شعار سال: سیاوش آریا پژوهشگر و کنشگر میراث فرهنگی از حفاری قاچاقچان و سوداگران گنج و دفینه در آرامگاه صخره‌ای «فالونک» در شهرستان مرودشت استان فارس و آسیبی که به آن وارد شده ، خبر داد. بر پایه شواهد باستان‌شناختی، این آرامگاه به دوره بعد از هخامنشی نسبت داده شده است.

سیاوش آریا بیان داشت که هرچند ، دسترسی به این آرامگاه بسیار دشوار است، با این وجود، بالای سر صخرۀ کوهی که این آرامگاه در آن قرار گرفته، گودالی بزرگ کَنده شده است که از حضور قاچاقچیان و سوداگران اَموال تاریخی و فرهنگی به بهانه‌ یافتن گنج، خبر می‌دهد. این گودال بزرگ، هفته گذشته شناسایی شده است.

از آنجا که دستیابی به صخره و بلندای کوهی که آرامگاه صخره‌ای در آن تراشیده شده، سخت و دشوار بوده ، این موضوع بیانگر آن است که قاچاقچیان زمان بسیار زیادی داشته و با خیال آسوده سرگرم کَندن با ابزارآلات حفاری بوده‌اند که نبود نظارت و گشت‌زنی یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان مَرودشت و رسیدگی نکردن و حفاظت از یادمان‌های تاریخی از سوی ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان مَرودشت از انگیزه‌های به وجود آمدن چُنین رخداد‌های غم انگیزی است.

آریا با اشاره به تعرض‌ها و تخریب‌هایی که در حریم درجه یک و دو پارسه (تخت جمشید)، نقش رستم و شهر باستانی استخر رخ داده و گزارش‌های آن نیز منتشر شده است، وضعیت این محوطه‌ها در حفاظت ناخوشایند توصیف کرد و گفت: نبود آموزش در میان مردم بومی و جامعۀ محلی، فقر شدید فرهنگی و آگاهی‌رسانی از سوی دستگاه‌های دولتی و مربوطه، سبب شده تا یادمان‌های تاریخی و فرهنگی کشور در تیررس قاچاقچیان و سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی قرار گیرد و در خطر نابودی و حذف از چهرۀ تاریخ و صفحۀ روزگار در کمین آن‌ها باشد.

روستای فالونَک از بخش‌های مرکزی شهرستان مَرودشت در استان فارس است و در دهستان رامگِرد یک جای دارد. آرامگاه صخره‌ای «فالونَک» از آرامگاه‌های صخره‌ای باستانی شناخته‌شده پس از آرامگاه‌های پادشاهان هخامنشی است که با پیروی از معماری هخامنشیان در شهر پارسه در دورۀ پس از هخامنشیان و از سوی دودمان بومی پارس‌ها «پَرَتَرَکه ها» یا فراته‌داران برپا شده است. روش و شکل آرامگاه صخره‌ای «فالونَک» کمابیش در اصول از همان شیوۀ پادشاهان هخامنشی پیروی کرده و تنها بدون سنگ‌نگاره و مراسم آیینی و تزیینات و ساده است. باستان‌شناسان و کارشناسان اَمر از روش تراش و جای تیشه‌ها و بهره‌گیری از اَبزارآلات به کار رفته در ساخت آرامگاه، این یادمان صخره‌ای را وابسته به دورۀ  پس از هخامنشی می‌دانند و چُنین دیدگاهی پذیرفته شده است.

این پژوهشگر میراث فرهنگی درباره اینکه آرامگاه «فالونَک» از آنِ چه کسی است؟ به استناد برخی پژوهش‌های تاریخی، توضیح داد: آرامگاه‌ها، گوردخمه و اُستودان‌های باستانی فراوانی در سراسر ایران وجود دارد که دارای سنگ‌نبشته (کتیبه) نیستند و در دفتر‌های تاریخی نامی از آن‌ها برده نشده است. از همین رو نمی‌توان آن‌ها را به پادشاه و یا فردی ویژه نسبت داد.  آرامگاه صخره‌ای «فالونَک» را باید بی‌گمان از آنِ خاندان بومی پارس و «پَرَتَرَکه‌ها» دانست. اما نمی‌دانیم که در پیوند با کدام فرد است و تنها می‌توان پنداشت و باور داشت که این آرامگاه از آنِ یکی از فرمانروایان بومی یا صاحب‌منصبان و بزرگان و شاید شاهک‌نشینان بومی به شمار آورد.

باید دانست که دودمان فراته‌داران، میراث‌داران راستین هخامنشیان بوده و در آیین و باور‌ها و مِهرازی آفریده‌های خود از آنان پیروی کرده‌اند. از روی سکه‌های برجا مانده و نام برخی از این فرمانروایان می‌توان به آگاهی‌های بیشتری دربارۀ این میراث‌داران پارسی دست یافت.

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:
محوطه آرامگاه صخره‌ای فالونک مربوط به دوره هخامنشی است و در شهرستان مرودشت، بخش مرکزی، دهستان رامجردیک، ۲۰۰ متری شمال روستای فالونک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۴۲۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آرامگاه های صخره ای به روش چهارپیل(چلیپا یا صلیبی)را نخستین بار در ایران داریوش بزرگ در کوه دژنِبِشت یا سه گنبدان(نقش رستم کنونی)برپا کرد و پس از آن،جانشینان وی از این نمونۀ مِهرازی(معماری)پیروی کرده و آرامگاه هایی را در نقش رستم و پارسه(تخت جمشید)ساختند.آرامگاه های محوطۀ باستانی نقش رستم به شکل چلیپایی با چهارشاخۀ مساوی در دل صخره ای کَنده شده است. روش تراشیدن جبهۀ آرامگاه بدین گونه بوده است که از بالای صخره رو به پایین سنگ های برجسته را تا اندازه ای هموار کرده اند،و سپس از خطی ۲۶ متر پایین تر از قلۀ صخره،سینۀ کوه را در جبهه ای به گسترۀ ۱۰ متر و نود سانتی متر تراشیده و ۸ متر و نیم پایین رفته اند تا شاخۀ بالایی چلیپا تمام شده،آن گاه پهنۀ جبهه را دو برابر کرده،دو شاخۀ میانی را با بلندای ۷ متر و شصت و سه سانتی متر کَنده اند و پس از آن،به تراشیدن شاخۀ پایینی پرداخته و ۶ متر و هشتاد سانتی متر دیگر پایین رفته اند.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون