شعار سال:هر سال با وقوع طوفان شن در شرق کرمان، روستاهای بیش‌تری زیر خروارها شن مدفون شده و زندگی ۲۰۰هزار نفر ساکن فهرج و ریگان تهدید می‌شود. طوفان شن آسمان و روزگار مردم محروم شهرستان‌های ریگان و فهرج را سیاه و اقتصاد مردم محروم را نابود کرده. این وضعیت درحالی است که کافی است آسمان شهرهای پرجمعیت را آلودگی هوا تیره کند یا سیل شهرهای جنوبی کشور را فراگیرد و ریزگردها آسمان شهرهای بزرگ را تار کند یا زمین‌لرزه‌ای سه ریشتری دماوند و فیروزکوه را بلرزاند، طی چند ساعت تمام کانال‌های خبری در فضای مجازی و شبکه‌های صداوسیما مملو از تصاویر مردمی می‌شود که به کمک نیاز دارند، مسئولان وزارتخانه‌های مختلف و بخش‌های نظارتی و گاه نظامی یکی پس از دیگری برای کمک به مردم وارد صحنه می‌شوند و مشکلات را حل می‌کنند. نمونه این فرآیند را می‌توان در ریزگردهای سال‌های گذشته غرب کشور دید که با اقدامات انجام‌شده تا حدودی مشکل رفع شد، اما یکی از محروم‌ترین مناطق کشور در شهرستان ریگان و فهرج که مردمش گاه برای تأمین آب، برق و جاده دسترسی نیز با مشکل مواجهند، هر سال بیش‌تر در شن‌های روان فرو می‌رود و هر چه بیش‌تر در این خصوص می‌گوییم؛ این معضل از سوی مسئولان کم‌تر دیده می‌شود.
 
مردم شرق کرمان خود را برای بارش شن آماده می‌کنند
 
حالا مردم شرق کرمان با آغاز وزش بادهای فصلی باید خود را برای درگیر شدن مجدد با ریزگردها آماده کنند. بعد از هر بار طوفان شن، هم در روستاها و هم شهرها خانه‌های مردم مملو از شن می‌شود و شن‌ها به خانه‌های مردم راه می‌یابند و زندگی آن‌ها را مختل می‌کند. شن‌ها اقتصاد خانواده‌های محروم را هم هدف قرار داده‌ و هر سال مردم را فقیرتر می‌کند. پس از بارش شن راه‌های اصلی، فرعی و روستایی مسدود می‌شوند و رفت‌وآمد با مشکل مواجه می‌شود، شن‌ها در باغ‌ها تلنبار و کانال‌های آب بسته می‌شوند، مردم در خانه‌ها گرفتار می‌شوند و در اوج کرونا بیمارانی که به‌دلیل ریزگردها مشکل تنفسی پیدا می‌کنند، در اورژانس این دو شهرستان صف می‌بندند. مردم نجیب این شهرستان‌ها هر چند سخت‌کوش هستند؛ اما نمی‌توانند مطالبه‌گر باشند و این مسأله نیز از خصلت قناعت کویری‌شان نشأت می‌گیرد.
 
طوفان شن و ریزگردها درحالی هر سال بیش از ۲۰۰روز مردم این سرزمین را شب و آن‌ها را خانه‌نشین و مزارع، باغ‌ها و نخلستان‌ها را زیر شن دفن می‌کند که در این میان مردم ریگان با درد چندین ساله خود می‌سازند و می‌سوزند.
 
مهم‌ترین عامل بروز ریزگردها در شرق کرمان کویر لوت است
 
روستاهای بیش‌تری هر سال زیر خروارها شن مدفون و نخل‌های بیش‌تری خشک می‌شوند، دهانه‌های چاه زیر تپه‌های شن ناپدید و زندگی ۲۰۰هزار نفر ساکن فهرج و ریگان تهدید می‌شود. خانواده‌های بیش‌تری که پیش‌ از این جزو مالکان باغ‌های کشاورزی بودند، در حاشیه شهرهای بزرگ استان با چالش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی درگیر می‌شوند؛ اما عملاً اتفاق خاصی برای حل مشکلات نمی‌افتد.
 
مهم‌ترین عامل بروز ریزگردها در شرق کرمان کویر لوت است، کویری که در شمال استان کرمان قرار گرفته و سایه سنگینش همیشه زندگی بشر را در طول تاریخ تهدید کرده است.
 
سد کویر در مقابل شن‌های روان شکسته است
 
طی سال‌های گذشته کشت درختان کهور که با اقلیم منطقه همزیستی دارند، توانسته سدی در مقابل شن‌های کویر ایجاد کند؛ از سوی دیگر وجود جنگل‌های طبیعی کهور در عمق کویر نیز در این زمینه تأثیرگذار بوده؛ اما تغییرات اقلیمی، قاچاق چوب، زمین‌خواری، خشک‌سالی و کمبود اعتبار برای ادامه طرح‌های کشت کهور این سد را متزلزل کرده و ریزگردها تا پشت خانه‌های مردم خیز برداشته‌اند.
 
