شعارسال: مهاجرت انسان به معنای تغییر مکان دائمی یا نیمه دائمی افراد از یک منطقه به منطقه‌ای دیگر است. این جابجایی می‌تواند در داخل یک کشور (مهاجرت داخلی) یا بین کشور‌های مختلف (مهاجرت بین‌المللی) رخ دهد و تاثیرات عمیقی بر ساختار‌های اقتصادی، تراکم جمعیت، فرهنگ و سیاست جوامع داشته باشد. به طور کلی، مهاجرت به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

*مهاجرت اجباری: زمانی که افراد به دلیل شرایط نامساعد مجبور به ترک محل زندگی خود می‌شوند.
* مهاجرت اکراهی: زمانی که افراد با میل باطنی تمایلی به مهاجرت ندارند، اما شرایط به گونه‌ای است که مهاجرت را به ماندن ترجیح می‌دهند.
* مهاجرت اختیاری: زمانی که افراد با اراده و انتخاب خود تصمیم به مهاجرت می‌گیرند.

کوچ اجباری به معنای جابجایی اجباری یک جمعیت از محل سکونت شان به مکانی دیگر است. این جابجایی معمولاً توسط یک قدرت حاکم و بدون رضایت افراد انجام می‌شود و می‌تواند دلایل مختلفی مانند سرکوب سیاسی، جنگ، بلایای طبیعی یا تغییرات اقتصادی و ... داشته باشد. از ۴۸ ساعت گذشته مکرر می‌شنویم که ترامپ گفته است: «همه باید تهران را تخلیه کنند!». هرچند که این پیشنهاد نوعی بازی روانی و بلوف سیاسی برای ترساندن مردم است، اما این دستور اگر جدی گرفته شود، با مشکلات و پیامد‌های فاجعه‌باری همراه خواهد بود:

• زمان آماده‌سازی و جمع‌کردن وسایل توسط میلیون‌ها نفر
• کمبود سوخت و وسایل نقلیه کافی و همچنین صف دریافت سوخت.
• نبود زیرساخت خروج اضطراری در سطح شهری به بزرگی تهران
• ترافیک سنگین داخلی و در خروجی‌های شهر
• و مهم‌تر از همه، عدم وجود کمپ یا پناهگاه در اطراف شهر برای اسکان مردم در گرمای بالای ۳۰ درجه

حتی اگر میلیون‌ها نفر با پای پیاده اقدام به خروج کنند، این کار نه‌تن‌ها زمان‌بر و فرساینده است، بلکه بسیاری از آن‌ها را در معرض مرگ، بیماری، گرسنگی، بی‌پناهی و ناامنی قرار می‌دهد. شاید تخلیه موقت یک منطقه از تهران امری شدنی باشد، اما ترک و تخلیه کل تهران حتی بشکل موقت، امکان پذیر نخواهد بود.

جنبه حقوق بشری پیشنهاد ترامپ برای تخلیه تهران:
کوچاندن اجباری افراد از موطن خود در نظام بین المللی از جمله رفتار‌هایی است که حقوق بشر را نقض می‌کند و در اعلامیه حقوق بشر سازمان ملل متحد، در میثاق بین المللی حقوق مدنی و در اساسنامه دیوان کیفری بین المللی محکوم شده و از موارد جنایت بر علیه بشریت محسوب می‌شود. ماده ۷ اساسنامه دیوان کیفری بین المللی جرایم علیه بشریت را بعنوان اعمال خاصی تعریف می‌کند که بعنوان جزیی از یک حمله سیستماتیک یا گسترده نسبت به یک جمعیت غیرنظامی با علم به آن حمله ارتکاب یافته باشد. پیشنهاد ترامپ به تخلیه تهران، مصداق آشکار کوچ اجباری است که نقض صریح منشور جهانی حقوق بشر محسوب می‌شود و نقض مستقیم یا شمول موارد زیر را القا می‌نماید:

* ماده ۳: حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی
* ماده ۵: منع رفتار ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز
* ماده ۹: منع تبعید خودسرانه
* ماده ۱۳:
(۱) حق جابجایی و اقامت در کشور
(۲) حق ترک کشور و بازگشت به آن
* ماده ۱۷:
(۱) حق مالکیت فردی
(۲) ممنوعیت محروم‌سازی خودسرانه از مالکیت

مقایسه با جنایات تاریخی مشابه:
پیشنهاد ترامپ جهت کوچ اجباری به این وسعت، تداعی‌گر جنایاتی است که در موارد زیر رخ داده‌اند:

* پاک‌سازی و کوچ اجباری و اخراج قومی ارامنه توسط امپراتوری عثمانی
* هولوکاست و جابه‌جایی یهودیان توسط آلمان نازی
* تبعید اقلیت‌های مسلمان در میانمار و چین
* سرکوب و کوچ دسته‌های بزرگی از کرد‌ها در ترکیه
* ...
در همه این موارد، کوچ اجباری یکی از عوامل کلیدی در تشکیل پرونده‌های «جنایت علیه بشریت» در دادگاه‌های بین‌المللی بوده است.

تهران، جنوب کشور لبنان نیست. این شهر با جمعیتی فراتر از بسیاری کشور‌های مستقل، پیچیدگی‌های یک کشور را دارد. اگر چنین دستوری جدی باشد، هم از نظر اجرایی غیرممکن است و هم از نظر حقوقی و انسانی یک فاجعه بزرگ و جنایت علیه بشریت محسوب می‌شود.

این سناریو را نمی‌توان ساده گرفت. اگر گفته ترامپ جدی باشد، باید با واکنشی جدی از سوی نهاد‌های حقوق بشری، سازمان ملل و افکار عمومی جهانی مواجه شود و مردم باید در مقابل این درخواست، مقاومت کنند.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون