شعارسال: گزارش تازه منتشرشده «Digital ۲۰۲۵: Iran» از سوی DataReportal، تصویری روشن و دقیق از وضعیت فعلی و تحولات دیجیتال در ایران را ارائه می‌دهد. طبق این گزارش از سویی افزایش اتصالات موبایلی در ایران صورت گرفته که هنوز فراگیری دسترسی به اینترنت بسیار کند است. آنطور که این گزارش می‌گوید، شکاف دیجیتالی در ایران ناشی از چالش‌های اقتصادی، زیرساختی یا محدودیت دسترسی مردم در مناطق دور افتاده است. این گزارش نشان می‌دهد که با وجود فیلترینگ گسترده، محدودیت دسترسی و حتی قطع مقطعی اینترنت در ایران، ۴۸ میلیون هویت کاربری فعال در رسانه‌های اجتماعی وجود دارد.

طبق داده‌های این گزارش، ایران چالش‌های جدی در مسیر دیجیتالی شدن دارد. دسترسی نابرابر به اینترنت، سرعت پایین در برخی مناطق و محدودیت‌های قانونی برای دسترسی به پلتفرم‌های جهانی از جمله موانعی هستند که مسیر توسعه پایدار در کشور را پیچیده می‌کنند. این گزارش تاکید دارد که ایران برای جا نماندن از قطار پرشتاب دنیای دیجیتال، باید اصلاحات جدی زیرساختی انجام دهد و از طرف دیگر به دنبال سیاست‌گذاری هوشمندانه‌تری در این فضا باشد. گسترش آموزش دیجیتال از دیگر گام‌هایی است که ایران باید در این زمینه بردارد.

جمعیت: ملتی جوان، شهری و در حال رشد

در ژانویه ۲۰۲۵، جمعیت ایران به ۹۲ میلیون نفر رسید، یعنی رشدی معادل ۱درصد نسبت به سال گذشته داشته است. نکته قابل توجه از دید این گزاش، درصد بالای جمعیت شهری است: حدود ۷۸درصد از ایرانیان در شهر‌ها زندگی می‌کنند، و تنها ۲۲درصد ساکن مناطق روستایی‌اند. ساختار سنی جمعیت هم گویای واقعیتی مهم است: جامعه‌ای نسبتاً جوان. میانگین سنی ۳۴ سال است و جمعیت ۲۵ تا ۴۴ ساله بیش از ۳۳درصد جمعیت را تشکیل می‌دهد؛ گروهی که ستون فقرات نیروی کار دیجیتال آینده خواهد بود.

اتصالات موبایلی: بیش از جمعیت، سریع‌تر از قبل

طبق داده‌های این گزارش با ۱۵۲ میلیون اتصال موبایلی فعال، ایران به عددی فراتر از ۱۶۶درصد جمعیتش رسیده است، این یعنی بسیاری از افراد از چند سیم‌کارت استفاده می‌کنند؛ برای کار، زندگی شخصی، یا حتی دور زدن محدودیت‌ها. نکته جالب‌تر اینکه بیش از ۹۳درصد این اتصالات از نوع پهن‌باند هستند، یعنی به شبکه‌های ۳G، ۴G یا ۵G متصل‌اند. بر اساس این گزارش در یک سال گذشته، ۶.۱ میلیون اتصال جدید درایران ثبت شده، که معادل رشد ۴.۲درصد است.

اینترنت: فراگیر، اما نه برای همه

در آغاز ۲۰۲۵، ۷۳.۲ میلیون ایرانی کاربر اینترنت بودند، یعنی ۷۹.۶درصد از کل جمعیت. این عدد تنها ۱درصد نسبت به سال قبل رشد داشته، اما وقتی به جمعیت غیرآنلاین نگاه می‌کنیم (۱۸.۸ میلیون نفر)، مشخص می‌شود که هنوز فاصله زیادی تا فراگیری کامل باقی ا‌ست.