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان کرمان درخصوص ریزگردهای شرق استان کرمان به مهر گفت: تغییرات اقلیمی طی سال‌های اخیر دلیل اصلی بروز مشکلات زیست‌محیطی است و طبق آخرین تحقیقات کانون اصلی ریزگردها در شرق استان کرمان کویر لوت است.
 
مرجان شاکری گفت: ریزگردها یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی در استان کرمان به‌خصوص ریگان است که کاهش بارندگی، رطوبت و خشک‌سالی این معضل را تشدید می‌کند.
 
وی با اشاره به از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه تصریح کرد: متأسفانه برداشت بی‌رویه آب از منابع آب زیرزمینی کمبود آب را تشدید کرده و کانون‌های بحرانی محلی نیز افزایش‌ یافته است. ادامه خشک‌سالی، برداشت بی‌رویه آب و استفاده در بخش‌های مختلف به‌خصوص کشاورزی موجب خشک شدن باغ‌ها و کشیده شدن بحران ریزگردها به مناطق مختلف استان کرمان شده است.
 
ریزگردها در ریگان زندگی مردم را مختل می‌کند
 
فرماندار ریگان نیز در این‌باره گفت: هشدار بروز طوفان شن در شهرستان صادر شده و ستاد بحران آماده کمک‌رسانی به مردم است.
 
امین باقری بیان کرد: ریزگردها در ریگان در طول سال زندگی مردم را مختل می‌کند و بارها این مسأله پیگیری شده؛ اما مسأله اصلی این است که سطح کم بارندگی ریگان و خشک‌سالی و افزایش کانون‌های محلی موجب شده با وزش باد طوفان شن بروز کند و بلافاصله ریزگردها آسمان را فراگیرد.
 
پوشش گیاهی از بین رفته است
 
فرماندار ریگان گفت: خشک شدن پوشش گیاهی طبیعی یکی از دلایل اصلی افزایش ریزگردهاست، همچنین سطح قابل‌توجهی از باغ‌های شهرستان براثر گسترش بیابان‌ها از بین رفته است.
 
باقری احیای پوشش گیاهی به‌خصوص درختان کهور را مهم‌ترین اقدامی دانست که می‌تواند جلوی ریزگردها را بگیرد.
 
وی از مردم خواست با توجه به بروز ریزگردها و طوفان شن نکات ایمنی را رعایت کنند و افزود: از بیماران تنفسی و قلبی، کودکان و سالمندان می‌خواهیم در خانه بمانند و از فعالیت سنگین در زمان بروز ریزگردها جداً خودداری کنند.
 
اما و اگرهای مالچ‌پاشی
 
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان هم از اجرای طرح‌های مالچ‌پاشی خبر داد و گفت: با توجه به اعتبارات موجود در سال‌جاری ۴۰۳هکتار کانون بحرانی ریزگردها در شهرستان ریگان مالچ‌پاشی شده است.
 
محمد رجبی‌زاده عنوان کرد: برای عملیات کنترل بیابان‌زایی ۱۸میلیارد تومان هزینه شده و با توجه به اصلاحیه بودجه سال‌جاری پیش‌بینی می‌کنیم در ۹۰۰هکتار دیگر به‌زودی مالچ‌پاشی انجام شود.
 
وی تصریح کرد: وجود تپه‌های بلند شنی در ریگان و فهرج موجب شده اقتصاد مردم محلی با چالش جدی مواجه شود و امیدواریم با مالچ‌پاشی سطح مشکلات کاهش یابد.
 
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان تأکید کرد: برای اجرای فاز دوم مالچ‌پاشی باید ۶۰میلیارد تومان اعتبار اختصاص یابد. این درحالی است که بسیاری از فعالان محیط‌زیست اعتقاد دارند که کنترل بیابان‌ها تنها با توسعه پوشش گیاهی قابل انجام است و مالچ‌پاشی در کنار صدمه‌ای که به محیط‌زیست می‌زند، یک راه‌حل موقت است. خشک‌سالی و ریزگردها طی سال‌های اخیر خسارت جدی به محیط‌زیست، پوشش گیاهی و جانداران منطقه وارد کرده و مالچ‌پاشی می‌تواند با از بین بردن گونه‌های گیاهی و جانوری این صدمات را افزایش دهد.
 
 
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه ، تاریخ انتشار:  7 دی  1399  ، کدخبر: 90913، www.sabzineh.org