شعار سال: هفته‎نامه "بامداد لرستان" در شماره اخیر خود مصاحبه‎ای خواندنی از "آرش فروغی"؛ کاریکاتوریست بین‎المللیِ لرستانی منتشر کرده است که مطالعه آن زوایای دیگری از زندگی این هنرمند را به نمایش می‎گذارد.

آرش فروغی متولد 1367 خرم‎آباد و فارغ‎التحصیل رشته گرافیک با گرایش هنری کاریکاتور چهره است. شروع کارش درزمینه کاریکاتور از سال 83 بوده است.

آقای فروغی چرا کاریکاتور؟ چرا هنر؟

آرش فروغی:

هنر انتخاب نشده بود. تا جایی که یاد دارم استارت کارهایی را که در فاز نقاشی و طراحی انجام داده ام با مستنداتی که پدرجمع آوری کرده اند در حدود سن 4 الی 5 سالگی بوده است. ازآن ایام هم علاقه و گرایش من به سمت هنربوده، می شود گفت که ذاتا به هنر علاقمند بوده ام. هرچند این هنر موروثی است و از پدر به من رسیده است.

ورود من به کاریکاتور کاملا اتفاقی بوده است. در جلسه ای که سال 83 در هنرستان داشتیم یکی از کارهایم به طرزاتفاقی شبیه کاریکاتوردرآمده بود. استادم کار را که دید گفت: می‎توانی در این وادی فعالیت کنی.

آن موقع با کاریکاتورآشنایی نداشتم و میانه ای هم با آن نداشتم، حتی دورا دور هم کاریکاتور را نمی شناختم اما، در موردش که تحقیق کردم و فضای کار دستم آمد با مطالعه پیش رفتم.

عمدتا کاریکاتور چهره آدم را زشت می کند؟

یعنی اکثرا ناراحت می شوند از کار شما؟

آرش فروغی:

نه! قبل از شروع کارم دیدی که وجود داشت شاید این گونه بود. البته راجع به اصول و قواعدی که در کار دارم، خُب من وقتی دیدم که باید یک چهره را اغراق کنی و از فرم خارج کنی، این چهره دفرمه شده سخت بود اما وقتی دیدم با یک چهره ای روحیات و درونیات عمیق تری را می توان بیان کرد، کاری که در یک نقاشی بیان نمی شود، متوجه شدم که اینکار بار مفهومی قوی تری را به کار می دهد. شاید زیبایی نداشته باشد اما، زیبایی درونی شخص را به تصویر می کشد. ما برای طراحی کاریکاتور، چه شخص و چه موضوع کلی قبل ازکشیدن باید تحقیقات زیادی انجام دهیم، باید آشنایی کامل با زندگی فرد داشته باشیم، همچنین بازخورد وی در جامعه. البته باید چهره را برای خودت حلاجی کنی بعد شروع کنی به کشیدن آن. بحث اصلی این است که درونیات چهره را بیرون می کشی، صِرف این نیست که دفرمه کوچک یا بزرگ باشد.

هدف کاریکاتور این است که یک موضوع را به شکل بازتری مطرح کنی تفاوتی که کاریکاتور نسبت به بقیه هنرها دارد بحث مفهومی آن است یعنی ما بیشترین غلو را در شخصیت فرد انجام می دهیم یعنی بیشتر سعی می کنیم درون اغراق شود تا دیده شود شما با دیدن کاریکاتور یک شخص به المانها و درونیات شخص می توانی پی ببری اما از روی عکس براحتی نمی توان علایق و سلیقه هایی که شخص دارد تشخیص داد. در واقع یک پله جلوتر از نقاشی و جلوتر از کارتون است.

کاریکاتور هنر است یا یک فعالیت فرهنگی؟

آرش فروغی:

کاریکاتور هنر، اما بیشتر رسانه است. چون کاریکاتوردارد با محوریت سوژه اش عمل می کند. شما اگر سوژه را از کاریکاتور جدا کنی چیزی از آن نمی ماند و می شود یک تصویر زجره شده ی زشت. ولی به خاطر بار مفهومی که دارد با خود می کشد بیشتر یک رسانه است تا هنر کاربردی.

