شعارسال: برای هر دردی دارویی است، همانگونه که برای امراض جسمانی دارو‌هایی است، برای بیماری‌های نفس هم داو‌های متنوعی است. اگر مریض نفسانی بخواهد خود را درمان کند، راه مناسبی وجود دارد. البته مداوای امراض نفسانی کار آسانی نیست، اما به هر حال قابل معالجه است. در این جا به اختصار به راه‌های کلی آن اشاره می‌کنیم.

راه اول برای درمان بیماری‌های نفس، مصاحبت با نیکان و دوری از بدان می‌باشد. طبق قاعده "المجالسةُ موثرة" هم نشینی با هر انسانی باعث همگونی با او می‌شود. چنانکه این نکته به تجربه ثابت شده و در مثل آمده است که اگر اسب تازی با دراز گوشی هم غذا و هم سفره شوند، رنگشان همگون نگردد طبعشان همگون شود.

اگر دوست انسان افراد نیکوکار باشد، انسان با او کم کم همدل و هماهنگ می‌شود و کم کم در فکر معالجه و درمان نفس خود می‌افتد، مگر آنکه در اثر معاصی و گناهان، جنبه شقاوتش بسیار قوی شده باشد و دیگر قابل هدایت نباشد.

- راه دوم برای درمان نفس، ریاضت کشیدن و با خواسته‌های نفس مخالفت نمودن و جهاد با نفس اماره است در قرآن کریم آیه مبارکه ۶۹ سوره عنکبوت می‌فرماید: هر کس در راه ما جهاد کند، او را به راه‌های خودمان هدایت می‌کنیم و به تحقیق، خداوند با نیکوکاران است.

امام صادق (ع) می‌فرماید: خوش به حال بنده‌ای که در راه خدا با نفس خود و خواسته خود جهاد کند؛ و نیز می‌فرمایند: از تمایلات نفسانی خود هراسان باشید همان گونه که از دشمنانتان هراسانید. (اصول کافی/ج ۲/ص ۳۳۵)

ریاضت بر چهار پایه متکی است، که عبارتند از؛ ۱. موت ابیض، ۲. موت اسود ۳. موت اخضر ۴. موت احمر. به عبارت روشن تر، مرگ یا اضطراری است و یا اختیاری؛ مرگ اضطراری یا اجباری، عبارت است از سیر طبیعی جبری از صلب پدران به رحم مادران و ازآن جا به منزلگه دنیا و از آن جا به عالم برزخ و از آن جا به قیامت و از آن جا به سرای ابدی بهشت نعمت‌ها یا آتش دوزخ.

شیخ بهایی می‌فرماید: مردم مسافرانی هستند و شش منزلگه دارند.۱. صلب پدر ۲. رحم مادر ۳. عالم دنیا ۴. عالم قبر ۵. عالم قیامت ۶. عالم آخرت. موت اختیاری نیز چهار گونه است؛ موت ابیض؛ موت اسود؛ موت اخضر؛ موت احمر.

۱. موت ابیض"مرگ سفید"عبارت است ازگرسنگی و تشنگی را متحمل شدن؛ چون گرسنگی و تشنگی قلب را روشن و منور می‌کند و سیری شکم، قلب را تاریک می‌سازد. یکی از اسرار و جوب روزه و استحباب روزه در اسلام این است که روزه قلب را منور و باطن را نورانی می‌کند.

۲. موت اسود "مرگ سیاه"عبارت است از تحمل اذیت‌ها و شنیدن کلام تلخ از مردم، برای رضایت الهی؛ یعنی در راه خدا. تحمل اذیت و ملامت، گر چه در کام انسان ناخوشایند است، اما درون قلب انسان را روشن می‌کند. به همین جهت امیر مومنان علی (ع) می‌فرماید؛ از کنار شخصی پست می‌گذشتم؛ مرا فحش می‌داد و ناسزا می‌گفت از آنجا رد شدم و با خود می‌گفتم مقصودش من نیستم بلکه دیگری است.

۳. موت اخضر "مرگ سبز" عبارت است ازهمان پوشیدن لباس و صله داری است که بسیار بی ارزش و لی پاکیزه است. علی (ع) فرمود؛ آن قدر لباس مخصوص خود را و صله زدم که دیگر از و صله زننده آن شرم می‌کنم.

۴. موت احمر عبارت است ازآن مرگ سرخ همان جنگ با نفس اماره است که جهاد اکبر نامیده شده و آن مرگی است که جامع همه انواع دیگر مرگ است. اگر سالک راه حق و اهل ریاضت، این مراحل چهار گانه را کنار بگذارند، دیگر مرگ طبیعی جبری برایش آسان و از عمل شیرین‌تر می‌شود. علی (ع) فرمود؛ به خدا قسم علی به مرگ مانوس‌تر از کودک به پستان مادر است. (نهج البلاغه/خطبه ۵)

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از مهر، تاریخ انتشار: 16مرداد1392، کدخبر:2112035، www.mehrnews.com