بخش عمده‌ای از این شکاف دیجیتال به احتمال زیاد ناشی از چالش‌های اقتصادی، زیرساختی یا محدودیت‌های دسترسی در مناطق دورافتاده است؛ مسائلی که در برنامه‌های توسعه‌ای آینده باید مورد توجه جدی قرار گیرند.

سرعت اینترنت: پیشرفت در مسیر پرسرعت

داده‌های Ookla نشان می‌دهد که سرعت متوسط اینترنت موبایل در ایران به ۳۸.۸۸ مگابیت بر ثانیه رسیده یعنی رشد ۲۲.۲درصد نسبت به سال گذشته داشته است. اینترنت ثابت هم بی‌نصیب نبوده و به سرعت میانگین ۱۶.۰۳ مگابیت در ثانیه رسیده، که افزایشی ۲۵.۶درصد را نشان می‌دهد.

این ارقام گواه پیشرفت زیربنایی شبکه‌های ارتباطی کشور هستند؛ هرچند هنوز با استاندارد‌های جهانی فاصله داریم، اما روند صعودی امیدبخش است.

رسانه‌های اجتماعی: استقبال با وجود محدودیت‌ها

۴۸ میلیون هویت کاربری فعال در رسانه‌های اجتماعی یعنی ۵۲.۲درصد جمعیت کشور به نوعی در این فضا‌ها حضور دارند. باید در نظر گرفت که این عدد شامل کاربران تکراری در پلتفرم‌های مختلف نیز می‌شود، اما به هر حال از حضور پررنگ ایرانی‌ها در فضای مجازی حکایت دارد.

با وجود فیلترینگ گسترده، محدودیت دسترسی و حتی قطع مقطعی اینترنت، کاربران ایرانی همچنان راه خود را برای حضور در شبکه‌های اجتماعی پیدا کرده‌اند. پلتفرم‌ها هر روز محبوب‌تر می‌شوند و این فضا به یکی از بستر‌های اصلی تعامل، خبررسانی و کسب‌وکار بدل شده است.

چالش‌ها و چشم‌انداز آینده

با وجود این پیشرفت‌ها، چالش‌هایی جدی در مسیر دیجیتال ایران باقی است. دسترسی نابرابر به اینترنت، سرعت پایین در برخی مناطق و محدودیت‌های قانونی برای دسترسی به پلتفرم‌های جهانی از جمله موانعی هستند که مسیر توسعه پایدار را پیچیده می‌کنند.

از سوی دیگر، فرصت‌هایی طلایی نیز در برابر ایران قرار دارد. جمعیت جوان، رشد بالای دسترسی به تلفن همراه، و عطش مردم برای حضور در دنیای دیجیتال می‌توانند موتور محرک اقتصاد دیجیتال کشور باشند؛ به شرط آن‌که سیاست‌گذاری‌ها هم‌سو با این روند‌ها باشند.

جمع‌بندی: آیا ایران آماده جهش دیجیتال است؟

گزارش «Digital ۲۰۲۵: Iran» تصویری واضح از ملتی ارائه می‌دهد که در میانه یک تحول دیجیتال قرار دارد. اتصالات موبایل از مرز جمعیت فراتر رفته‌اند، سرعت اینترنت رشد چشمگیری داشته و کاربران شبکه‌های اجتماعی بیش از نیمی از جمعیت را تشکیل می‌دهند.

اما این فقط آغاز راه است. برای رسیدن به یک اقتصاد دیجیتال واقعی، ایران نیازمند اصلاحات زیرساختی، گسترش آموزش دیجیتال و سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه‌تر است. با چنین رویکردی، می‌توان امیدوار بود که ایران نه‌تن‌ها در منطقه، بلکه در سطح جهانی به یکی از بازیگران کلیدی فضای دیجیتال بدل شود.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از شرق، تاریخ انتشار: 3اردیبهشت1404، کدخبر:997700، www.sharghdaily.com