شعارسال: آنچه در مورد دليل اصلي وقوع حادثه تلخ برخورد دو قطار مسافربري مطرح شده، بيشتر متوجه خطاي انساني تعدادي از كاركنان راه آهن شمال شرق است و تقريباً همه احتمال هاي ديگر از سوي مسئولان رد مي شود. با اين حال، اخيراً اسنادي به دست آمده كه بنا بر آن مي توان گفت، نه خطاي كاركنان، بلكه سهل انگاري برخي مديران ارشد راه آهن اصلي ترين دليل بروز اين حادثه بوده است.

در آخرين اطلاعيه صادره از سوي روابط عمومي شركت راه آهن ضمن تأكيد بر كاركرد دقيق سيستم كنترل اتوماتيك قطارها، در مورد چرايي بروز سانحه دلخراش ريلي به خطاي انساني تعدادي از كاركنان راه آهن شمال شرق اشاره شد؛ كاركناني كه بر اساس اين اطلاعيه مستقيم در برخورد دو قطار نقش داشتند و پرونده آنها براي رسيدگي به قوه قضائيه ارسال شده است.

در اين اطلاعيه برخورد شديد اوليه واگن ها و اتصال كوتاه ناشي از آن كه موجب شوك شديد مكانيكي به سيستم برق موجود در واگن ها شد نيز به عنوان عامل آتش سوزي معرفي شد.

همچنين در بخش ديگري از اطلاعيه مذكور، ضمن اعتراف به ضعف شديد در امدادرساني و در حد انتظار نبودن خدمات پس از حادثه، صعب العبور بودن موقعيت جغرافيايي تصادف دليل اين اين ضعف اعلام شد.

بر اساس متن اين اطلاعيه چنين برداشت مي شود كه چرايي وقوع حادثه كمي ساده سازي شده و ديگر نبايد منتظر هرگونه پيگيري و مجازات براي هيچ یک از مسئولان ارشد راه آهن بود.

به بياني ديگر در اين اطلاعيه، آتش سوزي به برخورد شديد مكانيكي، تصادف به خطاي انساني چند كارگر و ضعف در امدادرساني نيز به كوهستاني بودن منطقه مرتبط شد و موارد مهم ديگر مثل يخ زدن سيستم ترمز قطار تبريز ـ مشهد، شعله ور شدن آتش در ميان واگن ها و نبود امكانات پيشگيرانه اوليه در دو قطار كه مستلزم عدم رخدادن چنين حوادثي است، مورد اشاره قرار نگرفت.

اين در حالي است كه برخي رسانه ها و كارشناسان با مطرح كردن انتقادات جدي به سيستم ATC يا همان سيستم كنترل اتوماتيك قطار، دليل بروز حادثه را خرابي اين سيستم عنوان كردند؛ انتقادي كه البته توليد كنندگان سيستم مذكور بلافاصله مدعي شدند درست نيست و اين عوامل انساني بودند كه به هشدارهاي سيستم توجه نكردند.

گذشته از آنچه آمد، اسنادي از گزارش ها و نامه نگاري هاي مكرر مسئولان محلي و تعدادي از لوكوموتيورانان سيستم ريلي كشور به دست ما رسيد كه نشان مي دهد، مدت ها پيش از بروز سانحه، اشكال در سيستم ATC، قابل اعتماد نبودن و عدم امكان استفاده صحيح از آن توسط كاركنان بخشي به آگاهي مسئولان ارشد راه آهن رسيده بود؛ گزارش و ادعاهايي كه اگر درست باشد، بايد مورد توجه جدي قرار مي گرفت و آموزش هاي لازم و كافي در اين رابطه به كاركنان داده مي شد.

اسناد آمده گوياي اين ادعاست كه مسئولان ارشد راه آهن كشور از كنار گزارش هاي خرابي سيستم ATC به سادگي گذشتند و اين واكنش آنها سبب شد تا رفته رفته بخش عمده اي از مسئولان كنترل ترافيك و لوكوموتيورانان به هشدارهاي داده شده بي اعتماد شوند؛ كاركناني كه از آن پس تصميم گرفتند بدون توجه به اين هشدارها مديريت عادي خود را بر سيستم اعمال كنند و اتفاقاً در اين مورد خاص به مشكل خوردند و حاثه دلخراشي به وجود آمد.

بر اساس اسناد و مكاتبات به دست آمده چند پرسش قابل طرح است كه نياز به پاسخ مسئولان دارد و آماده هستیم تا پاسخ ايشان را براي آگاهي افكار عمومي منتشر كند.

نخست اينكه چرا به مكاتبات صورت گرفته مبني بر خرابي سيستم ATC ترتيب اثر داده نشد؟

ديگر آنكه چرا براي رفع بي اعتمادي به سيستم مذكور كه در ميان كاركنان ايجاد شده بود، تلاش مشخصي صورت نگرفت؟

اگر ناواردي كاركنان در استفاده از سيستم را مشكل اصلي در استفاده بهينه از آن بدانيم، چرا براي آموزش كامل و كافي كاركنان تا رسيدن به نتيجه مشخص و رفع كامل نقص اقدام نشد؟

پرسش ديگر اينكه آيا مجازات و تنبيه آن كاركنان نگون بختي كه به دليل فضاي بي اعتمادي ايجاد شده به سيستم اتوماتيك كنترل ترافيك دچار خطا شدند، براي حل مشكل كافي است و آيا اين اقدام خواهد توانست مشكلات ريشه اي موجود در سيستم ريلي كشور را حل كند تا در آينده ديگر چنين حوادث دلخراشي ديگر رخ ندهد؟