شعار سال: یک کارشناس مسائل خاورمیانه با تأکید بر اینکه قطع روابط با ایران برای امارات بسیار سنگین بوده، گفت: هرگونه ارتباط جدید در منطقه را باید در چهارچوب چالش‌های بین المللی گسترده‌ای نگاه کرد که دارد معادلات را تغییر می‌دهد. اگر این طور نگاه کنیم خیلی راحت می‌شود ارزیابی کرد که چرا کشور‌هایی از یک مسیری خارج می‌شوند و بعد دوباره به آن مسیر بر می‌گردند؛ لذا به نظر من از سر گیری رابطه ایران و امارات که الآن دارد می‌افتد خیلی عادی و طبیعی است.

مشروح گفت و گوی خبرنگار یک رسانه با مصیب نعیمی را در ادامه می‌خوانید:

در خبر‌ها داشتیم که وزیر امور خارجه امارات اعلام کرده طی چند روز آینده سفیر این کشور در تهران کار خودش را آغاز می‌کند. از نظر شما این امر چه قدر اهمیت دارد و چه تأثیری می‌تواند در روابط منطقه‌ای ایران داشته باشد؟

با توجه به بحران‌های فزاینده‌ای که همه نگران آن هستند، روند گشایش در منطقه خیلی جدی است. اگرچه علی رغم اختلافات سیاسی جدی به خاطر مسأله یمن و تلاش آن‌ها برای عادی سازی رابطه با رژیم صهیونیستی، اولویت رابطه با همسایگان نگذاشته که این رابطه در ابعاد اقتصادی و اجتماعی قطع شود.

بازگشت سفیر کویت که ناخواسته و به خاطر فشار‌های عربستان رفته بود و همزمان این اقدام امارات انجام شد؛ لذا این اقدام فراتر از عادی سازی روابط با امارات است؛ چرا که منطقه الآن در یک تنگنا و چالش بزرگ جهانی است. تأثیرات جنگ اوکراین، بحران‌هایی که در اروپا رخ داده، نگاه‌هایی که در غرب نسبت به منطقه خاورمیانه وجود دارد و فروکش کردن حمایت از رژیم صهیونیستی شکل دهنده شرایط منطقه هستند.

ان شاء الله این اقدامات تجدیدنظری در نوع نگاه و همبستگی کشور‌های منطقه به دور از کشور‌های بیگانه باشد که متأسفانه همواره هزینه‌های سنگینی برای کلیه کشور‌های منطقه ایجاد کرده اند.

همه می‌دانند که رابطه نزدیکی که با عربستان دارد، از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و امارات چه قدر متأثر از مذاکراتی است که ایران دارد با عربستان انجام می‌دهد؟

شکی در این نیست که امارات رابطه نزدیکی با عربستان دارد و تحت تأثیر سیاست‌های عربستان بوده و برخی هم می‌گویند عربستان تحت تأثیر حاکمیت امارات بوده است؛ ولی تنش‌ها و چالش‌هایی هم در مورد یمن و مسائل دیگر داشته اند. معمولا اماراتی‌ها خیلی جلوتر از عربستان در جهت یک سری خواسته‌های آمریکا عمل کرده اند و شاید نگاه آن‌ها این بوده که آمریکا می‌توانست حمایت کند. آن شرایط دارد عوض می‌شود. یعنی نمی‌شود بسنده کرد به حمایت آمریکا، چون یک باره پشت کشور‌های همپیمان خودش را خالی می‌کند.

دوم اینکه درست است که شاید سیاست حاکمیت در دبی با ابوظبی یک مقدار متفاوت باشد، ولی چون ایران حدود ۶۰ درصد از روابط تجاری امارات را تشکیل می‌دهد، جدا شدن یا قطع ارتباط برای آن‌ها سنگین بوده و حتی در بدترین شرایطی که سفیر فراخوانده شد و جنگ تبلیغاتی بود هم باز رابطه اقتصادی از طریق مرز‌های دریایی و هوایی با امارات به شکل جدی برقرار بوده که نشان می‌دهد یک رابطه اقتصادی اجتناب ناپذیر است.

الآن رابطه سیاسی به کمک این رابطه می‌آید و هیچ تناقضی هم نیست. هر کشوری می‌تواند گرایش‌های خودش را داشته باشد و بقیه هم با عربستان رابطه دارند. یعنی عمان نیز چنین رابطه‌ای دارد و رابطه عمان هم با عربستان خوب است.

