پارک ملی خبر ( Khabr National Park )

موقعیت جغرافیایی ۵۶ درجه و ۲۹ دقیقه طول شرقی ، ۲۸ درجه و ۴۰ دقیقه عرض شمالی

در سال ۱۳۵۰ منطقه ای به وسعت ۱۷۸۱۵۳ هکتار در شهرستان بافت با فاصله ۲۲۰ کیلومتری از شهر کرمان با عنوان منطقه حفاظت شده خبر وروچون تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت تا یکی از قدیمی ترین مناطق حفاظت شده کشور باشد .

دو سال بعد در سال ۱۳۵۴ به پناهگاه حیات وحش خبر وروچون ارتقاء پیدا کرد و در نهایت بیش از دو دهه بعد و در شهریور ۱۳۷۸ بر اساس مصوبه شورای عالی محیط زیست ۹۸۲/۱۴۹ هکتار از آن که از شرایط مساعدی بر خوردار بود به پارک ملی خبر تغییر نام و باقیمانده این منطقه که بیش از ۲۸ هزار هکتار وسعت داشت با توجه به آبادی های دارای سکنه و دلایل دیگری از این دست با پنج منطقه جدا از یکدیگر تحت نام پناهگاه حیات وحش روچون باقی ماند.

این منطقه به دلیل داشتن ارتفاعات ، دشت های متعدد ، حوزه های آبخیز متنوع ، دارای سه نوع آب و هوا ی سردسیری ، معتدل و گرمسیری می باشد که نشان دهنده اختلاف شرایط اقلیمی منطقه است و این امر باعث شده تنوع زیستی قابل توجه ای از دیر باز در این منطقه حاکم باشد .

اگر چه در گذر زمان و تحت تاثیر شرایط آب و هوایی به خصوص خشکسالی های متوالی و مهم تر از آن آسیب هایی که جوامع انسانی در طبیعت این منطقه داشته است ، اکنون جای بسیاری از حیوانات در حیات وحش موجود این بخش ارزشمند خالی مانده است . به طور مثال گور ایرانی و یا خرس سیاه که در دق علیجان و کوه های منطقه تا اوایل دهه پنجاه شمسی دیده می شدند حالا هیچ اثری از آنها دیده نمی شد .

پارک ملی خبر از ارتفاعات برف گیر و مرتفع خبر (قله خبر ۳۸۴۵) و دامنه های آن شروع و تا دشت ها و دامنه های ارتفاعات نیمه گرمسیری جنوبی ادامه می یابد ،این اختلافات اقلیمی ایجاد شده سیستم های اکولوژیکی متفاوتی است که پوشش گیاهی متنوعی رادر نقاط مختلف این پارک به وجود آورده است .

مهم ترین عوامل این تنوع عبارتند از : اختلاف ارتفاع ( از ۳۸۴۵ متر در قله تا ۱۰۰۰ متر در بخش شمالی ارزوئیه ) ریزش های جوی ، درجه حرارت هوا ، ساخت توپوگرافیک ، وضعیت سطح ایستابی آب و نیز ویژگی های خاکی منطقه .

پارک ملی خبر با توجه به تنوع زیستی قابل توجه ای که دارد میزبان بیش از ۶ درصد گونه های گیاهی ، ۱۵ درصد پستانداران وبیش از ۲۰ درصد گونه های پرنده کشور می باشد . تنوع و تراکم پوشش گیاهی و جانوری پارک ملی خبر به همراه خصوصیاتی چون یکی بودن زیستگاه های بومی ، وجود گونه های ژنتیکی موجود در منطقه، به خصوص در نقاط کوهستانی، وجود بخش قابل توجهی از فون و فلور کشور و نیز چشم اندازهای زیبای طبیعی در کنار جاذبه های زیبایی چون کوه، غار، دره، رودخانه، جنگل و دشت و دامنه، همه و همه باعث گردیده تا این پارک ملی نقطه ای ارزشمند باشد برای مراجعه علاقمندان، پژوهشگران، محققان و طبیعت گردان ایران و جهان.

مهم ترین گونه های حیوانی پارک ملی خبر

پستانداران : کل وبز ، قوچ و میش، ببر، گرگ، یوز پلنگ، کاراکال، گربه، آهو، رودک عسل خوار، شغال، سگ تور، کفتار، گراز، سمور، روباه، سنجاب و…. که گونه های یوز پلنگ، کاراکال در سطح کشور از جایگاه ویژه ای بر خوردار می باشند.

پرندگان: عقاب طلایی ، قرقی ،پیغو ، شاهین ، کبک ، تیهو ، انواع بلبل ، هدهد ، جغد کوچک ، چلچله ، کلاغ ابلق ، باقرقره ،زاغ نوک سیاه و شکم سیاه ، انواع چلچلک ، فلامینگو ، اردک سبز ، عقاب دو برادر ، عقاب مار خور ، دراج ، دلیجه کوچک ، سار گید پا بلند ، هما ، کرکس ، مرغ جیرفتی و هوبره که دو گونه آخر جزء پرندگان کمیاب و منحصر فرد

خزندگان : بزمجه ، انواع مارمولک ، مار جعفری ، کک مار ، مار بالدار ، مار شتری ، افعی ، مار پلنگی و…….

گونه های گیاهی مهم پارک ملی خبر شامل کهکم ، بند ، زرشک ، ارس ، بادام کوهی ، بارهنگ ، بو مادران ، زنبق ، انار شیطان ، ارچن ، انواع گون ، درمنه ، گیاهان دارویی علفی ، زیتون وحشی ، بادام وحشی ، می باشد ، که گاه به صورت جنگل های زیبا و متراکم دربین ارتفاعات ، شکل بسیار جذاب و بدیعی به خود گرفته اند.

منطقه خبر :

کوهستان خبر در بخش جنوب غربی استان در نزدیکی مرزهای شمال شرقی استان هرمزگان در فاصله ۲۲۰ کیلومتری شهر کرمان قرار دارد. این رشته کوه به واسطه قرار گرفتن در مناطق پر باران استان کرمان همچون دیگر نقاط شهرستان بافت از پوشش گیاهی متراکم و مناسبی بر خوردار است و جنگل های قابل توجهی در این منطقه دیده می شود در این منطقه سه نوع آب و هوای گرمسیری، معتدل و سردسیری حاکم است و به همین دلیل تنوع پوشش گیاهی و حیات وحش آن از جایگاه ویژه ای در سطح استان و کشور بر خوردار است. که نشان و تابلو این ارزشها، پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون می باشد.

روستاهای این کوهستان از محلی به نام چاله شروع و در امتداد دره ای ۲۴ کیلومتری به منطقه شاه ولایت ختم می شوند. بلندترین قله این منطقه قله «چاه برف» با ارتفاع ۳۸۴۵ متر می باشد که به همراه قله «برج شوم» اصلی ترین قله های خبر می باشند. نام «چاه برف» به دلیل قرار داشتن حفره ای در این قله است که برف دایمی در آن وجود دارد. بیشتر دیوارهای ارتفاعات خبر پوشیده از جنگل های سرو کوهی (اورس)، پسته وحشی (بنه)، ارچن، کهکم، زالزالک می باشد و دیوارهای جنگلی این منطقه، چشم اندازهای بی نظیری را در این بخش از ارتفاعات استان به وجود آورده است .

همچنین کوهستان خبر از حیث داشتن دهلیزها و دیواره های بلند دومین کوهستان بعد از جوپار محسوب می گردد. منطقه شاه ولایت خبر، نقطه تمرکز گردشگران در خبر است. همچنین شاه ولایت نقطه شروعی است برای صعود به قله «برف چال» صعود به قله برف چال از طریق گدار «کت سیخور» انجام می پذیرد .

به دلیل وجود مناطق جنگلی در دامنه ها و ارتفاعت بالا دست ، کمک و همراهی راهنمایان محلی در عملیات صعود و کوهپیمایی موجب اطمینان بیشتر و بالا بردن ضریب موفقیت می گردد ، از مناطق روستایی خبر می توان روستاهای روچون، کاهدان، بویه، قلا توییه، احمد خان، دیخو و…. را نام برد.

شکوه حیات وحش و پوشش گیاهی منطقه خبر را باید در پارک ملی خبر به تماشا نشست.

