شعار سال: چهارمین کرسی علمی ترویجی با موضوع «سازوکار (بازی زبانی) ویتگنشتاین به مثابه نقد اجتماعی قدرت در نمایش آیینی-سنتی سیاه بازی» به همت معاونت پژوهشی دانشگاه سوره؛ با ارائه دکتر رامتین شهبازی عضو هیأت علمی دانشگاه سوره و حضور دکتر فرشاد عسگری‌کیا استادیار دانشگاه سوره به عنوان دبیر این جلسه و منتقدان دکتر علی اصغر فقیهی‌فر دانشیار دانشگاه تربیت مدرس و دکتر محمدحسین ناصربخت استادیار دانشگاه هنر، روز سه‌شنبه ۲۴ فروردین‌ماه ۱۴۰۰ به صورت مجازی در دانشگاه سوره برگزار شد.

در ابتدای جلسه، فرشاد عسگری‌کیا ضمن عرض خوش‌آمدگویی به تمامی حاضران در جلسه، جهت برگزاری این کرسی از معاونت پژوهشی دانشگاه سوره و مشارکت استادان و حاضران درکرسی تشکر و قدردانی به عمل آورد.

سپس رامتین شهبازی عضو هیأت علمی دانشگاه سوره به عنوان ارائه کننده این کرسی، به توضیح عنوان این مقاله با موضوع «سازوکار (بازی زبانی) ویتگنشتاین به مثابه نقد اجتماعی قدرت در نمایش آیینی-سنتی سیاه بازی» پرداخت و گفت: این تحقیق در واقع تز دکتری من در سال ۱۳۹۵ بوده است که پس از اصلاحیه به عنوان موضوع چهارمین کرسی ترویجی دانشگاه سوره انتخاب شد.

وی در رابطه با هدف خود از بررسی دیدگاه‌های وینگنشتاین افزود: زمانی که مشغول مطالعه نظرات فلاسفه می‌شویم ناخودآگاه پژوهش بسط پیدا می‌کند و هدف من از بررسی دیدگاه‌های وینگنشتاین، یافتن زوایای پنهانی او و کاربرد این نظریه‌ها بود.

شهبازی در ادامه‌ی ارائه خود از خلأ نظریه‌پردازی در هنر‌های ایرانی انتقاد کرد و گفت: اگر امکان نظریه‌پردازی به صورت خارجی وجود ندارد، برای شروع کافی است تا خود از بالا و خارج به هنر ایرانی نگاه کنیم تا آهسته و پیوسته خالق نظریه‌پردازی در حوزه هنر‌های ایرانی باشیم؛ نظریه وینگنشتاین گرچه غربی است، اما سبک و نظریات او قرابت بسیاری با عرفان و حکمت شرقی نیز دارد.

وی همچنین از دیدگاه فوکو درباره قدرت پرده برداشت و افزود: فوکو قدرت را روندی عمودی نمی‌داند؛ از نظر او مقاومت نیز خود برخاسته از قدرت و نوعی بازی زبانی به وسیله قدرت است.

شهبازی در رابطه با ویژگی‌های زبان کلامی در نمایش سیاه بازی اذعان کرد: زبان عامه در این دسته نمایش‌ها از سوی ارباب و زبان سیاه زبانی خود خواسته و بازسازی شده از ادبیات و زبانی است که سلطان مطرح می‌کند.

وی همچنین گریزی به اجرای علی نصیریان در سلطان و سیاه زد و در این باره گفت: نقطه درخشان این نمایش جابه‌جایی نقش‌ها و دگرگونی سلطان و سیاه است. این‌که چگونه می‌شود هجوم برد و مرکز را تسخیر کرد و این‌که قدرت این زبان تا کجا نقد مثل شده و توانسته است موفق باشد؛ معروف‌ترین دیالوگ این اجرا به نوعی شاه کلید آن است هر عنصری که قابل نقد باشد متحمل حمل است این دیالوگ به خاصیت تهاجمی و چند وجهی بودن این دسته اجرا‌ها اشاره دارد.

پس از ارائه محمدحسین ناصر بخت، نخستین منتقد کرسی در نقد و بررسی این ارائه اذعان کرد: پرداختن به شیوه‌های نوین نمایش‌های سنتی نظیر سیاه بازی و تخته حوضی، باعث یاد‌آوری و همچنین حیات آن‌ها می‌شود.

