سه‌شنبه ۰۸ فروردين ۱۴۰۲ - 2023 March 28 
شعار سال: دکتر حسن موسوی چلک، رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ،درباره مشکلات اجتماعی و عواقب عدم توجه به آن و راهکار‌های برون رفت از مشکلات اجتماعی، گفت: «در هر کشوری در شرایط مختلف، موضوعاتی می‌تواند بر روی روند حرکت آن جامعه تاثیرات منفی یا مثبتی بگذارد. طبیعتا کشور ما هم از این قضیه مستثنی نیست گاهی مواقع این موضوع می‌تواند جنبه حوزه سیاسی را پوشش دهد گاهی مواقع اقتصادی، بهداشتی، اجتماعی و سلامت روان را تحت تاثیر قرار دهد. به دلیل اینکه معمولا موضوعات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و ... روی هم تاثیر می‌گذارند و از یکدیگر تاثیر می‌پذیرند این تاثیرات می‌تواند مثبت یا منفی باشد.»
تاثیر وضعیت بد اقتصاد کشور بر بروز مشکلات اجتماعی
وی در ادامه گفت: «حوزه اجتماعی هم تحت تاثیر شرایط کشور است. آنچه که الان در جامعه شاهد هستیم چند مولفه و چند نشانگان است که این نشانگان اتفاقا چندوجهی هستند که به آن اشاره می‌کنیم و به تاثیرات آن در حوزه اجتماعی اشاره می‌کنیم. ما چند مشخصه داریم که بر حوزه اجتماعی تاثیر مستقیم دارد که یکی از آن‌ها وضعیت اقتصادی کشورمان است و هیچ کسی منکر این موضوع نیست که حال حوزه اقتصاد کشورمان اصلا خوب نیست تا جایی که این مسئله غیرقابل انکار است.»
هیچ چشم انداز امید آفرینی برای برون رفت از مشکلات اقتصادی وجود ندارد
وی افزود: «بحث تورم، گرانی ارز، وضعیت بورس، گرانی مسکن، گرانی دارو و بهداشت و درمان، مسائل حوزه آموزش، گرانی اقلام غذایی مورد مصرف روزانه و خرج‌های ضروری مردم، از جمله مسائلی است که هیچ کسی منکر آن نیست و وضعیت کشور ما اصلا خوب نیست و تمام شاخص‌های آماری هم همین را نشان می‌دهند. از طرف دیگر هیچ چشم انداز امیدوار کننده‌ای برای برون رفت از این شرایط نداریم.»
نگرانی نسبت به افزایش اختلالات روانی در کشور
وی گفت: «موضوع بعدی که با آن مواجه هستیم حوزه سلامت روان است. طبق آمار‌های وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۰، ۲۹.۸ درصد مردم ایران حداقل دچار یک اختلال روانی هستند این در حالی است که در سال ۹۴ این عدد ۲۳ تا ۲۵ درصد بود. بعد از سال ۹۴ کشورمان حوادث مختلف سیاسی، بهداشتی، درمانی و بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی را تجربه کرد که با شدت و حدتی که با این بحران‌ها درگیر بودیم طبیعتا تاثیر منفی را بر روی شاخص سلامت روان مردم می‌گذارد به همین دلیل برخی از سازمان‌های مرتبط در حوزه روانشناسی نسبت به سونامی اختلالات روانی در کشور هشدار می‌دهند ما این وضعیت را داریم، اما وزارت بهداشت وسایر سازمان‌های مرتبط برنامه‌ای جدی وموثر برای ارتقای سلامت روان مردم ندارند.»
موسوی چلک در ادامه گفت: «در کنار این‌ها مسئله سیاسی را داریم و همه می‌دانیم به نتیجه نرسیدن برجام مشکلات زیادی را برای کشور بوجود آورد که نمی‌توانیم منکر آن شویم و عدم توافق در برجام تحریم‌ها را به دنبال داشته که تحریم‌ها نیز در به وجود آمدن وضعیت نامناسب اقتصادی، روانی و اجتماعی بی تاثیر نبوده است.»
مشهودتر شدن جرایم وآسیب‌های اجتماعی
وی خاطرنشان کرد: «در حوزه اجتماعی تمام نشانگان و یافته‌ها و پژوهش‌ها و نظرسنجی‌ها همه چند چیز را نشان می‌دهند اول اینکه سرمایه اجتماعی در ایران پایین آمده است طبیعتا وقتی سرمایه اجتماعی کاهش پیدا کند مشارکت اجتماعی مردم که از مولفه‌های کلیدی سرمایه اجتماعی هستند نیز کاهش پیدا می‌کند و به دنبال آن مسوولیت اجتماعی نیز کاهش پیدا کرده است. در کنار این‌ها اکثر آسیب‌های اجتماعی روند افزایشی داشته است، اعتیاد، خشونت‌های خانگی، خشونت‌های اجتماعی، سرقت، حتی تن فروشی نیز به نسبت قبل مشهودتر شده است. سن افرادی هم که درگیر آسیب‌های اجتماعی هستند نیز کاهش پیدا کرده است.»
