شعار سال: یک کارشناس اقتصادی گفت: روش‌های نخ نمایی مانند شوک ارزی برای تنظیم بودجه و پوشش کسری بودجه کنار گذاشته شود.

دولت قبل در هشت سال عملکرد خود بدهی به سیستم بانکی، صندوق توسعه ملی و سازمان تامین اجتماعی را به شدت افزایش داد و در واقع بودجه را با ایجاد بدهی اجرا کرد.

بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی کشور از خرداد ۱۳۹۲ تا تا خرداد ۱۴۰۰ حدود ۵۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. هزینه‌های جاری دولت به شدت بالا رفته است. در سال ۱۳۹۱ عملکرد مصارف جاری دولت ۸۹ هزار میلیارد تومان بود که امسال در بودجه مصوب سقف اول ۹۳۷ هزار میلیارد تومان و سقف دوم ۱۲۲۷ هزار میلیارد تومان است یعنی بیش از ۱۰ برابر شده است.

در همین راستا ضریب جینی به شدت در هشت سال اخیر افزایش یافته است. از سوی دیگر سایر شاخص‌های اقتصادی مثل تورم و رشد اقتصادی نیز در وضعیت اسفباری به سر می‌برند؛ بنابراین ادامه روند قبلی بودجه میسر نیست و باید اصلاحات انجام شود. اخیرا نیز رئیس جمهور جلسه‌ای را با اقتصاددانان برای تعیین تکلیف برخی چالش‌های اقتصادی از جمله ارز ۴۲۰۰ تومانی برگزار کرده است.

رئیس جمهور در ادامه ۴ سؤال از اقتصاددانان به‌شرح زیر پرسید:

چرا شاخص‌های کلان اقتصاد کشور مطلوب نیست؟

چرا تورمی که قرار بود تک‌رقمی شود اتفاق نیفتاده است؟

چرا ده‌ها میلیارد دلار یارانه پنهانی که دولت پرداخت می‌کند، مردم آثار مطلوب آن را در زندگی خود نمی‌بینند؟

چرا باوجود هزاران هزار میلیارد تومان مصارف دولت در ۸ سال گذشته، رشد اقتصادی کمتر از یک درصد داشته‌ایم؟

محمد خوش چهره کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه جلسه شامگاه سه شنبه دارای چند بعد بود، گفت: دولت‌های قبل مثلا در زمان تصویب یارانه‌ها که طرح بسیار بزرگ و هزینه آوری بود وقتی با هجمه‌ی منتقدان روبرو شدند برای اینکه بتوانند پاسخی قابل قبول به این هجمه‌ها بدهند، می‌گفتند که ما با نخبگان و محافل آکادمیک صحبت کرده ایم و به اصطلاح با این کار از فشار هجمه‌ها فرار می‌کردند. بعد که تحلیل و بررسی می‌کردیم می‌دیدیم نهایت چهار پنج نفر موافق این مکانیزم یارانه‌ها بودند و اکثریت متخصصان و کارشناسان با این طرح مخالف بودند. یعنی یارانه‌ای که باید به عنوان یک. طرح کوتاه و مقطعی برای کمک به یک سری اقشار ضعیف برای عبور از شرایط تورمی سنگین آن برهه می‌شد، بار مضاعفی شد که دولت را به طور دائم موظف به پرداخت آن کرد.

وی در ادامه افزود: درامد‌های بالا و افسانه‌ای نفتی که در دولت نهم و دهم به دست دولت رسید، باید صرف رفع موانع تولید می‌شد که این امر اتفاق نیفتاد و همانند دولت‌های قبل صرف توزیع پول شد، که همان موقع هم ما در مجلس هفتم مخالف این امر بودیم. ما مخالف پرداخت یارانه بودیم، اما این به این معنا نیست که ما به فقر فقرا و ریشه‌های آن نپردازیم، اما شما با توزیع پول در کشور به دندان چرک کرده به جای درمان ریشه‌ای و اصلی صرفا مسکن می‌زنید و مجبور می‌شوید دوز این مسکن را دائما بالا ببرید تا جایی که دندان را بطور کلی از دست می‌دهید.

خوشبختانه در دولت جاری تقاضای مشورت‌های علمی چه در قالب مناظره و چه در قالب‌های دیگر به کرات شده است. اگر چه شیوه و تشکیل این جلسات شرایط خاص خود را می‌خواهد، نمی‌شود در یک جلسه‌ی باز و با تعداد محدود و وقت‌های ۵ دقیقه ای، جواب‌های دقیق و کارشناسانه برای برون رفت ازاین شرایط کشور ارائه داد.