وی در ادامه افزود: این تحقیق می‌توانست بیش از این‌ها گستردگی و وسعت پیدا کند، زیرا گسترش و توسعه چنین تحقیقات و پژوهش‌هایی می‌تواند کمک بسیار زیادی به هنر علی‌الخصوص نمایش‌های سنتی و ایرانی کند؛ برای گسترش این نمایش‌ها بهتر است ارائه رفتار‌های روی صحنه نمایش‌ها و تئاتر‌ها بسیار بیشتر شود.

ناصربخت با بیان این‌که نمایش‌های سیاه بازی اصالت بالا وکنترل نظارت پایینی دارند گفت: برای حفاظت از این نمایش‌ها و افراد شاخص آن‌ها همچون استاد علی نصیریان، بهرام بیضایی و محمد رحمانیان، بهتر است تلاش کنیم نظارت و کنترل‌گری بر نمایش‌های سیاه بازی‌ها کم نشود.

وی ادامه داد: شاید بهتر است تا به سراغ نمونه‌های باقی مانده برویم چرا که با این کار روش نوین که کنترل‌گری را الگو قرار داده است کمرنگ شده و باعث می‌شود خاصیت اصلی نمایش سیاه بازی به تقویت آن برگردد چیزی که تا پیش از این‌ها در سبک نوین از سیاه بازی گرفته شده بود؛ گسترش و توسعه نمونه‌ها در این پژوهش می‌تواند به بهتر شدن آن نیز، کمک زیادی کند.

ناصربخت محدود دانستن زبان سیاه بازی به زبان کاکایی در این پژوهش را مورد انتقاد قرار داد و اذعان کرد: سیاه بازی محدود به زبان و ادبیات متکی بر سنت است؛ این در حالی است که گونه‌های دیگر ادبی همچون کودن نمایی، محمل بافی و امثالهم در طنز و ادبیات این نمایش نیز مورد استفاده بسیاری قرار می‌گیرند. استفاده از زبان‌های تصنعی و لحن‌هایی کتابی در گفتگو نیز از دیگر روش‌های ادبی در نمایش‌های مشابه است البته این روش معمولأ از سوی هنرمند، آگاهانه صورت نگرفته، اما همچنان حاوی پیام هستند.

علی اصغر فهیمی‌فر، نیز با بیان این‌که این ارائه موضوع خوب و کاربردی را در بر می‌گیرد، در نقد و بررسی این ارائه گفت: انتقاد اصلی به انتخاب آراء فینکنشتاین است چراکه از نظر من وینگنشتاین موانع مواضع روشن و شفافی به‌خصوص در حوزه هنر و زیبایی‌شناسی ندارد و ما در تلاشیم تا به یک دریچه حقیقی برسیم.
وی در ادامه همچنین هوشمندی و خلاقیت دکتر شهبازی را تحسین کرد و افزود: اساساً در فلسفه تحلیلی این پرسش وجود دارد که مبنا، محمول و غذا خیالی‌اند و نمی‌توان با فلسفه‌های تحلیلی هنر را به صورت منطقی به ورطه نقد کشاند.

فهیمی‌فرد با بیان این‌که نباید نمایش سیاه بازی را محدود به ادبیات و زبان بدانیم، گفت: نباید نمایش سیاه بازی را محدود به ادبیات و زبان بدانیم چرا که خصلت‌های دیگری همچون اجرای روی صحنه از دید تماشاگران و منتقدان پنهان خواهد ماند.

در ادامه این کرسی نیز، رامتین شهبازی پاسخگوی انتقادات و پیشنهادات این دو نامزد جلسه بود. در پایان جلسه نیز، عسگری‌کیا سولات دانشجویان را در این حوزه مطرح کرد و به تمامی سوالات علاقه‌مندان پاسخ داده شد.

برای مشاهده چهارمین کرسی علمی ترویجی با موضوع «سازوکار (بازی زبانی) ویتگنشتاین به مثابه نقد اجتماعی قدرت در نمایش آیینی-سنتی سیاه بازی» وارد لینک زیر شوید:

 

https://aparat.com/v/AUE70

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از ایبنا، تاریخ انتشار:۲۵ فروردین ۱۴۰۰، کد خبر:۳۰۵۰۳۸، www.ibna.ir