گفتید رسانه آیا رسانه سیاسی است؟

آرش فروغی:

لزوما سیاسی می تواند باشد اما، انحصاری نیست که فقط چارچوب داشته باشد. اجتماعی هم هست. من ترجیحا کارهایم را سیاسی انجام می دهم. چون کاریکاتور هنری است که باید به روز باشد، با وقایع روز جلو برود و آن حرفی را که دلت می خواهد بزنی ما، در قالب کار می گذاریم، ترجیحا مسائلی هم که امروزه با آن سروکار داریم مسائل سیاسی است و جزءِ دغدغه های ما نیز می باشد.

پس یک مسئله سیاسی هم پشتِ کارهای شما هست؟

آرش فروغی:

بله ما باید پیگیر اخبار سیاسی باشیم و با باور کاریکاتور را بکشیم. مسلما اگر شناخت نباشد حرفی را که می زنی تاثیرگذار نیست. چون نمی توانید اشراف کامل روی موضوع داشته باشید.

من زمانی که داشتم روی موضوع هلوکاست کار می کردم متوجه بودم که بعدا ممکن است چه عواقبی داشته باشد، چون به ابعاد حساسیت های موضوعی که با آن برخورد داشتم آگاه بودم، از قبل می دانستم اما، با علم به این مسائل ترجیح دادم که حرفم را کتمان نکنم و برای بیان حرفی که در این زمینه می خواستم بزنم به یک رسانه نیاز داشتم که آنرا در سطح بالاتری بازگو کند و موثر بود.

وقتی فراخوان جشنواره اعلام شد (جشنواره جهانی هولوکاست) در ابتدای سال 94 آن زمان حتی با اعلام فراخوان فقط با موضوعیت جشنواره که هلو کاست بود نتانیاهو عکس‌العمل خیلی شدیدی نشان داد و ظرف 24 ساعت آمد و گفت جشنواره را محکوم می‎کنند، نامه ای هم به سازمان نوشتند که این حرکت ایران باید محکوم شود.

کشورهای دیگر چطور؟

آرش فروغی:

از آن زمان تهدیدهایی انجام دادند و گفتند کسانی را که در این جشنواره شرکت داشته باشند تحریم شان می کنند و محدویت هایی چه در کشورهای خودشان و چه در دیگر کشورها برای آنان اعمال می شود و سعی کردند با این اتفاقاتی که افتاد ازحضور خصوصا خارجی ها در این جشنواره جلوگیری شود تا بازخورد موثر بهتری نداشته باشد. اما، علیرغم همه تهدید های صهیونیسم از 50 کشور دنیا کاریکاتوریست های برجسته که می شناختیم در جشنواره حضور داشتند و کارهایشان را درجشنواره ارائه دادند که اکثرا مقام آورده اند.

از کشورهایی که سیاستشان موثر بودو خودشان همراه صهیونیست‎ها هستند نیزهنرمندان در جشنواره شرکت کرده بودند؟

آرش فروغی:

بله انگلستان شرکت کننده بود، آلمان با توجه به حساسیت ها شرکت کننده داشت اما، بیشترین شرکت کننده را خود فرانسه داشت، فرانسه قانون خیلی سختی دارد و دادگاه نظامی برگزار می کنند که اگر راجع به این یعنی موضوع صحبت شود حداکثر 6 ماه زندانی برای فرد در نظر می گیرند. با این وجود شرکت کننده های زیادی داشت. حتی جایزه اول بخش موضوعی را نیز کاریکاتوریستی از این کشور به خود اختصاص داد.

شما در کدام بخش جایزه دریافت کرده اید؟

آرش فروغی:

در بخش کاریکاتورچهره جایزه اول را گرفتم.

