شعار سال: سال تحصیلی ۱۳۹۹ در شرایطی به پایان خود نزدیک می‌شود که خطر ترک تحصیل و بازماندن حدود سه میلیون دانش آموز از مدرسه، سردرگمی خانواده‌ها و نارسایی در پوشش آموزشی در شرایط کرونا، موقعیت نهاد مدرسه و اعتبار اجتماعیِ دستگاه تعلیم و تربیت را در حوزه عمومی دچار ضعف و تنزل نموده تا حدی که نشانه‌های تقلیل موقعیت آموزش و پرورش از نهادی توسعه‌ای_زیرساختی به موضوعی خدماتی‌_دمِ‌دستی نمایان شده است.

با وجود ابرچالش های امروز کشور، نمی توان و نباید چشم از وضعیت نابسامان آموزش و پرورش برداشت. ما در قبال آینده و امروزِ کودکان و نوجوانان ایران مسؤلیم.

در آستانه قرن جدید هجری خورشیدی، نظام آموزشی با دو مسأله و چالش معماگونه مواجه است:

از یک سو؛ جمعیت ۳۰ درصدی دانش آموزانی که به دلایلی همچون فقر از تحصیل باز می‌مانند، و از سوی دیگر جمعیت ۷۰ درصدی که از کلاس و مدرسه برخوردارند اما در پایان تحصیل با فقر مهارتی مواجهند. به عبارتی، دولت در زمینه تحصیل و آموزش رسمی نمی‌تواند برای نهاد خانواده رضایت بیافریند.

تا زمانی که توان تبیین و‌ فهم درست مسأله‌های آموزشی کشور وجود نداشته باشد، نظام تدبیر و سیاستگذاری در دستگاه تعلیم و تربیت امکان اتخاذ تصمیم های راهگشا ندارد. به این منظور ما باید روی چند پرسش جدی در آستانه ورود مدرسه به سال ۱۴۰۰ تأمل و گفت‌وگو کنیم. برخی از این پرسش ها به این شرحند: هویت مدرسه ایرانی در سده جدید هجری خورشیدی چگونه است؟ کشورهای موفق جهان، خاصه کشورهای آسیا و خاورمیانه در نظام آموزشی خود چه بازنگری هایی داشته اند؟ نسبت ما با تجارب نوین آموزش و پرورش در جهان چیست؟ چگونه می‌توانیم اثربخشی و کارآمدی مدرسه را ارتقا بخشید؟ چگونه می توان نخبگان، دولت و ارکان حاکمیت را نسبت به اهمیت آموزش و پرورش، ملتفت ساخت؟ آیا اصرار بر ادامه‌یافتن سبک مدرسه‌داری حضوری پاسخگوست؟ ما چه مأموریت‌ تحولی برای نهاد مدرسه در شرایط جدید که شدیداً رنگ و بوی فناورانه به خود گرفته باید در نظر بگیریم؟ نقش نهادهای علمی، صاحبنظران، اندیشکده‌ها و رسانه‌ها در این میان چیست؟

به نظر می‌رسد برای بهسازی یا نوسازی نظام آموزشی کشور به ویژه در آستانه ورود به قرن جدید هجری خورشیدی، باید «آموزش و پرورش» را مقوله‌ای فراتر از عنوان یک وزارتخانه‌ و سازمان دید. ما به یک «تغییر نگرش عمومی» برای قرارگرفتن نهاد مدرسه در موقعیتی توسعه‌ای و مولّد نیاز داریم.

این پرسش ها، می تواند فراخوانی باشد برای تأمل بیشتر و شکل‌گیری گفت‌و‌گوهای بین رشته‌ای میان همه علاقه‌مندان و صاحب‌نظران به ویژه جامعه شناسان، اقتصاددانان، پژوهشگران سیاستگذاری عمومی و مطالعات راهبردی برای فهم بهتر و صورت‌بندی از مدرسه ۱۴۰۰

مرتضی نظری
دانش آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت
عضو هیأت مدیره کانون خرد و توسعه ایران

پایگاه تحلیلی -خبری شعار سال، برگرفته از کافه خرد