خوش چهره گفت: دولت اگر اهداف اجرای عدالت، تقویت پول ملی، کاهش وابستگی، رونق تولید، ایمن سازی کشور از جنگ اقتصادی توسط نظام سلطه و بهبود بخشیدن معاش مردم را دارد، اولا مبانی نظری خود را باید تبیین کند و دوما باید دقت کند که مشاوران و کارشناسانی که با آن‌ها مشورت می‌کند کارشناسانی باشند که سوابق و کارنامه آن‌ها سلامت و شفاف باشد، ما می‌بینیم کسانی به دولت مشاوره می‌دهند که خودشان از زمینه سازان شرایط امروز کشور در سال‌های گذشته بوده اند.

این کارشناس اقتصادی درخصوص جلسه اقتصادادنان با رییس جمهور گفت: جلسه شامگاه سه شنبه با آقای رئیس جمهور خوب مدیریت نشد وبه جای اینکه در مسائل کلان‌تر و معیشت مردم بحث شود اکثر بحث‌ها حول ارز ۴۲۰۰ تومانی چرخید. البته این انتقاد دیگری هم به جلسه وارد بود که فرصت صحبت‌های ۵ دقیقه‌ای برای چنین مسائل مهمی بسیار کم است و در این فضا فرصت پاسخ‌های عقلایی نیست.

نکته دیگری که در این جلسه بنظر می‌رسید این بود که دوستانی که در گذشته خودشان صاحب منصب بوده اند و باید پاسخگوی شرایط موجود باشند خودشان مطالبه گر شده بوده اند. بعضی از دوستان ما که متکفل کار شده اند و باید دیدگاه‌های خود را با صراحت هم اعلام کنند، و اتفاقا بر مسند کار هم هستند متاسفانه راه افراد قبلی را به نحو دیگری می‌روند.

وی در ادامه افزود:مشورت پذیری رییس جمهور بسیار خوب است. دولت وارث یک شرایط حساسی است. خیلی از متغیر‌های کلان مانند اشتغال، تولید ناخالص ملی، تورم، سطح عمومی قیمت‌ها و ... از نظر محافل آکادمیک متغیر‌های بحرانی هستند.

معمولا هر دولتی که درهرجای دنیا روی کار می‌آید با یک یا دو متغیر بحرانی مواجه است مثلا در کشوری، بیکاری زیاد است و حالت رکودی دارد یا در کشور دیگری تورم بالاست و بیکاری کم است و رونق دارد. اما ما در کشور خودمان با چندمتغیر بحرانی مواجه هستیم، اولویت سیاست گذاری دولت‌ها بر طبق این متغیر‌های بحرانی است. یعنی مثلا در کشور ما اگر متغیر بحرانی اشتغال است دولت باید تمام تلاش خود را برای حل این موضوع بگذارد و تمام سیاست‌های اقتصادی خود مانند نرخ بهره‌ی بانکی و یا نرخ مالیات برای تولید پایین باشد و یا واردات کالا‌های غیرضروری برای رونق تولید باید کاهش یابد.

وی گفت: متاسفانه در شرایط فعلی چنین اولویتی را در دولت نمی‌بینیم و دولت مشغول امور روزمره و تنظیم بودجه و جبران کسری بودجه با روش‌های منسوخ قبلی مانند خام فروشی‌های گسترده که ضرر‌های آن را هم بار‌ها تجربه کردیم، است. در دولت‌های گذشته هرجا کسری می‌آورند رو به شوک ارزی و افزایش نرخ ارز آورده ند. این شوک ارزی تورم زاست و باعث اختلاف طبقاتی شده است و تولید را نابود کرده است، در جلسه سه شنبه شب طرح حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و این طور مسائل مطرح بود که خوشبختانه آقای رئیس جمهور دغدغه‌ها را شنیده بودند و گفتند که برای حذف ارز ۴۰۰ تومانی عجله‌ای نداریم و ممکن است ارز ۴۲۰۰ تومانی را تا سال ۱۴۰۱ حفظ کنیم. البته حفظ ارز ۴۲۰۰ تومانی به مفهموم تایید وضع موجود نیست، اما اینکه بعضی نگاه‌ها به سمت شوک‌های ارزی و خصوصا گران کردن حامل‌های انرژی است که بحثش این روز‌ها بسیار داغ است، بسیار اشتباه است و آثار تورمی سنگین دارد.

