شواهد حاکی از آن است که نه‌تن‌ها مشکل حل نشده، بلکه به‌صورت معضل درآمده است. گیلان ۵/۲ میلیون نفر جمعیت دارد که نیمی از آن‌ها در روستا‌ها زندگی می‌کنند. بیش از دوهزار تن زباله در گیلان تولید می‌شود که در ۹ مرکز رسمی و ۲۰ مرکز غیررسمی دفع می‌شود، اما منطقه زیبای جنگلی سراوان رشت از مهم‌ترین محل‌های انباشت زباله استان است که با ورود روزانه ۵۰۰ تن پسماند امروز شاهد کوهی از زباله است که رودی سمی از شیرابه‌های آن، خاک و آب منطقه را روزبه‌روز آلوده‌تر می‌سازد.

زیست‌بوم شکننده گیلان درحال دفن‌شدن زیر زباله
آریامن قویدل و علی‌رضا پنداشته، از پژوهشگران جهاد دانشگاهی در تحقیقی درباره روش‌های سامان‌دهی زباله در دهیاری‌های گیلان عنوان کردند در استان گیلان با محیط‌زیستی شکننده و دارای اکوسیستم‌های مختلفی، مانند منابع آبی گسترده و مناطق ساحلی به‌دلیل فقدان مدیریت مناسب زباله، اثرات سوء و زیان‌باری به‌وجود آمده است. براساس بررسی‌های صورت گرفته، بیش‌ترین درصد زباله‌های روستایی مربوط به مواد آلی با ۸۹/۷۵ درصد و کم‌ترین مربوط به چوب با ۱۷/۱ درصد است؛ بنابراین بخش بزرگی از زباله‌های روستایی استان را مواد آلی تشکیل می‌دهد که با ارائه برنامه جهت بازیافت مواد و جداسازی مواد خشک از‌تر می‌توان از مواد آلی برای تولید کود آلی بهره جست. درصورتی‌که هم‌اکنون این مواد به محیط‌زیست تخلیه و اثرات سوء برای محیط‌زیست منطقه ایجاد کرده. پس از انجام مطالعه و بررسی‌های لازم برای کاهش مشکلات ناشی از عدم‌سامان‌دهی مناسب زباله در سطح مناطق روستایی گیلان دو راهکار ارائه شده است.

در جنوب استان به‌دلیل وجود تنها جایگاه دفن مهندسی و بهداشتی زباله استان در رستم‌آباد شهرستان رودبار، گزینه تفکیک از مبدأ تولید، جداسازی مواد قابل‌بازیافت و دفن بهداشتی زباله و در سایر نقاط استان نیز عملیات تفکیک از مبدأ تولید، جداسازی مواد قابل بازیافت و تهیه کودآلی خانگی پیشنهاد شده است.

اما نه‌تن‌ها گروه‌های دوستدار محیط‌زیست طبیعت، بلکه مردم محلی و گردشگران از انباشت و ریخت‌وپاش زباله در طبیعت زیبای گیلان و آلودگی‌های آب و خاک ناشی از این پسماند‌ها به تنگ آمده‌اند.

زباله‌هایی که ما و طبیعت را بیمار می‌کنند
پرواسی، یکی از ساکنان روستای پسیخان، در سه کیلومتری حومه رشت، در این باره گفت: در روستای پسیخان جاده بیجار زباله‌ها برای مدت طولانی انباشته می‌شود که نه‌تن‌ها منظره‌ای زشت ایجاد کرده، بلکه موجب انتشار آلودگی است.

وی اظهار داشت: دام‌های محل نیز که رها هستند، از این زباله‌ها تغذیه می‌کنند و مسلماً آلودگی را به ما انسان‌ها نیز انتقال می‌دهند. به‌علاوه این زباله‌ها و شیرابه‌هایشان آب و خاک را نیز به‌شدت آلوده می‌کنند. برای حل این مسأله به شورا مراجعه کردم، ولی می‌گویند بودجه‌ای برای جمع‌آوری پسماند‌ها نداریم.

تمام روستا‌های گیلان درگیر معضل پسماند
محمد ضیابخش، دهیار روستای اشمنان طالم که جزو روستا‌های نمونه به لحاظ مدیریت پسماند است، در این باره گفت: تمام روستا‌های گیلان درگیر مسأله پسماند هستند و روستای ما نیز از این معضل مبرا نیست.

وی اظهار داشت: مشکل ما این است که اکنون زندگی روستایی و بافت و معماری روستا‌ها از قالب روستایی خطه شمال فاصله گرفته و شبه شهرنشینی شده و در بافت روستایی محوطه‌ها و عرصه‌ها کم شده و این باعث شده، بسیاری از مصارف خانواده‌های روستایی از بیرون و به‌صورت بسته‌بندی تهیه شود. از سویی آموزش‌های لازم برای تفکیک زباله از مبدأ وجود ندارد و بسیاری نیز از دفن زباله‌های‌تر به‌منظور تهیه کمپوست خودداری می‌کنند.

ضیابخش خاطرنشان کرد: ما از تجربیات سمن‌های محیط‌زیستی برای آموزش شیوه‌های مناسب تفکیک زباله و مدیریت آن استفاده کردیم و دو تا سه جلسه گذاشتیم. اگرچه قدری از حجم زباله‌های روستا کاسته شد، اما هنوز به نتیجه مورد نظر نرسیدیم.

وی با اشاره به این‌که روستای اشمنان‌طالم اکنون دیگر به شهر چسبیده است، افزود: این زباله‌ها به نهرها، اراضی کشاورزی و حاشیه جاده‌ها انتقال پیدا می‌کند و برای محیط‌زیست و مردم خطرناک است.

ضیابخش با بیان این‌که دهیاری‌ها بنیه مالی کافی ندارند، ادامه داد: مبلغی که از محل ارزش‌افزوده از استانداری واریز می‌شود، ناچیز است؛ به نحوی‌که برای روستایی یک‌هزار نفری مثلاً پنج‌میلیون تومان جوابگو نیست و سیستم باید اصلاحیه‌ای بزند.

مدیریت پسماند باید به دغدغه همگانی شهروندان تبدیل شود
استاندار گیلان هم اخیراً در جلسه کارگروه مدیریت پسماند با تأکید بر لزوم بهره‌گیری از ابزار‌های نوین برای کاهش تولید زباله و تفکیک از مبدأ گفت: موضوع پسماند باید به دغدغه همه نهاد‌ها و نیز عموم شهروندان تبدیل شود.

ارسلان زارع موضوع محیط‌زیست را در توسعه پایدار، همه‌جانبه، موزون، متوازن و هم‌زمان موضوعی دارای اهمیت وافر عنوان و تصریح کرد: در این راستا مسأله پسماند تنها یک مسئولیت بخشی و محدود به دولت نیست، بلکه موضوعی اساسی، بنیادین و بسیار مهم است که باید دغدغه همه‌نهاد‌ها و عموم شهروندان باشد.

وی با اشاره به حساسیت جامعه و افکار عمومی نسبت به مسائل زیست‌محیطی به‌ویژه مدیریت پسماند در سال‌های اخیر افزود: در این مسیر حمایت نهادها، فعالان مدنی و سمن‌های حامی محیط‌زیست بسیار مؤثر بوده و به‌طور قطع پشتیبانی از آن‌ها می‌تواند نقش اثرگذاری در همراهی مردم با برنامه‌ها و سیاست‌های اتخاذ شده در این حوزه به‌ویژه تفکیک زباله از مبدأ داشته باشد که البته در این راستا فعالیت‌های خوبی در استان شکل گرفته است.

زارع با اشاره به بازدید خود از مراحل پایانی پروژه تصفیه‌خانه شیرابه زباله سراوان رشت در تاریخ ۱۲ تیرماه، پیشرفت فیزیکی این طرح را ۹۵ درصد عنوان و خاطرنشان کرد: با توجه به نگاه‌های ویژه در سطوح ملی، باید پیگیری و رصد‌ها استمرار داشته باشد تا پروژه‌ها در موعد مقرر به بهره‌برداری برسد.

استاندار گیلان همچنین با اشاره به نیاز بالغ‌بر ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل نیروگاه زباله‌سوز رشت تصریح کرد: در این‌خصوص پیگیری‌های لازم برای تخصیص اعتبارات به‌صورت مستمر در دستورکار است.

وی بر لزوم تشکیل جلسات شهرستانی مدیریت پسماند و ضرورت جذب سرمایه‌گذاران توسط فرمانداران و مدیران دستگاه‌های اجرایی برای فعالیت در حوزه صنایع پاک تأکید و اظهار کرد: جمع‌آوری اصولی و بهداشتی پسماند بیمارستانی، انتقال، بی‌خطرسازی و دفن آن مورد تأکید است که خوشبختانه نگرانی و دغدغه‌ای در این خصوص وجود ندارد و البته باید به‌صورت مستمر مورد پایش و نظارت قرار گیرد.

زارع با اشاره به انجام مطالعات میدانی مؤثر توسط یکی از مراکز تحقیقاتی ملی درباره موضوع پسماند افزود: طرح جامع مدیریت پسماند، نقشه راه ماست و تجمیع محل دفن زباله یکی از موضوعات مهم این نقشه راه است که در حال نیل به این سمت هستیم.

وی همچنین بر ضرورت بهره‌مندی از برنامه‌های ابلاغی در سطح ملی همچون تسهیلات ارزان‌قیمت سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها برای تأمین ماشین‌آلات مورد نیاز روستایی ازجمله جمع‌آوری زباله تأکید و ابراز امیدواری کرد با فعال‌کردن تعاونی‌های روستایی توسط بخشداران و دهیاران و دریافت درخواست‌ها به‌زودی شاهد ورود حجم بالایی از ماشین‌آلات به استان باشیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 1 مهر 1399، کد خبر: 89000،  www.sabzineh.org