دیگر قله های کوهستان خبر عبارتند :

۱- قله سیاه کوه ۳۳۳۵ متر

۲- قله طرنگ ۳۳۳۳ متر

۳- قله کوشک ۳۲۳۷ متر

۴- قله شمیران ۳۲۶۹ متر

۵- قله باغ برج ۳۱۷۵ متر

غار شب پره :

این غار که نام آن از خفاش گرفته شده در ارتفاعات شرقی رشته گوه خبر و در دره پر درخت «شب پره » واقع شده است و برای رسیدن به آن بایستی این منطقه جنگلی را به درستی پیمود که بر همین اساس چون دیگر نقاط جنگلی منطقه خبر ، نیازمند بلد محلی می باشد. دهانه غار شب پره حدود ۴۰ متر ارتفاع و تیست متر پهنا دارد. این غار از عمق چندانی بر خوردار نیست و انتهای آن از بیرون مشخص می گردد. در داخل تالار بزرگ این غار ، چاهی وجود دارد که با سنگ مسدود شده است. به نظر می رسد غار شب پره در گذشته مورد بهره برداری قرار گرفته و سنگ های داخل آن ارزش ذوب و بهره برداری داشته اند.

تصاویر دشت شقایق ۱۵ کیلومتری شهرستان بافت

دشت شقایق ها قسمت شمالی کیلومتر ۱۸ جاده شهرستان بافت به سیرجان در نزدیکی روستای فتح اباد می باشد که این تصاویر زیبا و لحظاتی فراموش نشدنی را می توانید در اواسط اردیبهشت ماه داشته باشید.

روستای آسیاب جفته :

در بخش شرقی شهر بافت با فاصله ای اندک ( حدود ۲ کیلومتر ) رودخانه ای در جریان است که به برکت وجود، آن «روستای آسیاب جفته» با انبوه باغ ها، جنگل ها و خاک پوشیده از علف ها و گیاهان وحشی، به یکی از مهم ترین مقاصد طبیعت گردی برای ساکنان شهر بافت، تبدیل شده است. همچنین دریاچه زیبای سد به جلوه های زیبای این منطقه تصویری با شکوه بخشیده است.

سنگ پهن :

در ۲۵ کیلومتری غرب شهر بافت ، صخره ای زیبا با ارتفاعی بیش از ۱۰۰ متر قرارداد که همچون آسمان خراش عظیمی در دل دشتی پوشیده از بادام وحشی ، تصویری جالب رابه وجود آورده است . به تماشا نشستن این صخره در هنگام غروب ، لحظه های خاطر انگیز ی را حاصل می آورد شکل معماری خاص این صخره طبیعی ، طبیعت دوستان ، به خصوص صخره نوردان و ماجرا جویان را محو شکوه خود می کند. همچنین در سطح فوقانی این صخره آثار معماری جالبی، منسوب به دوره ساسانی دیده می شود.

روستای شصت فیچ علیا :

در ۳۰ کیلومتری شرق شهر بافت، روستایی با آب و هوا ی معتدل وجود دارد که زمین های آن پوشیده از باغ های گردو، انار و انجیر است و اطراف آن را جنگل های وحشی احاطه نموده اند. نام این روستا شصت فیچ علیا است. وجود امام زاده «شصت سر» در نزدیکی این روستا و نیز درخت چنار کهنسال، بر زیبایی ها و جاذبه های شصت فیچ افزوده است. این روستا در طول سال همواره پذیرای گردشگرانی از مناطق دور و نزدیک می باشد.

منطقه بنگان:

در ۲۰ کیلومتری شمال شهر بافت و در قسمت شمال شرقی بزنجان، دره ای به طول ۱۲ کیلومتر وجود دارد که میزبان جلوه های سبز جنگلی و گل های وحشی و نیز باغ های گردو و زرد آلو، سیب و هلوی فراوانی است. وجود آب، چشمه سارها و نیز آبشار زیبای بنگان، منطقه ای خیال انگیز و دلپذیر را باعث شده است. وجود آبادی های زیبایی چون گیو، گلوییه، قنات کوه و… بر جذابیت های این مسیر افزوده است.

آبشار بنگان :

تنگه بنگان در ۱۴ کیلومتری شمال شهر بافت ، پوشیده از درختان گردو و درختان وحشی چون کهکم، ارچن، قیچ و درختچه های نسترن و آلبالوی وحشی است. آبشار زیبای بنگان که در مسیر رودخانه بنگان قرار دارد با ریزش چند متری خود، طراوت و لطافت دلپذیری به این تنگه مملو از جذابیت بخشیده است. حرکت آب در دل پونه زارها و گلهای وحشی جذابیتهای با شکوه و روح نوازی را پدید آورده است. در ماههای فروردین و اردیبهشت سمفونی و آواز طبیعت بنگان به اوج می رسد.

بندر گوغر:

منطقه گوغردر۵۵ کیلومتری شمال غرب شهر بافت و با جاده ای منشعب از مسیر کرمان – بافت از یک طرف و در مسیر جاده ای دیگری از سیرجان واقع شده است. این منطقه با جاذبه های فراوان طبیعت گردی از جمله چشم اندازهای زیبای مناطق روستایی، جنگل ها ی وحشی، حیات وحش، رودخانه، آبگیر، غار مشهور جفریز، باغ های گردو شکوه خاصی را به وجود آورده است. سفر به گوغر در در بهار و تابستان سفری به یاد ماندنی خواهد بود. درختان گردوی کهنسال در گوغر به واسطه بزرگی و وسعت دامنه ای را که به تسخیر شاخ و بر گه ای خود در آورده اند ، مشهور و کم نطیرند که شگفتی را در چشم هر بیننده ی دامن می زنند.

غار جفریز :

این غار آهکی که به نام غار «چشم سبز » نیز شناخته می شود در روستای جفریز از توابع گوغر در ۵۲ کیلومتری بافت قرار گرفته است غار جفریز با فاصله حدود یک کیلومتر در لابه لای پوشش جنگلی دامنه غربی جاده گوغر واقع می شود. دهانه غار ۱۰ متر ارتفاع دارد و به صورت شیاری سنگی و باریک نمایان می گردد که با سنگ های عظیم و پر حجمی پر شده و همین امر نورد غار را مشکل ساخته است .

ورود به این غار نیازمند تجهیزات و امکانات فنی می باشد. ودر بخش های داخلی غار چندین دالان با قندیل های آویزان، فضای جذاب و هیجان آوری را پدید آورده است. به دلیل کاوش های محدود ، اطلاعات زیادی از بخش های انتهایی این غار موجود نیست. هوای خنک و مرطوب داخل غار وجود جریان های آب را در نقاطی از غار جفریز مسجل می سازد.

موقعیت جغرافیایی :

طول ۹۵٫ ۰۸ ۵۶ ۲۸

عرض ۵۲ . ۴۶ ۲۹ ۲۸

روستای طرنگ:

در ۷۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بافت، طرنگ با آب و هوایی معتدل، مقصدی برای چهار فصل سال وجود دارد. وجود جنگل های وحشی بادام و بنه، حیات وحش متنوع، چنارستان ها، باغ های گردو و نیز غار معروف طرنگ، جلوه های زیبای این منطقه محسوب می گردند. درخت چناری که محیط تند آن حدود ۲۵ متر می باشد، از شکوهی حکایت دارد که همواره در این منطقه حاکم بوده است .

غار طرنگ (طولانی ترین غار آبی ایران)

در ۷۰ کیلومتری جنوب شهر بافت ، غار ترنگ که از دسته غارهای آهکی می باشد به عنوان یکی از زیباترین غارهای استان کرمان با تالارها و راهروهای زیبا و نیز حوضچه آب جاری که در انتهای آن قرار دارد مقصدی است برای علاقمندان به غار نوردی و ماجراجویی در طبیعت ، اگرچه ارتفاعات ترنگ پوشیده از انبوه درختان است و بر دهانه غار نیز درخت بزرگی روییده اما این غار از داخل روستای ترنگ به خوبی دیده می شود. برای ورود به این غار بایستی با اصول اولیه فرود و صعود آشنا بود و بهره گیری از ابزار در مسیر حرکت الزامی است. با توجه به اینکه کوهیاران و غار نوردان هیات کوهنوردی استان، مسیر را فلش گذاری نموده اند، نورد این غار راحت تر شده است. در طی پیمایش غار ترنگ، چند مرحله فرود، حرکت در تالار بزرگ، گذر از تالار خفاش ها که جمعیت قابل توجهی خفاش برسقف آن آویزان است، دیدن آستالا گمیت های خوش ترکیب و نیز چندین برکه و رود کوچک که حدود ۳۰ متر از دهانه غار به سمت پایین طی مسیر می شود، خاطره ماجراجویانه ای را برای غار نوردان به همراه خواهد داشت.