چطور به این شناخت رسیدید؟

یعنی به اینکه سیاست های اسرائیل غاصب را به چالش بکشید؟

سیاسی ترین کارتان کدام است؟

آرش فروغی:

می شود گفت همین کاری است که در این جشنواره جایزه آورد. البته قبل از این نیز کارهایی داشتم مثل جشنواره غزه که جایزه اول را بردم و شاه عربستان را کارکردم. دقیقا یادم هست یک ماه بعد از اینکه کاریکاتورش را کشیدم فوت کرد. این کارم هم خیلی باز خورد داشت. حتی زمانی که خبر جایزه ام را در اینستا گرام گذاشتم. صفحه مورد حمله اعراب قرار گرفت و کامنت های توهین آمیز می گذاشتند.

کاریکاتور جان کری هم از کارهایی است که بازخوردی مشابه این داشت و جایزه دوم جشنواره بین الملی مرگ بر آمریکا را به خود اختصاص داد.

ناراحت نیستید که در کشورهای خارجی برای تو محدویت ایجاد کرده اند؟

آرش فروغی:

نه! روزی که این خبراعلام شد دبیرجشنواره که با ما صحبت می کرد، قبل ازآن صحبت هایی شده بود که این محدویت ها وجود دارد واین علم را داشته باشید، می توانید کارهایتان را نفرستید، کما اینکه اکثرشرکت کننده ها با نام مستعارشرکت کردند اما، من خوشحال هم شدم چون اگرغیرازاین اتفاق می افتاد احساس می کردم حرفی که زده ام تاثیری نداشته است اما، بعدش عکس العمل وسیعی ایجاد شد و نشان داد که کار اثرخودش را گذاشته است.

می خواهید ادامه دهید و تا چه سطحی؟

ترجیج می دهم برای خودم یک مرزمشخص تعیین نکنم وهربار که به یک مرز می رسم سعی می کنم هدف بزرگی را برای خودم بگذارم وجا برای پیشرفت داشته باشم اما چیزی که هست من از زمان کودکی برای خودم مرزی تعیین کردم که در سن 25 سالگی در ایران شناخته شده باشم. بعد درسن 35 سالگی گفتم می خواهم بهترین کاریکاتوریست دنیا شوم که در این راه در 35 جشنواره بین المللی 35 جایزه اول را کسب کرده ام و تلاشم را می کنم که آن هدف اصلی ام برسم.

کسانی که می خواهند در کنار هنرشان به عنوان تفنن از کاریکاتور بهره مند شوند چه باید کنند؟

آرش فروغی:

ما کلاسهایمان درحوزه هنری انشاالله دراویل مردادماه شروع می شود وتدریس تخصص کاریکاتورچهره به عهده بنده است واین کلاس ها بطورجدی برگزارمی شود.

در کاریکاتور بازی با رنگها چقدر می تواند پیام داشته باشد؟

آرش فروغی:

خیلی بیشترازنقاشی. ما وقتی وارد نقاشی می شویم یکسری چیزها را درقالب زیبایی می آوریم. یعنی با ترکیب رنگ ها درکنارهم به یک معنی می رسیم اما، درکاریکاتور نمی توان ترکیب رنگها را بکاربرد،یعنی وقتی یک چهره سیاسی را می کشی نمی توانی آسمان آبی را «بَک گِراند» آن قراردهی چون باعث افت کارمی شود. بطورکلی رنگی که در این راستا استفاده می شود محوریت موضوع را پرورش می دهد.

چه لذتی از کاریکاتور می برید؟

آرش فروغی:

ما وقتی می خواهیم فیلمی را ببینیم، هدف خاصی از دیدن آن داریم مثلا اینکه این فیلم در راستای علایق ماست وآن علایق شخصی است که باعث می شود آنرا دنبال کنی تا بتوانی خودت را ارضا کنی. درکاریکاتورهم آن انباشت ذهنی فرد ازسوژه مورد نظر باعث می شود که موضوع را بیان کنی. خود من دوست دارم افکاری را که در ذهنم می گذرد با کاریکاتوربیان کنم. البته دوست دارم سوژه آنقدربکرباشد که کسی که می بیند به اِلِمان های کارشده درآن پی ببرد.

