شعارسال: کمبود بلیت‌های نوروزی این روز‌ها به یکی از چالش‌های این روز‌های حوزه حمل و نقل و دغدغه مردم تبدیل شده است. اگر چه کمبود بلیت را این روز‌ها برخی از کارشناسان ناشی از سوء مدیریت شرکت راه آهن و شرکت‌های حمل و نقل ریلی تابعه آن می‌دانند، اما به نظر می‌رسد تحریم‌ها این بخش را نیز همانند ناترازی انرژی تحت تاثیر قرار داده است.

کارشناسان منتقد به وضعیت حمل و نقل ریلی و تامین بلیت در این روز‌ها معتقد هستند که «عدم دسترسی مسافران به بلیت راه آهن، علاوه بر آن که هدف کلان دولت برای کاهش ترافیک جاده‌ها و مصرف سوخت را محقق نمی‌کند و مردم را به دردسر می‌اندازد، به روشی غیرمستقیم، مسافران را به ورطه حمل و نقل جاده‌ای و خطرات ناشی از آن سوق می‌دهد.

این در حالیست که در اسناد بالادستی کشور از جمله برنامه هفتم توسعه، دولت به سهم ۳۰ درصدی راه‌آهن از انتقال مسافران مکلف شده است که با روند مذکور بعید است به این هدف جامه عمل پوشانده شود».

جبارعلی ذاکری مدیرعامل شرکت راه آهن روز ۱۵ اسفد طی سخنانی اعلام کرد: «در پیش فروش بلیت قطار‌های های نوروزی ۳۲ میلیون تقاضا داشتیم که از این تعداد ۲.۲ میلیون نفر موفق به خرید بلیت شدند». وی اگرچه مداخله ربات‌ها در خرید بلیت را دلیل اتمام سریع موجودی آن‌ها برای متقاضیان اعلام کرد، اما به احتمال زیاد، شرکت‌های حمل و نقلی ریلی نیز حتی در صورت عدم وجود بات‌های خرید آنلاین، توان تامین این میزان بلیت را نداشتند.

اکنون این سوال مطرح است که چرا با وجود یک قرن فعالیت راه آهن در ایران و برخورداری از وسیع‌ترین شبکه ریلی خاورمیانه برای چندین دهه (که این رکورد نیز در حال شکسته شدن توسط کشور‌های همسایه است) همچنان برای تامین بلیت ایام پیک سال با مشکل مواجه هستیم؟

اذعان «صادق» به کمبود ناوگان ریلی

فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی دولت چهاردهم با اشاره به فعالیت‌های انجام شده طی ماه‌های گذشته گفت: وزارت راه و شهرسازی طی این ایام، تابع قوانین بالادست از جمله قانون اساسی، برنامه‌های توسعه و قوانین و مقررات سازمان برنامه و بودجه بوده و ماموریت‌های خود را پیگیری کرده است.

وزیر راه و شهرسازی همچنین با اشاره به وجود ناترازی در بخش ناوگان ریلی، اظهار کرد: بررسی راه‌ها و روش‌هایی که هم در لکوموتیو و ناوگان ریلی مسافری و باری وجود دارد، از جمله اقداماتی بود که جهت رفع ناترازی‌ها و شتاب در توسعه ناوگان ریلی، در دستور کار دولت طی ۶ ماه گذشته قرار گرفت.

مشکل تامین ناوگان ریلی چیست؟

نگاهی به اظهارات وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه آهن نشان می‌دهد که موضوع ناترازی در ناوگان ریلی به مساله‌ای پیچیده تبدیل شده است. این مساله البته مشکلی ریشه دار بوده که طی سال‌های اخیر، نه تنها شرکت راه آهن بلکه سایر زیرمجموعه‌های حمل و نقلی وزارت راه و شهرسازی یعنی کشتیرانی، راهداری و هواپیمایی نیز دستکم طی بیست سال گذشته به شدت با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

در بخش ریلی باید گفت که فناوری تولید لکوموتیو به عنوان قلب تپنده راه آهن در دست کشورهایی، چون آمریکا، آلمان، فرانسه، سوئیس، ژاپن و نهایتا چین بوده که طی سال‌های اخیر علیرغم رایزنی‌های متعدد با کشور‌های یاد شده، تحریم‌های اقتصادی شکل گرفته علیه کشورمان امکان خرید ناوگان را با مشکل مواجه ساخته است. علاوه بر اعمال تحریم‌های یکجانبه آمریکا که شرکای اقتصادی ایالات متحده حتی چین نیز خود را از ترس ایجاد تنش با واشنگتن، ملزم به تبعیت از آن می‌دانند، مساله عدم ارتباط بانک‌های ایرانی و خارجی از طریق سوئیفت نیز امکان انتقال پول از ایران را با مشکلاتی جدی مواجه ساخته است.

در چنین شرایطی، نه تنها هرگونه اقدام برای خرید ناوگان ریلی با مشکل مواجه می‌شود، بلکه تامین قطعات ناوگان فعلی نیز، راه آهن و شرکت‌های تابعه آن را با مشکل مواجه ساخته است. طرح‌های جایگزین خرید ناوگان مانند تهاتر از محل درآمد‌های نفتی یا تلاش برای تولید لکوموتیو ملی نیز که در دولت رئیسی مورد پیگیری قرار گرفت، مشکلات مربوط به تامین ناوگان راه آهن را برطرف نساخته و ناترازی در ناوگان همچنان ادامه یافت.

این نکته را نیز باید در نظر داشت که تمامی زیرمجموعه‌های حمل و نقلی وزارت راه و شهرسازی تنها بهره بردار به حساب می‌آیند. در خصوص راه آهن نیز باید گفت که ناوگان ریلی و زیرساخت باید در اختیار این شرکت قرار گیرد تا مورد بهره برداری واقع شوند. در حقیقت، شرکت راه آهن تنها نقش مدیریت شبکه ریلی و نظارت بر فعالیت شرکت‌های ریلی را به عنوان تکلیف قانونی بر عهده دارد.

ضرر بزرگ حمل و نقل کشور از تحریم‌ها

تحریم‌های اقتصادی نه تنها مشکلاتی، چون ناترازی در ناوگان حمل و نقل را طی سال‌های اخیر در پی داشته، بلکه فرصت‌های بزرگی را نیز از کشور سلب کرده است. به عنوان مثال، راه آهن قزاقستان با تازگی با امضای قراردادی با آلستوم که یکی از بزرگترین تولید کنندگان ناوگان ریلی در جهان محسوب می‌شود، خط تولید این شرکت را در آستانه راه اندازی کرده است. آلستوم قرار است از این خط تولید برای عرضه محصولات خود به مشتریان منطقه‌ای نیز استفاده نماید که سود بزرگی را به جیب راه آهن قزاقستان سرازیر خواهد کرد.

حال به نظر می‌رسد اختصاص ۵۰۰ میلیون دلار برای نوسازی ناوگان ریلی کشور که گفته می‌شود از محل تهاتر نفت برای خرید قطعات و تعمیرات و نوسازی ناوگان ریلی کشور اختصاص خواهد یافت یکی از اولویت‌های دولت چهاردهم باید باشد. هر چند باید دید آیا ۵۰۰ میلیون دلاری که قرار بود برای خرید ۵۰ لکوموتیو باری راه‌آهن توسط بخش خصوصی انجام شود و واگذار شود انجام شده است یا خیر؟

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از اقتصادآنلاین، تاریخ انتشار: 18اسفند1403، کدخبر:2042991، www.eghtesadonline.com