خوش چهره در ادامه گفت: ما امروز بحران تورم و اشتغال و مسکن و داریم. در بحران نباید ساده انگاری و خام خیالی و محدودنگری کرد و همچنین نقش عوامل بیرونی و نظام سلطه را نباید نادیده بگیریم. نسخه‌های نخ نما و تکرار شده و را نباید دوباره تکرار کنیم. روش شوک ارزی جواب نداده است و نباید دوباره تکرار شود.

دوستان در مورد نرخ بالای رشد اقتصادی در سال‌های آینده حرف می‌زنند. نرخ رشد اقتصادی یک شاخص برای سنجش هست، اما باید توجه کنیم که به چه بهایی نرخ رشد اقتصادی بالا می‌خواهیم. اگرنرخ رشد اقتصادی به صورت خام فروشی نفت و یا بصورت وام و استغراض‌های خارجی و یا وابستگی و وادادگی به بیرون باشد ارزشی ندارد. ملاحظه‌ی مهم‌تر این است که اگر درامد کشور افزایش پیدا کرد آیا روش‌هایی داریم که اکثریت مردم ازین موضوع منتفع بشوند؟ اگر نرخ رشد بالا برود و اکثریت بهره‌مند نشوند شکاف طبقاتی ایجاد می‌شود. این اتفاق به این صورت می‌افتد که که شما به جای اینکه سبب رونق تولید بشوید و در نتیجه کارگر و فارغ التحصیل دانشگاهی و از طریق اشتغال درامد بالا داشته باشه اند صرفا از طریق خام فروشی نفت نرخ رشد را بالا برده اید.

وی با اشاره به سوال رئیس جمهور درباره رشد اقتصادی افزود، این نرخ رشد اقتصادی بالا، اشتغال زایی به شدت پایینی دارد و شما تمام سرمایه گذاری‌های خود را صرف رونق خام فروشی کرده اید. ولی اگر به عنوان مثال در بحث کشاورزی سرمایه گذاری کنید خواهید دید که چند میلیون اشتغال ایجاد می‌شود.

این دولت و دولت‌های قبل میزان سرمایه گذاری را از یک فرمول انحرافی که در کشور‌های صنعتی موجود است حساب می‌کنند، بنابراین نرخ رشد را یک عددی در می‌آورند که این عدد در کشور ما غلط است چرا که آن کشور‌های صنعتی محدودیت نیروی کار وبیکاری ندارند و فقط می‌خواهند عدد نرخ رشد اقتصادی را بالا ببرند. اینکه رییس سازمان برنامه و بودجه ما یک سری اعداد را به عنوان نرخ رشد اقتصادی مطرح می‌کند که ما می‌بینیم مبنای محاسبه او مانند روش‌های سال‌های سابق است که ما در گذشته دیدیم و هیچ وقت به آن اعداد نه تنها نرسیدیم بلکه بسیار فاصله هم گرفته ایم.

وی در پاسخ به این سوال که چرا ما تورم تک رقمی نداریم گفت: در کشور ما هم عوامل بیرونی و هم عوامل درونی مانع این امر شده اند. شیطنت‌های دنیای سلطه را نباید در محاسبات نادیده گرفت. ارز باید فقط به صادرات و واردات و یکی دو درصد آن در مسائل دیگر برود. ما باید به جای مدیریت عرضه، تقاضا را مدیریت کنیم. همین الان هم باید ارز‌های خانگی و اصطلاحا ارز‌های تو بالشتی را با سود مشخصی مثلا حدود پنج شش درصد وارد نظام بانکی کنیم. طبق اظهار نظر‌های رسمی بالای ۲۰-۳۰ میلیارد دلار درسطح جامعه ارز وجود دارد و اگر به سمت بانک‌ها بیاید کلی منابع در اختیار دولت قرار می‌گیرد که می‌تواند تورم را کنترل کند.

خوش چهره در انتها در رابطه با پرسش دیگر رئیس جمهور درباره یارانه‌های پنهان اضافه کرد: سیاست‌های اقتصادی شما باید متناسب با شرایط کشور باشد، یارانه‌ها جزو اقدامات مسکن است. ما باید اول نگرش‌ها و روش‌ها را اصلاح کنیم. دولت‌ها اقدامات کوتاه مدت و میان مدت بلند مدت دارند. یارانه یعنی مسکن، مسکن نمی‌تواند حال بیمار را خوب کند بلکه این درمان ریشه‌ای مانند رونق تولید است که می‌تواند ما حال اقتصاد ما را بهبود ببخشد.


شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از انتخاب، تاریخ انتشار:۲۱ آبان۱۴۰۰، کد خبر: entekhab.ir/۶۴۷۱۲۶