ولی حدود هفت سال پیش که امارات از ایران خارج شد، به نظر رسید که تحت تأثیر عربستان این کار را انجام داده است. نظر شما در این خصوص چیست؟

صد درصد همین طور است. آنجا احساس کردند که باید یک حمایت همه جانبه از عربستان داشته باشند و برخی کشور‌ها مثل عمان و قطر تحت تأثیر قرار نگرفتند و گفتند نتیجه‌ای ندارد؛ ولی امارات، بحرین و حتی کویت در این رابطه عمل کردند و فکر کردند می‌توانند به عربستان کمک کنند، در حالی که نه تنها هیچ تغییری حاصل نشد، بلکه روند تنش در منطقه ادامه پیدا کرد و هزینه‌های سنگینی هم برای همه این کشور‌ها داشت.

اگر این اقدامات و تک روی‌ها نبود قطعا رژیم صهیونیستی باورش نمی‌شد که می‌تواند خودش را به این کشور‌ها تحمیل کند و آمریکایی‌ها هم از این موقعیت استفاده کردند. ولی الآن هم شرایط آمریکایی‌ها و هم شرایط منطقه و صهیونیست‌ها عوض شده و موضوع حبوبات، آذوقه و غذا یک مسأله اساسی است که اروپایی‌ها هم درگیر آن هستند؛ لذا به رغم اینکه آمریکا جنگ جدی با روسیه دارد، امارات مستقیما را روسیه وارد مذاکره می‌شود و در جشنواره‌های اقتصادی آنجا شرکت می‌کند و در سن پترزبورگ به عنوان مهمان اول معرفی می‌شود. همچنین از رئیس جمهور سوریه برای حضور در امارات دعوت می‌کنند. این‌ها نکاتی است که باید در نظر داشت بالأخره یک نگاه و نگرانی در میان آن‌ها هست که آن‌ها را از ماندن در کانونی که آینده آن معلوم نیست، مشکوک می‌کند.

بنابر این، عوامل متعددی در این قضیه دخیل است که اگر این‌ها را در کنار هم قرار دهیم نشان می‌دهد روند دارد نسبت به دوره گذشته تغییر پیدا می‌کند و می‌شود گفت که یک سری باور‌های غلط دارد تصحیح می‌شود. یعنی هرگونه ارتباط جدید در منطقه را باید در چهارچوب چالش‌های بین المللی گسترده‌ای نگاه کرد که دارد معادلات را تغییر می‌دهد. اگر این طور نگاه کنیم خیلی راحت می‌شود ارزیابی کرد که چرا کشور‌هایی از یک مسیری خارج می‌شوند و بعد دوباره به آن مسیر بر می‌گردند؛ لذا به نظر من چنینی اتفاقی که الآن دارد می‌افتد خیلی عادی و طبیعی است.

یعنی از نظر شما سیاست نزدیکی کشور‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس به آمریکا و رژیم صهیونیستی از نظر شما شکست خورده است؟

رابطه سیاسی با رژیم صهیونیستی خیلی دردی را از این رژیم دوا نمی‌کند. حدود ۴۲ سال است که رابطه سیاسی رسمی بین مصر و رژیم صهیونیستی هست، ولی مردم مصر هیچ رابطه اجتماعی و اقتصادی را نپذیرفته اند و با اردن هم چنین وضعیتی دارد؛ فقط یک پروپاگاندای تبلیغاتی است. در امارات یک مقدار تبلیغات بیشتر بود، ولی رژیم صهیونیستی هرگز نمی‌تواند جای همسایگان را برای امارات بگیرد یا خطراتی که داشته اند را از بین ببرد.

چون سیاست رژیم صهیونیستی این است که از آن‌ها استفاده کند و حاکمان امارات هم تقریبا این را متوجه شده اند و انتقادات شدید نسبت به محمد بن زاید داشته اند و گفته اند هیچ وقت رژیم صهیونیستی نمی‌تواند جایگزین کشور‌های همسایه شود؛ لذا اگرچه اعلام نکرده اند، ولی سعی دارند یک مقدار قضیه فروکش کند.

امروز شرایط رژیم صهیونیستی هم مانند روزی نیست که این رابطه را اعلام کرد. یعنی خود رژیم صهیونیستی مجبور است یک سری واقعیت‌ها را بپذیرد. بحث گاز مشترکی که با لبنان دارند را آمریکایی‌ها واسطه شده اند و دارد حل و فصل می‌کنند.

دیگر برای این کشور‌ها شرایط رویارویی در میان نیست و به همین دلیل به رابطه دوجانبه یا چند جانبه منطقه‌ای روی آورده اند. با اینکه هرکدام خصوصیات، سیاست‌ها و گرایش‌های داخلی و منطقه‌ای خودشان را دارند که با روابط خارجی هم تناقضی ندارد؛ همان طور که ما بالأخره گرایش‌ها و باور‌هایی داریم که ملزم نیستیم از بقیه تبعیت کنیم. به نظر من رسیدن به این واقعیت یک نقطه عطف و خیلی مهم است.