شعار سال: در سالیان اخیر، کشاورزی زیستی (Organic Agriculture)، به عنوان یکی از مناسب­ترین نظام­های تولیدی مورد توجه متخصصین کشاورزی، کشاورزان، عامه مردم، دولتمردان و سیاستگذاران در سطح دنیا قرار گرفته است. تولیدات زیستی امروزه دارای استاندارد­ها و مقررات خاص بین‌المللی است که برای امنیت و اطمینان مصرف‌کنندگان، رقابت عادلانه بین تولید‌کنندگان و تسهیل تجارت این محصولات در نظر گرفته شده است.

این استاندارد­های خاص، شامل اصول، قواعد، پیشنهادات و ضرورت­هايی است که باید در کلیه مراحل تولید و فرآوری تا مصرف رعایت شوند.

در کشور ما نیز حرکت در این مسیر از سال 1385، با تشکیل انجمنی تحت عنوان انجمن ارگانیک ایران و با هدف استانداردسازی و تولید محصولات ارگانیک، ارتقاء کیفیت و سلامت محصولات تولیدی براساس استاندارد­های بین المللی و ورود به بازار­های بین‌المللی ارگانیک آغاز شده است. برنامه پنجم توسعه کشور دولت را موظف كرده تا توليد محصولات کشاورزی سالم را به مرز 25 درصد كل توليد كشور برساند. البته با توجه به روند كنوني پيشرفت كار به نظر نمي‌رسد دولت حتي موفق به انجام 10 درصد اين وظيفه بشود مگر اينكه حمايت جدي از اين امر صورت گيرد. با توجه به اقدامات صورت گرفته در این زمینه، با مهندس مهدی­پور، دبیر انجمن ارگانیک ایران در ارتباط با فعالیت­های انجمن، مسائل مختلف در ارتباط با مبحث ارگانیک و جایگاه فعلي ارگانیک کشور گفتگويي انجام گرفته است. مهدي‌پور ضمن تعريف علمي محصول ارگانیک و تفاوت آن با محصول سالم مي‌گويد: در هیچ جايی از دنیا، محصولی تحت عنوان محصول سالم وجود ندارد، چراکه همه محصولات تولیدی کشاورزی باید سالم و باقی‌مانده سموم تولیدی در آنها، در حد مجاز باشد.

از طرفی اطلاق واژه ارگانیک به هر محصولی مجاز نیست، چراکه فقط محصولی ارگانيك است که کلیه مراحل آن از زمان کاشت تا برداشت و فرآوری تحت نظارت و بازرسی باشد و به مرحله اخذ گواهی در حال گذار به ارگانیک یا گواهی ارگانیک برسد.

دبير انجمن ارگانيك در مورد سلامت محصولات کشور، مي‌گويد: فقط درصد کمی از محصولات کشور و آن هم در مناطقی خاص مشکل­دار هستند، که با مدیریت صحیح و با صرف هزینه­های پایین، مشکل محصولات قابل رفع خواهد بود. به این ترتیب فروش محصولی تحت عنوان محصول سالم که عموما به اشتباه مترادف با محصول ارگانیک در نظر گرفته می­شود، می­تواند شبهه برانگیز بوده و عاملی برای ایجاد تقلب و در نهایت، بی‌اعتمادی به برنامه­های ارگانیک گردد. به نظر وی مبحث کشاورزی ارگانیک در کشور رمزگشايی شده و با حمایت دولت، سازمان استاندارد، جهاد کشاورزی و وزارت بازرگانی، کشور ما از نظر بازرسی، گواهی و اعطای نشان جزء برترین­ها در بین کشور­های منطقه می­باشد.

نحوه تشكيل انجمن

از سال 1385 با تشکیل هیئت مدیره 24 نفره، انجمن تأسيس شد که دارای کرسی­هايی نیز برای بازرگانان، تولیدکنندگان نهاده­های ارگانیک، کارشناسان ارگانیک، کشاورز ارگانیک و... می­باشد، اين انجمن بلافاصله، شناسایی و بررسی مدل­های مختلف ارگانیک را در دنیا (نزدیک به 80 درصد کشور­ها) آغاز كرد و در نهایت، مدلی برای کشور ما تعريف نمود که پس از پیشنهاد به سازمان استاندارد، استاندارد ملی 11000 ایران در ارتباط با ارگانیک تدوین گردید. بعد از طی مراحل تعیین صلاحیت، اولین شرکت بازرسی و گواهی‌کننده ایرانی، که هم صلاحیت اعطای گواهینامه­های داخلی و هم گواهینامه­های خارجی را داراست، تشکیل شد.

وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر تمامی شرکت­های گواهی‌دهنده، از بخش خصوصی هستند. مهندس مهدی­پور همچنين افزود: که انجمن ارگانیک با هدف اشتغال‌زايی برای دانش‌آموختگان کشاورزی، مهندسی نمودن کشاورزی و کاهش بسیاری از هزینه­ها، گواهی بین‌المللی را در مواردی که فرآیند بومی و ملی بوده و محصول به مصرف داخلی می­رسد توصیه نمی­کند و برای چنین محصولاتی، گواهی­های ملی صادر می­شود. اما در مورد محصولات صادراتی، توصیه می­شود که بر اساس بازار مورد نظر، گواهی همان کشور یا منطقه دریافت گردد. به اعتقاد وی، کشاورزی فعلي ما به دلیل وابستگی بالا به نهاده­ها، مهندسی نیست و کشاورزی ارگانیک با اصول و چارچوب­های خاص خود می­تواند در بهبود این روند و کاهش وابستگی به نهاده­های خارج از مزرعه کمک شایانی نماید. وی بر اهمیت این مسئله خصوصاً برای محصولاتی نظیر انار و انگور، که به طور طبیعی و به دلیل مناسب بودن محیط، با اقلیم ایران سازگاری یافته و گرایش غلط و رایج استفاده از مواد شیمیايی می­تواند این محصولات پاک را نیز آلوده کند، تاکید نمود.