کاریکاتور در ایران از جایگاه نسبتا بالایی برخوردار است،در لرستان هم کاریکاتوریست ها ی ما خیلی خوب رشد می کنند.علت این موفقیت استان را در چه چیزی می بینید؟

آرش فروغی:

بیشترعلایق شخصی است. ما یک دوره ای 15 سال پیش زمانی که آقای داود یاراحمدی بود وخانه کاریکاتور داشتیم کاریکاتورمان دراستان خوب بود اما، درچند سال گذشته یک افت کیفی داشته ایم چرا؟ چون خانه کاریکاتور تعطیل شد. هم اکنون شهرهایی مثل مشهد با اینکه کاریکاتوریست های زیادی ندارند اما خوب رشد می کنند.

وظیفه مسئولین در این زمینه چیست و چه باید کرد؟

آرش فروغی:

کمترین کار این است که واحدی را تشکیل دهند تا عملا هفته ای یکبار همدیگر را ببینند. کاریکاتوریک بحث انتقادی است ومی تواند کمک کند به رشد جامعه. باعث می شود که مدیران عملکرد خودشان را بهتر ببینند چون زبان تصویری است ولازم نیست حتما درجلسه ای عیب ها بیان شود.

در بعضی جاها مدیران دوست دارند کاریکاتور شان کشیده شود تا عیب هایش مشخص شود و یک باب نقد باز شود.

در استان ما چگونه است؟ چطور برخورد می شود با این موضوع؟

آرش فروغی:

ما از آن وَر داشته ایم که رئیس جمهور آمریکا ( کلینتون) تمام کاریکاتورهایی را که در دنیا از او کشیده اند جمع آوری کرده با اینکه او نقد شده است اما، کلیکسونی از خودش درست کرده است و این نشان دهنده بازخورد خوب این هنر است. انتظار ما این است تا از این طرف بیشتر از این حمایت شود، یعنی خود مسئولین بیایند و استقبال کنند، چون کاریکاتور هنری نیست که قصد توهین داشته باشد.

سعی کرده اید برای حل مشکلات استان از کاریکاتور استفاده کنی؟

آرش فروغی:

سال های قبل تر چون با نشریات همکاری می کردم بازخوردهای شدید مرا دلسرد کرد تا جایی که یکی از مسئولین رده بالای استان برای من ایجاد مشکل کرد.

آیا در موضوعات سیاسی استان دخالت می کنی یا خیر؟

آرش فروغی:

زیاد ورود پیدا نکرده ام به مسائل استانی. بیشتر روی مسائل بین المللی وموضوعات وسیعتر که موضوعیت جهانی دارند کار می کنم.

اگر بخواهی استان را در قالب یک تصویرکاریکاتور شده بیان کنی این بیان تو در قالب چه تصویری خواهد بود؟

بیشترین مشکل استان ما منزوی شدن آن است در این راستا اولین چیزی که به ذهنم می رسد این است که شخصی رامی کشم که درجزیره ای دورافتاده گیرافتاده وهرچه در خواست کمک می فرستد جوابی نمی گیرد. درست مانند استانمان که هیچ تحولی در آن دیده نمی شود.

چرا به این نتیجه رسیده ای؟

آرش فروغی:

قسمتی ازآن کوتاهی مسئولین در وادی هنر است چرا که عملا یک کارعمرانی دربحث فرهنگ وهنرچه دربحث حمایتی و فعالیتی انجام نگرفته است. درحالی که دراستان های دیگر رویدادهای وسیعی داریم اما، دراستان ما یک مسئله تخصصی هم نداریم واستان می ماند که چه چیزی به آن دیکته شود و آنرا انجام دهد.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی منار، تاریخ انتشار 7 شهریور 95 ، کد مطلب: 7172: www.menar.ir