بافت :

شهرستان بافت به دلیل شرایط مساعد آب و هوایی و نیز ارتفاع و قرار گرفتن در نقاط پر باران استان، از پوشش گیاهی قابل توجه ای بر خوردار است و این داشته ها و ارزش های سبز در زمینه تولید از جایگاه ویژه ای در سطح کشور بر خوردار می باشند که به طور مثال محصول گردوی باغ های این شهرستان چه از نظر کمی و کیفی، شرایط مناسبی در بازار کشور دارد و صادرات آن نیز مد نظر است و این حاصل باغ های قدیمی و درختان گردوی کهنسال در سطح این شهرستان حضور شایسته ای دارند اما از ارزشمندترین آنها می توان ۲ درخت گردو و ۲ چنار را نام برد .

1 - گردوی آواسک :

این گردوی کهنسال که یادگار دوران دور است . در روستای آواسک از توابع بندر گوغر قرار دارد و به صورت مجموعه ای از درختان گردو می باشد عمر این گردو که ۱۰۰۰ سال عنوان می شود ، خاطرات قرن ها و دوره های مختلفی را به همراه دارد واین بار عظیم در شکوه و جلال این درخت محسوس است . وضعیت ظاهری این درخت سالم می باشد و پیری و کهنسالی ، خالی شدن بخش هایی از تنه درخت را باعث شده است .

۲ - چنار بزنجان :

چناری با قامت بلند و عمری دراز در بخش جنوبی شهر بزنجان که بر سر راه بافت به رابر از دیر باز ، نشان و سمبل ارزشمندی از خلقت بوده که چون هدیه ای از طرف طبیعت به نسل های مردم منطقه تقدیم شده است. این چنار عمری بالغ بر ۸۰۰ سال دارد و پوکی تنه در اثر سوختگی شکاف بزرگی را در این درخت به وجود آورده که به سختی می توان دست ها را به دو دیواره آن رساند.

منطقه شکار ممنوع انجرک :

منطقه انجرک با وسعت تقریبی ۲۵۰۰۰ هکتار در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر بافت قرار گرفته است . انجرک نیز هم چون منطقه کوه نودر هنگ رفسنجان در سال ۱۳۶۶ تحت این عنوان قرار گرفته است . این منطقه از مرتفع ترین مناطق تحت حفاظت استان محسوب می گردد و ارتفاع آن بین ۲۰۰۰ تا ۲۸۰۹ متر متغیر می باشد. در این منطقه بین ۱۵ تا ۲۰ گونه پستاندار مشاهده می گردد که قوچ و میش، بز و کل، کفتار، پلنگ، سمور، شغال، گربه وحشی، خدنگ، جبیر، تشی، همستر، مهم ترین آنها محسوب می گردند و کبک و تیهو، عقاب طلایی، دلیجه، شاهین، کبوتر وحشی، هوبره و انواع چکاوک بخشی از گونه های پرندگان این منطقه می باشند که تعداد آنها بین ۳۰ تا ۴۰ گونه تخمین زده شده است. پوشش گیاهی انجرک با توجه به استعداد مناسب آن در بر گیرنده بیش از ۱۵۰ گونه گیاهی متنوع می باشد که به طور نمونه میتوان از درمنه، کتیرا، فوسک، گون، بادام، بنه، آلوچه وحشی، کلاه قاضی، هوم دافنه نام برد.

آبشار سه کاسه جهان جان

آبشار سه کاسه جهان جان آبشاری منحصر به فرد و زیباست که در یک کیلومتری جنوب روستای جهان جان در ۲۵ کیلومتری شهرستان بافت در مسیر جاده اصلی بافت- کرمان قرار داره. این آبشار در ۱ کیلومتری جنوب روستای جهان جان و در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا واقع شده. این روستا، یک رود خانه دایمی داره. آبشار سه کاسه پس از ریزش از یک ارتفاع ۱۰ متری سنگی، وارد ۳ کاسه پلکانی می شه و از این رو به آبشار سه کاسه مشهور شده. این آبشار درون تنگه رودخانه جهان جان واقع شده. این رودخانه پس از تشکیل آبشار ، مسیر خود به سمت جنوب در میان دره رو ادامه داده و پس از عبور از این گود به سد بافت می ریزه.

با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی اقطاع، تاریخ انتشار: 26 اسفند 1393، کد مطلب: 5967، www.aqta.ir