رونمايي از برند ارگانيك

وی به رونمايی از برند ارگانیک ایران در سال گذشته، در همایشی با حضور بزرگان ارگانیک دنیا در محل اتاق ایران و اعطای مجوز بکارگیری نشان برند ایران به 5 واحد تولید محصول در کشور اشاره نمود. و گفت: در حال حاضر 25 محصول کشاورزی ارگانیک یا در حال گذار به ارگانیک، در کشور تولید می­شود و اگرچه هنوز محصول دامی ارگانیکی در کشور تولید و صاحب برند نشده است، اما اقدامات صورت گرفته در زمینه تولید عسل و دام ارگانیک در مراحل پایانی است. گلاب، اسانس گل، کنسانتره انار و انگور، آب انار و انگور ازجمله محصولات ارگانیک صادراتی کشور می­باشد و در زمینه زعفران و با توجه به پتانسیل بالای کشور و وجود رقبایی همچون هندوستان جای کار فراوانی وجود دارد.

انجمن‌هاي استاني ارگانيك

وی تشکیل انجمن­های استانی در سطح کشور را گامی مثبت در ساماندهی فعالیت­های استان­های مختلف در زمینه ارگانیک دانست و در خصوص نهاده­های ارگانیک گفت؛ از آنجا که اساس تولید کشاورزی ارگانیک به ساماندهی نهاده­های ارگانیک در هر منطقه وابسته است و در کشور­هايی نظیر آلمان، سوئیس و اتریش، دسترسی به نهاده­های ارگانیک مجاز و شناسایی آنها از طریق دفترچه­هایی برای کشاورزان تسهیل گردیده، انجمن ارگانیک، ایران نیز با همکاری تولیدکننده­های نهاده­های ارگانیک که محصولات آنها مورد تأیید و گواهی قرار گرفته و اکثرا عضو انجمن نیز می­باشند، به معرفی نهاده­ها به همراه تقسیم‌بندی آنها در سایت انجمن اقدام نموده است.

سيستم كنترل ICS

وی با توجه به این موضوع که اکثر بهره‌برداران کشور، داراي مزارع و باغ‌هاي کوچکی هستند به امکان استفاده از سیستمی تحت عنوان سیستم کنترل داخلی یا ICS و دریافت گواهی گروهی برای گروهی از کشاورزان که به صورت تعاونی وجود دارند یا زیر مجموعه کارخانه­های فرآوری هستند اشاره کرد و گفت: با استفاده از این سیستم، حتی امکان ساماندهی تعاونی­ها، فرآوری­ها و حتی واحد­های عرضه بزرگ مثل فروشگاه‌های محصولات ارگانیک نیز وجود دارد. وی با اشاره به شناسايی عرصه­های طبیعی، نظیر 15000 هکتار پسته وحشی در عرصه طبیعی سرخس، که به عنوان محیطی بکر گواهینامه دریافت نموده است، بر عملکرد مثبت الزامات کشاورزی ارگانیک در حفظ و پایداری چنین عرصه­هائی تاکید نمود.

تخلفات در زمينه‌ ارگانيك

انجمن ارگانیک ایران طبق تفاهنامه­ای با سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان، به کلیه تخلفات گزارش در زمینه ارگانیک نیز رسیدگی می­کند و تاکنون با پیگیری­های صورت گرفته از سوی این انجمن، از بسیاری سودجويی‌های صورت گرفته توسط برخی واحد­های تولیدی بزرگ تخم‌مرغ، ادویه‌جات و... جلوگیری شده است. وی اشاره­ای نیز به دیگر فعالیت­های انجمن، از جمله اطلاع‌رسانی، مشاوره و برگزاری کارگاه­های مختلف در راستای ارتقاء سطح آگاهی علاقه‌مندان به مبحث ارگانیک داشت. دبير انجمن در پایان گفت: با توجه پتانسیل بالای کشور و تلاش­های خوب صورت گرفته در زمینه نظام‌مند نمودن تولیدات ارگانیک در کشور، فرهنگ‌سازی و شناساندن بهتر مبحث ارگانیک در جامعه بسیار ضروری است. همچنین شناخت دقیق مقوله ارگانیک، برای اجتناب از موازی‌کاری­ها و اتلاف سرمایه­های کشور برای برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران کشور بسیار حائز اهمیت است. این برنامه­ریزی­ها در نهایت باید در جهتي باشد که به بهبود فضای کسب و کار و فعالیت بخش­های خصوصی كمك كند، و در نهايت به اشتغال گروه­های مختلف، اعم از دانش‌آموختگان کشاورزی، تولید‌کننده نهاده‌ها و... و نیز، بالا رفتن دانش فنی در کشاورزی کشور بينجامد. به گفته وی برگزاری نمایشگاه­های بین‌المللی در داخل کشور و نیز حمایت از حضور تولیدکنندگان ایرانی در نمایشگاه­های بین‌المللی خارجی می‌تواند گامی ارزشمند در شناساندن محصولات ارگانیک ایرانی در دنیا باشد.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ماهنامه دام و کشت و صنعت، تاریخ 25 خرداد 94 ، کد مطلب: 1939: www.iranagrimagazine.com