روند افزایشی خودکشی در کشور نسبت به دو دهه قبل
وی گفت: «آمار پرونده‌های قضایی به نسبت جمعیت کشور اصلا وضعیت خوشایندی ندارد و شاید یکی از دلایل آن، این باشد که عناوین مجرمانه زیاد است، ولی همه این‌ها مثل یک زنجیر بر روی یکدیگر تاثیرگذار هستند. ما نباید بگوییم که مشکلات اقتصادی بر روی حوزه سلامت روان تاثیر نمی‌گذارد، نمی‌توانیم بگوییم دیپلماسی بر روی اقتصاد کشور تاثیرگذار نیست، نمی‌توانیم بگوییم این مشکلات کشور بر روی حوزه اجتماعی تاثیر نمی‌گذارد این درحالی است که به خوبی آگاه هستیم که اکثر شاخص‌های سلامت اجتماعی وضعیت خوبی را نشان نمی‌دهد. به عنوان مثال در حوزه خودکشی نسبت به دو دهه قبل روند افزایشی را در کشور داشتیم و آمار خودکشی در کشور بالای ۶ نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است. این عدد، عدد قابل توجهی است گرچه به نسبت شاخص‌های جهانی براساس آمار‌های ثبت شده از میانگین جهانی کمتر هستیم ضمن اینکه ما در اکثر آسیب‌های اجتماعی از جمله اقدام به خودکشی سامانه ثبت دقیق و قابل اتکایی نداریم.»
خانواده ایرانی وضعیت خوبی ندارد
وی با اشاره به اظهارات مقام رهبری در سال ۹۵ گفت: «وضعیت اجتماعی کشورمان وضعیت خوبی ندارد. در سال ۹۵ رهبر انقلاب به این مسئله اشاره فرمودند و گفتند در حوزه آسیب‌های اجتماعی ۲۰ سال عقب هستیم. از طرف دیگر خانواده ایرانی در حوزه طلاق، خشونت خانگی و... وضعیت خوبی ندارد. خانواده یکی از مهمترین نهاد‌هایی است که می‌تواند در مدیریت بهتر جامعه تاثیرگذار باشد. در چنین شرایطی، گسترش مشکلات اجتماعی از جمله افزایش بیکاری، افزایش تعداد کودکان کار و خیابان، مشکلات تولیدکنندگان داخلی، مشکلات جامعه کارگری و تاثیراتی که این مشکلات بر سلامت روان اجتماعی گذاشته است را کسی نمی‌تواند منکر شود.»
چشم انداز روشنی برای آینده نداریم
وی تاکید کرد: «همه این نشانگان گویای این است که مسائل اجتماعی در آینده بیشتر خواهد شد وقتی فقر گسترش پیدا کند، فرصت‌های اشتغال کم می‌شود و چشم انداز روشنی برای آینده نداریم، گسترش آسیب‌های اجتماعی جزو بدیهیات می‌شود و اگر اتفاقی در زمینه آسیب‌های اجتماعی نیفتد باید تعجب کرد لذا اعتقاد من این است در سال آینده با این وضعیتی که جلو می‌رویم دولت نمی‌تواند وضعیت اجتماعی را به درستی مدیریت کند که یکی از دلایل، این است که در پست‌های مدیریتی، شایسته گزینی انجام نمی‌گیرد. در حوزه اجتماعی این مسئله به مراتب بدتر است و هرکسی را که تخصص هم ندارند مدیر اجتماعی می‌گذاریم در حالی که حوزه اجتماعی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد.»
وی افزود: «حوزه اجتماعی دو دوتا چهار تا نیست حوزه اجتماعی در زمان‌های مختلف پیچیدگی، سیال بودنش، نحوه تاثیرگذاریش و نحوه مدیریتش بسیار پیچیده است اتفاقا نخبگان اجتماعی باید در این حوزه بر سرکار باشند تا بتوانند مدیرت کنند، اما در حال حاضر چنین نیست.»
