شعار سال: دیروز دولت تدبیر و امید با حواشی فراوان به دوران ریاست هشت ساله‌اش پایان داد و قرار است پنجشنبه سیزدهم مرداد مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری سید ابراهیم رییسی به عنوان رییس دولت سیزدهم برگزار شود. روحانی در حالی دولت را تحویل ابراهیم رییسی می‌دهد که بخش زیادی از منابع مورد نیاز برای اداره کشور در سال‌های اخیر با استقراض از صندوق توسعه ملی، بانک مرکزی و همچنین انتشار اوراق مالی تامین شده است. همین استراتژی دولت روحانی موجب شد تا بخش قابل توجهی از هزینه اداره کشور در دو یا سه سال اخیر به دولت بعدی منتقل شود یعنی دولت رییسی در ابتدای شروع فعالیتش بدهی عظیمی دارد؛ اتفاقی که در سه دهه اخیر بی‌سابقه است. براساس اظهارات محمد حسینی مشاور رییس دیوان محاسبات کل کشور در دی ماه ۹۹، بدهی دولت یازدهم و دوازدهم به صندوق توسعه ملی بالغ بر ۲/۳۵ میلیارد دلار است که باید توسط دولت آتی تسویه شود. همچنین براساس اظهارات عبدالناصر همتی رییس کل وقت بانک مرکزی در اردیبهشت ماه ۹۹، بانک مرکزی در دو سال اخیر مجموعا ۱۳ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی بابت کالا‌های اساسی به دولت داده است و این بدهی دولت به بانک مرکزی باید در مدت سه سال پرداخت شود.

با این حال ابراهیم رییسی که در رقابت نه‌چندان سخت با ۱۸ میلیون رای با وعده تحول با محوریت اقتصادی و عدالت اقتصادی به عنوان رییس‌جمهور انتخاب شد، در حالی به اقتصاد توجه ویژه‌ای داشته که بحث اجتماعی و بهداشت که در حال حاضر یکی از مهم‌ترین معضل‌های جامعه است، کمتر پرداخته شده است. اگرچه او پیشتر درخصوص وعده‌های سلامت و بهداشت گفته بود: «یکی از وعده‌ها، آسان کردن دسترسی به متخصصان و پزشکان در همه کشور است؛ همچنین واکسیناسیون کرونا برای همه آحاد مردم در اسرع‌وقت، کمک به آسیب‌دیدگان از کرونا، کاهش ۵۰ درصد از هزینه‌های درمان، پرداخت هزینه درمان از طریق ارائه کارت سلامت برای برخی از اقشار جامعه، توسعه خدمات درمان ناباروری و توجه به معیشت و حقوق پزشکان و پرستاران.» رییس‌جمهور منتخب در حالی چنین وعده‌هایی را بیان کرده است که در حال حاضر واکسیناسیون در حال وقوع است، ولی درباره اینکه آیا واکسنی برای تسریع روند واکسیناسیون وارد کشور می‌شود یا نه چیزی نگفتند، در نتیجه تزریق واکسن با واکسن‌های داخلی موضوع جدیدی نخواهد بود.

همچنین وعده‌های رییسی درخصوص موضوعات اجتماعی و فرهنگی هم دست‌کمی از وعده‌های بهداشتی او ندارد. یکی از وعده‌های امور اجتماعی وی حل مشکل مسکن جوانان در آستانه ازدواج، یکی از وعده‌هایی است که پیش از او احمدی‌نژاد هم در حل این وعده باخته است. دیگر وعده‌های رییسی درباره امور اجتماعی و فرهنگی رونق اقتصاد فضای مجازی است که به تازگی مجلس تصمیم بر تصویب طرح صیانت از فضای مجازی گرفته است و همین امر منجر به بیکاری میلیون‌ها ایرانی می‌شود که در دوران شیوع کرونا به کسب‌وکار‌های اینترنتی روی آوردند. رایگان شدن اینترنت برای دهک‌های پایین جامعه، تجدیدنظر در بخشنامه‌های دست‌وپاگیر، حل مشکل طرح تحول سلامت، حل آسیب‌دیدگی عدالت در جامعه و شناخت حقوق همه مردم و دختران و زنان و روستاییان برای حل مشکلاتشان از دیگر وعده‌های رییس‌جمهور منتخب است.

