شعار سال: بیمه یکی از دستاورد‌های خلاقانه و دوراندیشانه بشر بمنظور مقابله با رخداد‌های ناگوار است. اندیشه ایجاد تامین در مقابل خطر‌های مختلف، قدمتی دیرینه دارد. این که اصولا ما با چه دیدی به بیمه می‌نگریم وچه برداشتی از آن داریم، به عملکرد ما و به میزان مشارکت اجتماعی ما در امر بیمه باز می‌گردد. صنعت بیمه به سبب توان بالقوه‌ای که در فراهم ساختن زمینه‌های مناسب برای سرمایه گذاری‌های کلان دارد، در حفظ حقوق بیمه گذاران ودر نیل به رشد و توسعه اقتصادی کشور نقش و اهمیت فراوان دارد. خدمات بیمه‌ای می‌توانند با ایجاد امکان بهره برداری از پس انداز‌های کوچک، جریان مصرفی فرد را در طول دوره زندگی منظم کنند و از نوسان‌های نامطلوب آن بکاهند.

باگذشت بیش از ۸۰ سال از عمر بیمه در کشور متاسفانه هنوز این صنعت رشد مطلوبی کسب نکرده و فرهنگ بیمه به سطح لازم برای رشد نرسیده است. این موضوع با در نظر گرفتن نسبت حق بیمه بر درآمد ملی و هم چنین سهم اشتراکی که در حق بیمه جهانی دارد مشخص می‌شود. این که ضریب نفوذ بیمه در ایران حدود دو درصد و در دنیا بیش از هفت درصد است، نشان می‌دهد چقدر در زمینه استفاده ازخدمات بیمه از دنیا عقب هستیم.

در مجموع به نظرمی رســد صنعت بیمه کشــور ما مانند سایر موسسات مالــی همچون بانک‌ها دچار تحول اساســی و تکنولوژیک نشــده اســت. با گسترش فرهنگ بیمه، بازار بیمه نیزدر کشور گسترش می‌یابد و صنعت بیمه کشور قادر خواهد بود تا افزون بر بیمه‌های عادی در زمینه بیمه‌های اتکایی نیز فعالیت بیشتری داشته باشد. توسعه و گسترش فرهنگ بیمه‌ای در ابعاد مختلف سبب اطمینان و آرامش ودر نتیجه تسریع و تسهیل در امر سرمایه گذاری می‌شود، چون بیمه هزینه نیست بلکه نوعی سرمایه گذاری است وباید مردم از مزایای این سرمایه گذاری آگاه شوند؛ بنابراین بیمه، هم از جنبه رفاه مادی و هم از جنبه آسایش فکری وروحی بسیار موثر است.

از آنجایی که بیمه زمینه رشد و توسعه بیشتر را در جامعه فراهم می‌کند، به لحاظ ماهیت وآثار خودمانع از عمیق شدن شکاف طبقاتی می‌شود و در نتیجه تنش‌ها و التهاب‌های اجتماعی و سیاسی را کاهش می‌دهد. ضرورت توجه به فرهنگ ملی کشوردر بحث توسعه فرهنگ بیمه، امری ضروری است؛ لذا با توجه به اهمیت موضوع، هر گونه تلاش در جهت ارتقا و توسعه فرهنگ بیمه در کشور امری اجتناب ناپذیر محسوب می‌شود. فرهنگ آموختنی و قابل انتقال است از سوی دیگر، فرهنگ رفتار‌ها و عادت‌های افراد را شکل می‌دهد. با توجه به تعریف فرهنگ و خصوصیاتی که می‌توان برای آن برشمرد سعی داریم بیمه را به منزله یک فرهنگ با خرده فرهنگ هایش بررسی کنیم.

بیمه محصول فراگرد عقلانی اندیشیدن جامعه است. بیمه رفتاری است که به آینده نظر دارد ومیان خرید بیمه در زمان حال ومنفعتی که احتمالا در آینده کسب خواهد شد، رابطه‌ای برقرار می‌کند. از آنجا که هر فرهنگ، خرده فرهنگ‌هایی دارد بیمه نیز خرده فرهنگ‌هایی همچون خدمات جانشین، سلیقه، مطلوبیت، تجربه منفی وجبر گرایی دارد. خرده فرهنگ‌های بیمه همواره با یکدیگر در ارتباط هستند و از یکدیگر تاثیر می‌پذیرند.

سه عامل بر فرهنگ بیمه موثر است.
اول نگرش: که نوعی آمادگی برای رفتار ایجاد می‌کند. نگرش‌ها از طریق تجربه شکل می‌گیرند و در جهت دهی رفتار انسانی تاثیری پویا دارند. پس اینکه مردم به بیمه نگرشی مثبت داشته باشند بسیار مهم است.
دوم شناخت: نوع ومیزان شناخت عامل دیگری است که بر رفتار بیمه‌ای تاثیر دارد. اینکه آیا مردم از بیمه و انواع آن آگاهی دارند؟ تاچه حد؟ و اینکه تاچه حدی این شناخت درست است مسله مهمی می‌باشد.
سوم عقیده: عامل دیگری است که مورد توجه قرار می‌گیرد. اینکه مردم درمورد بیمه چه عقیده‌ای دارند و این عقاید چرا وچگونه شکل گرفته است بسیار مورد توجه است؛ بنابراین اگر این سه عامل شناخته شوند می‌توان با دگر گونی هریک از آن‌ها در جهت تغییر رفتار‌های بیمه‌ای افراد جامعه گام برداشت.