با امر و نهی مشکلات اجتماعی حل نمی‌شود
وی گفت: «پیش بینی ما این است که دولت برای مدیریت مشکلات اجتماعی کشور برنامه‌ای اطمینان آفرین ندارد و فعلا چشم انداز روشنی برای کشور نمی‌بینیم و متاسفانه فقط همه کار‌ها به حرف و باید و شاید ختم می‌شود. مشکلات اجتماعی را نمی‌توان به صورت دستوری مدیریت کرد این‌ها قاعده‌های خاص خود را دارند و برای فهم این قاعده‌ها باید افرادی بر مسند بنشینند که فهم و توانایی مدیریت مسائل اجتماعی را داشته باشند و با باید و امر و نهی کردن مشکلات اجتماعی حل نمی‌شود.»
وی در ادامه خاطرنشان کرد: «با توجه به پیچیدگی مسائل اجتماعی به افرادی نیاز است که هم فهم مسائل اجتماعی را داشته باشند هم بر سیاستگذاری در حوزه اجتماعی تبحر داشته باشند و از طرف دیگر چگونگی تاثیر و تاثر حوزه اجتماعی بر سایر حوزه‌ها و تاثیر و تاثر سایر حوزه‌ها بر حوزه اجتماعی را بشناسند.»
تاثیر منفی شرایط سخت جامعه در آینده بر امنیت کشور
وی گفت: «پیش بینی می‌کنیم درآینده شاهد افزایش تعداد فقرا باشیم. جامعه کارگری در تنگنای بیشتری قرار خواهند گرفت، بازنشستگان ما شرایط سخت تری را تجربه خواهند کرد، افراد دارای نیاز‌های خاص و افراد نیازمند حمایت‌های اجتماعی مثل بیماران روانی مزمن، افراد دارای معلولیت، کودکان کار، معتادان، آسیب دیدگان، سالمندان، زنان سرپرست خانوار و حتی افرادی که تحت پوشش نهاد‌های حمایتی هستند نیز با این افزایش قیمت‌ها شرایط به مراتب سخت تری را در سال آینده به نسبت امسال تجربه خواهند کرد و این شرایط می‌تواند بر روی امنیت کشور تاثیر منفی بگذارد.»
نگرانی از افزایش آمار رهاشدگی سالمندان، معلولان و کودکان در سال آینده
دکتر موسوی چلک گفت: «هیچ کسی انتظار ندارد در کشوری با این همه ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل منابع طبیعی وانسانی و موقعیت ژیوپولتیکی، مردم چنین شرایط بد اقتصادی را تجربه کنند؛ لذا عوارض آن را در حوزه جرایم و آسیب‌های اجتماعی داریم می‌بینیم بنابراین در سال آینده اگر نگوییم مشکلات اجتماعی کشور را زمین گیر خواهد کرد (که بخشی از این مشکلات تحت تاثیر حوزه‌های اقتصادی و سیاسی است) احتمالا کشور با یک چیزی شبیه به زمین گیری روبرو خواهد شد و خشونت‌های بیشتری را در جامعه شاهد خواهیم بود، آمار سرقت‌های خرد افزایش پیدا خواهد کرد، جرایم مشهود در کشور افزایش پیدا می‌کند و رها شدگی افرادی که معلولیت دارند، سالمند هستند یا بیماری خاص دارند و حتی بچه‌های سر راهی را شاهد خواهیم بود.»
لزوم آمادگی شهرداری برای جلوگیری از مرگ بی خانمان‌ها در خیابان‌ها،ی در ادامه گفت: «پیش بینی ما این است در سال آینده آمار بی خانمان‌ها در کشور افزایش پیدا خواهد کرد و طبیعتا سازمان‌های مرتبط با این حوزه از جمله شهرداری باید برای مدیریت بی خانمان‌ها آمادگی مضاعفی را داشته باشند البته این مستلزم این است که مدیریت بی خانمان‌ها فقط محدود به تهران نشود. انصافا شهرداری تهران در این زمینه نسبت به تمام شهرداری‌های کشور خوب کار کرده است، ولی شهرداری تهران هم باید توسط شورای شهر مورد حمایت قرار گیرد تا حداقل از مرگ بی خانمان‌ها در خیابان‌ها جلوگیری کند.»
فاصله اعتراضات اجتماعی کوتاه‌تر خواهد شد
وی در پاسخ به اینکه قبل از وقوع اعتراضات به مسوولین هشدار داده بودید که ممکن است اعتراضات مردمی در آبان ماه به وقوع بپیونددد، با توجه به حجم بالای نارضایتی‌ها پیش بینی شما از وقوع احتمالی اعتراضات در آینده چیست، گفت: «وقوع اعتراضات در آینده بسیار محتمل‌تر از قبل است و پیش بینی من این است که فاصله بین اعتراضات اجتماعی کوتاه‌تر خواهد شد. مردم انتظار دارند گشایشی در حوزه‌های مختلف اتفاق بیفتد که متاسفانه این انتظار برآورده نمی‌شود و تمام شاخص‌ها هم همین را نشان می‌دهد.»