دولت روحانی کارنامه ضعیفی در زمینه طرح تحول بودجه سلامت داشت، زیرا اجرای طرح تحول سلامت به بهانه کاهش پرداختی بابت سلامت از جیب مردم بود که برخی کارشناسان به درستی نام آن را «طرح تحول بودجه سلامت» گذاشتند و عملا موجب چندین برابر شدن تعرفه بخش درمان و افزایش شدید میزان درآمد پزشکان شد. هرچند با اجرای این طرح، میزان پرداختی مردم از هزینه‌های بخش سلامت صرفا به صورت درصدی (و نه قدرمطلق رقمی آن) تا حدودی کاهش یافت، اما هزینه سنگین اجرای آن به صورت غیرمستقیم از جیب مردم پرداخت شد، زیرا این هزینه‌ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم (بیمه سلامت) از محل بودجه عمومی پرداخت شد. در واقع، طرح تحول سلامت، طرحی به نام مردم و به کام پزشکان به خصوص پزشکان متخصص بود.

میزان پول‌پاشی صورت گرفته در قالب اجرای این طرح به حدی بالا رفت که سازمان برنامه و بودجه در اواسط سال ۹۷ یعنی تقریبا همزمان با اجرایی شدن تحریم‌های نفتی توسط آمریکا، به این جمع‌بندی رسید که توانایی ادامه روند فعلی اجرای آن طرح را ندارد و باید ترمز آن کشیده شود. همین موضوع دعوای سید حسن قاضی زاده‌هاشمی وزیر بهداشت وقت و نوبخت را در پی داشت که این دعوا نهایتا منجر به استعفای قاضی زاده‌هاشمی و کنار رفتن وی از کابینه در دی ماه ۹۷ شد. براساس اعلام سازمان برنامه و بودجه، اعتبارات پیش‌بینی شده در لایحه بودجه ۹۸ برای اجرای طرح تحول سلامت، بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان بود. البته این سازمان، در دو سال اخیر مجددا به رویه سابق خود برگشت و از اعلام رقم واقعی اعتبارات طرح تحول سلامت خودداری کرد.

 

 

با توجه به تورم بالای سال‌های اخیر و همچنین با عنایت به ثابت ماندن میزان یارانه نقدی و ناکارآمد بودن سیاست توزیع ارز ۴۲۰۰ تومانی بابت کالا‌های اساسی، شاهد کاهش چشمگیر درآمد سرانه همزمان با رشد کم‌سابقه هزینه خانوار بودیم. همچنین فقر مطلق و شاخص فلاکت و ضریب جینی افزایش پیدا کردند و میزان مصرف کالا‌های اساسی کاهش یافت. به عنوان مثال، درآمد سرانه کشور متناسب با قیمت ثابت از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸، حدود یک سوم کاهش یافته است یعنی قدرت خرید هر خانوار ایرانی حدود یک سوم (معادل ۵/۲ میلیون تومان) کمتر شده است.

با توجه به سهم بالاتر خوراکی‌ها در سبد هزینه خانوار‌های فقیرتر، نرخ تورم بالاتر خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در سال‌های اخیر بیانگر بدتر شدن وضعیت معیشتی خانوار‌های کم‌درآمدتر نسبت به سایر خانوارهاست. با توجه به همین وضعیت، ضریب جینی به عنوان شاخص اصلی نشاندهنده فاصله طبقاتی (هر قدر به یک نزدیک‌تر باشد، فاصله طبقاتی بیشتر است)، افزایش یافته است. همین امر منجر به نارضایتی مردم نسبت به دولت‌ها شده است. زیرا هر دولتی که روی کار آمد با وعده تحول و عدالت اقتصادی بود، ولی هیچ‌یک از وعده‌ها تاکنون اعمال نشده است.

آب یکی از مهم‌ترین بحران‌های کشور در یک دهه اخیر، بحران آب بوده است، موضوعی که در بسیاری از استان‌های کشور به خوبی احساس می‌شود و شدیدا هم اختلاف‌برانگیز شده است.

در حالی که بسیاری از کارشناسان به درستی اعتقاد دارند ریشه کم‌آبی در کشور بحران مدیریت آب و نبودن متولی مشخص برای این موضوع در کشور است، دولت روحانی هیچ اقدامی برای حل کردن مشکلات ساختاری بخش آب کشور که منجر به افزایش بهره‌وری آب خواهد شد، انجام نداد و صرفا تلاش کرد با اجرای پروژه‌های پرهزینه انتقال آب از دریا به مناطق مختلف کشور، این مشکل را به صورت فیزیکی حل کند. همان‌طور که انتظار می‌رفت اجرای این پروژه‌ها منجر به حل بحران آب در کشور نشد و صرفا اختلاف ایجاد شده بین استان‌های مختلف درباره نحوه استفاده از منابع آبی کشور را تشدید کرد.

با این تفاسیر باید گزینه‌های محتمل وزارت‌های مرتبط را بررسی کرد، زیرا آن‌ها نقش بسزایی در عملی شدن وعده‌های رییس‌جمهور جدید دارند.

رییسی بعد‌ها در دیدار‌های خودش با اهالی دولت و سایر بخش‌ها اعلام کرد به دنبال دولت فراجناحی است و قصد دارد کابینه‌ای متشکل از همه دیدگاه‌ها داشته باشد و از حضور جوانان بهره بگیرد. از همین رو شنیده‌ها حاکی از آن است که سوابق مهرداد بذرپاش که گزینه جدی وزارت کار است، برای استعلام فرستاده شده است. بذرپاش درحال حاضر ریاست دیوان محاسبات را پس از یک انتخابات پر حرف و حدیث برعهده دارد. از همین رو دیروز مهرداد بذرپاش که برای شهرداری تهران نامزد شده بود، انصراف داد و حالا احتمال تکیه بر کرسی وزارت کار بیشتر شده است.

حواشی مهرداد بذرپاش بسیار زیاد است. مدتی پیش ادعای سرقت علمی در پایان‌نامه مهرداد بذرپاش در حالی منتشر شد که او پس از جنجال کم‌سابقه‌ای که در مورد جعل سوابق کاری‌اش به راه افتاد، نهایتا روز یکم مرداد در مجلس یازدهم با ۱۵۸رای موافق از میان ۲۴۴ نماینده به عنوان رییس دیوان محاسبات انتخاب شد.
با وجود همه اعتراض‌های گسترده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به جعل سوابق که حتی شمار چشمگیری از کاربران نزدیک یا متعهد به حکومت نیز در آن مشارکت داشتند، محمدباقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی، در جلسه معارفه آقای بذرپاش خطاب به او گفت که «هر چه بود گذشت، از امروز عمل شما مهم است.»

پس از انتخاب بذرپاش و حمایت قالیباف، رییس مجلس که گفت «انتخاب او بر اساس قانون پیش رفت»، الیاس نادران با بیان اینکه «برخلاف ادعای آقای رییس مجلس، روند قانونی طی نشده»، هیات رییسه مجلس را متهم کرد که بدون اطلاع قبلی دستور کار کمیسیون بودجه را برای انتخاب رییس دیوان محاسبات تغییر داده است.
در ابتدای شروع جنجال بر سر جعل سوابق کاری مهرداد بذرپاش، برخی فعالان رسانه‌ای به مقایسه وضعیت او با علی کردان پرداختند با این پیش‌بینی که او به ریاست دیوان محاسبات نخواهد رسید. اما با وجود همه افشاگری‌هایی که هنوز ادامه دارد، بذرپاش اکنون رییس دیوان محاسبات است و تنها واکنش رسمی‌اش این بوده است: «خون پدر شهیدم را گواه می‌گیرم و عهد می‌بندم که ذره‌ای از حق مردم کوتاه نیایم.»

برای وزارت بهداشت و درمان که امروز در کشور به واسطه بیماری کرونا و عدم مدیریت درست، بیش از هر وزارتخانه‌ای نامش را می‌شنویم امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی رقیب انتخاباتی سیدابراهیم رییسی مطرح است. او که حتی با توصیه بزرگان اصولگرا از عرصه انتخابات کنار نکشید و ماند، حال نامش برای وزارت بهداشت مطرح می‌شود؛ بنابراین حل بحران‌هایی که در دولت روحانی به وجود آمده به دست دولت جدید کمی دور از تفکر است، زیرا وضعیت کشور به اندازه‌ای بحرانی است که علاوه بر جنگ آب، فشار اقتصادی و نارضایتی نیمی از کارگران، کادر درمان و فرهنگیان موضوعی است که باید بیش از گذشته به آن پرداخته شود. اما با در نظر گرفتن کسری بودجه و بدهکاری عظیم دولت رییسی، عملی شدن وعده‌های او دشوار است.

شعار سال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از جهان صنعت، تاریخ انتشار: کد خبر: ۱۹۴۷۴۴، jahanesanat.ir