عامل شکل گیری نگرش، شناخت وعقیده داده‌هایی است که از ترکیب نشانه ها، نمادها، و راهنما‌ها تشکیل یافته است. این‌ها درواقع ورودی ذهن انسان هستند و برای تغییر نگرش، شناخت ودر نتیجه رفتار بیمه‌ای باید آن‌ها را تغییر داد. این راهنما‌های رفتاری، هم بصورت کلامی هستند و هم بصورت ناکلامی، مانند پیام‌هایی که درباره بیمه به مردم می‌رسد، اخبار شرکت‌های بیمه، آگهی‌ها وگزارش‌های بیمه‌ای، شرایط عمومی بیمه نامه‌ها و پیام‌های بیمه‌ای که بین مردم مبادله می‌شود و پیام‌هایی که بین کارکنان و نمایندگان بیمه ومشتریان رد و بدل می‌شود.

به نظر می‌رسد در اشاعه فرهنگ بیمه و آموزش و آگاهی جامعه باید سه مقطع کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را در نظر گرفت. در کوتاه مدت شرکت‌های بیمه باید همزمان با اصلاح روش‌های مدیریتی وبا ارایه طرح‌های جدید بیمه‌ای، طرح‌های قدیمی را که دیگر کاربردی ندارد را با طرح‌های جدید که جوابگوی نیاز امروز جامعه باشد جایگزین کنند و باایجاد سازمان اطلاع رسانی و از طریق شبکه نمایندگی، وسایل ارتباط جمعی و برگزاری سمینار‌ها مردم را از این تحولات وطرح‌ها آگاه سازند. درمیان مدت شرکت‌های بیمه باید با تقویت شبکه فروش و نمایندگی‌های خود که به منزله بازوی اجرایی شرکت بیمه در حوزه تبلیغات، مشاوره، بازاریابی و فروش، نقشی بسیارمهم و سازنده در تحقق اهداف شرکت و صنعت بیمه در جامعه ایفا می‌کنند، علاوه بر حفظ بیمه گذاران موجود سعی در اشاعه فرهنگ بیمه در میان مردم وجذب بیمه گذاران جدید نمایند. در بلند مدت، فرهنگ بیمه را باید از مدارس وجایی که نسل آینده، آماده ورود به جامعه می‌شود شروع کرد. ازآنجایی که بیمه می‌تواند به یک فرهنگ و ارزش تبدیل شود، باید یک نقطه شروع استراتژیک را به منظور نهادینه کردن فرهنگ بیمه تعیین کند که این نقطه شروع استراتژیک می‌تواند نظام آموزش و پرورش باشد.

اکثر کشور‌های پیشرفته دنیا در چند دهه گذشته به این امر توجه خاص نموده و حتی فرهنگ بیمه را از طریق مدارس به خانه‌ها برده اند و با ترتیب دادن برنامه‌های اجتماعی که با مشارکت دانش آموزان انجام می‌گیرد آن‌ها را متوجه منافع و فواید بیمه نموده اند. البته به این نکته باید توجه کرد که برنامه ریزی برای گسترش فرهنگ بیمه باید براساس ساختار‌های اقتصادی، اجتماعی و قومی و مذهبی خانواده‌ها انجام گیرد طبقه بندی خانواده‌ها براساس نیاز‌های شغلی، وضعیت جغرافیایی، میزان شناخت آنان از بیمه و ارایه خدمات براین اساس، هم چنین بررسی علت بروز خسارت‌ها درخور اهمیت است.

در هر حال جهت گسترش فرهنگ بیمه نباید تنها منتظر تبلیغات و یا نهاد و سازمان خاصی بود و یا صرفا بر لایه مصنوعات و نماد‌ها تمرکز نمود، بلکه لازم است سایر لایه‌های فرهنگ از جمله ارزش‌ها و هنجار‌ها و مفروضات اساسی و باور‌های جامعه مورد توجه قرار گیرد و کلیه عوامل دست اندر کار در صنعت بیمه از بیمه مرکزی، وزارت اقتصاد و فعالان صنعت بیمه گرفته تا وزارت آموزش و پرورش می‌بایست در جهــت درک ظرفیت هــای فرهنگی، باورها، ســنت‌ها و… جایگاه آن‌ها و بطور کلی در هر سه سطح در توسعه فرهنگ بیمه؛ تلاش‌های گسترده و همه جانبه‌ای انجام دهند. در نظر داشته باشیم که نهادینه شدن فرهنگ بیمه و پرداخت حق‌بیمه در جامعه یک ضرورت است و باید برای گسترش این فرهنگ تلاش مضاعف کرد.

آنچه در بالا آمد بطور بسیار مختصرفقط به برخی از مسایل مربوط به ارتقا و توسعه فرهنگ بیمه اشاره‌ای داشت و نباید تصور نمود که میتوان در همین محدوده به تعمیم اهداف و تعمیم فرهنگ بیمه امیدوار بود. توسعه فرهنگ بیمه امری پویاست و بطور مداوم نیاز به تحول و تغییر، سازندگی و ابتکار و ابداع دارد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری فراز، تاریخ انتشار: 11 آذر1399، www.faraz.ir