اعتراضات آینده، اعتراضات اقتصادی و اجتماعی است/دولت کنترلی بر اوضاع ارز ندارد
وی در ادامه گفت: «دولت نه بر روی قیمت ارز، نه بر روی قیمت سکه، بورس و نه اشتغال و دارو و ... کنترل موثری ندارد که مسائل جدی و اصلی و دارای اولویت برای مردم است و برای این‌ها دولت نتوانسته است تدابیر مشخصی را اتخاذ کند لذا اگر اعتراضات فعلی وجهه اجتماعی و فرهنگی آن پررنگ‌تر بود و قبل از آن نیز اعتراضات وجهه اقتصادی و سیاسی داشت پیش بینی می‌کنم اعتراضات بعدی در کشور به نوعی دو وجهه آن اقتصادی و اجتماعی باشد که تلفیق این دو، مدیریت اعتراضات را به مراتب سخت‌تر خواهد کرد و فکر می‌کنم با این شرایط اعتراضات سیاسی را هم خواهیم داشت، ولی در اولویت سوم است، ولی مشخصه اصلی اعتراضات در آینده اقتصادی و اجتماعی خواهد بود.»
برای برون رفت از بحران، دولت‌ها بستگان گزینی وآشنا گزینی را کنار بگذارد
وی تاکید کرد: «برای برون رفت از این شرایط چند راه پیش روی دولت است اولین مسئله شایسته گزینی است نه بستگان گزینی. ما در آموزه‌های دینی مان داریم که اگر مسوولی، فردی که لیاقت مدیریت نداشته باشد را منصوب کند آن فرد خائن است این حرف پیشوایان دین ما است و فردی هم که پستی را به وی پیشنهاد می‌کند، اما وی تخصص آن را ندارد، اما آن پست را می‌پذیرد، او هم جایگاهش در جهنم است.»
وی گفت: «ما فقط مدیر خوب از نظر برخوردی نمی‌خواهیم، مدیری می‌خواهیم که توانمندی هم داشته باشد، اینکه خوش اخلاق باشد یک بخش است اینکه تعهد اخلاقی دارد یک بخش دیگر است، ولی تخصص به نظر بنده بسیار مهمتر است گرچه معتقدم فردی که تخصص دارد به اندازه کافی نسبت به حرفه اش، تعهد حرفه‌ای هم دارد.»
از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور برای حل بحران استفاده کنید
وی افزود: «نباید به دنبال شایسته گزینی از میان اطرافیان خود باشیم حتی می‌توانیم از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور هم برای مدیریت بحران فعلی در کشور برنامه دارند استفاده کرد. نباید همیشه به دنبال انتصاب افرادی که در ستاد انتخاباتی یا در حزب سیاسی ما بوده اند، باشیم.»
سفره مردم خالی‌تر شده است
وی درباره راهکار دیگر برای برون رفت از بحران کشور گفت: «موضوع بعدی واقع بینی در تصمیم گیری ها، شفافیت و عدالت در دسترسی به خدمات است این‌ها بستری برای مطالبه گری است و می‌تواند سرمایه‌های اجتماعی را افزایش دهد. با دستور کاری از پیش نمی‌رود. مدام از بهبود شرایط مردم می‌گوییم در حالی که سفره مردم خالی است. ما به عنوان شهروند باید اثرات اقدامات مسوولان را در زندگی خود ببینیم وقتی گوشت حدودا کیلویی ۵۰۰ هزارتومان می‌شود معلوم است که از سبد خانوار کنار می‌رود. خیلی از مواد غذایی از سبد خانوار حذف شده است که در آینده عوارض بسیاری از نظر بهداشت و سلامت برای مردم و کشور به دنبال خواهد داشت و فقط محدود به مشکلات اجتماعی نمی‌شود.»
وی در پایان گفت: «مسوولان تدبیر کنند تا مردم به آرامش برسند. حقوق همه مردم مهم است و باید تنوع اجتماعی اقوام و نژاد و ادیان الهی را بپذیریم و برنامه ریزی‌های کشوری باید برای همه باشد.»
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سلامت نیوز، تاریخ انتشار: ۹ اسفند ۱۴۰۱، کدخبر: 352324، www.salamatnews.com
