شعار سال : شهر کرمان درگذشته نه‌چندان دور ساختاری کاملاً متفاوت از وضعیت کنونی داشته است، در اطراف این شهر شش دروازه وجود داشته که برخی از این دروازه‌ها تا نیم‌قرن قبل هم فعال بوده‌اند اما درگذر زمان بسیاری از این دروازه‌ها از بین رفته‌اند و تنها نامی از آن‌ها باقی‌مانده است.

اطراف شهر کرمان حصارهایی بلند و خندق‌های متعدد بناشده بوده که هم‌اکنون نیز آثاری از برخی از این بناهای تاریخی در کرمان وجود دارد و یا محله‌های بناشده در محل دروازه‌ها به همان نام‌ها خوانده می‌شوند.

پس از گذشت سال‌ها از تخریب بسیاری از این دروازه‌ها مسئولان شهر کرمان یکی از میدان‌های تاریخی شهر را که وضعیتی مناسب نداشت با طرحی به نام شش دروازه متحول کرده‌اند

اما حالا پس از گذشت سال‌ها از تخریب بسیاری از این دروازه‌ها، مسئولان شهر کرمان یکی از میدان‌های تاریخی شهر را که وضعیتی مناسب نداشت با طرحی به نام شش دروازه متحول کرده‌اند.

میدان مشتاق کرمان که خود از مکان‌های تاریخی شهر است و در طول تاریخ شاهد بسیاری از اتفاقات شهر کرمان بوده حالا برای اجرای طرحی در نظر گرفته‌شده است که چهره و نمای میدان را متحول می‌کند درواقع با احداث ستون‌ها و رواق متعدد در اطراف این میدان چهره میدان مشتاق شبیه میدان ارگ کرمان خواهد شد.

در اطراف این میدان تاریخی بناهایی مانند مسجد جامع کرمان، بنای مشتاقیه و بازار تاریخی شهر نیز قرار دارد که با اتمام طرح شش دروازه رونق بیشتری خواهند یافت.

نکته‌ای که در خصوص این طرح وجود دارد طولانی شدن زمان احداث نمای اطراف میدان است که در بازدید اخیر استاندار کرمان از این طرح بر تسریع در اجرای آن تأکید و طرح دو شیفته شدن اجرای پروژه شش دروازه نیز پیشنهاد شد.

شورای شهر کرمان نیز خواستار توجه بیشتر در خصوص احداث نمای این میدان تاریخی است همچنین مردم و کاسبان اطراف این میدان نیز اجرای سریع طرح را ضروری می‌دانند.

معاون فنی عمرانی شهردار کرمان در گفتگو با مهر اظهار داشت: تاکنون اقدامات بسیاری در راستای اجرای طرح شش دروازه در میدان مشتاق صورت گرفته است و کار به‌صورت متوالی و مستمر در حال انجام است.

*کار احداث نمای طرح با جدیدت در حال انجام است

محمدرضا فرقانی افزود: اجرای این طرح در فازهای متعدد برنامه‌ریزی و در حال انجام است و طبق برنامه‌ریزی در حال انجام کار هستیم.

وی ادامه داد: کار اسکلت فلزی دو فاز از مجموعه به پایان رسیده است و در حال بدنه سازی در این قسمت‌ها هستیم.

فرقانی گفت: کار ساخت اسکلت فلزی دو فاز دیگر نیز انجام‌شده است و در آینده نزدیک نصب خواهند شد.

*طرح تا پایان سال به اتمام می رسد

وی گفت: طبق برنامه‌ریزی مقررشده است این طرح تا پایان سال جاری به اتمام برسد.

وی تأکید کرد: اجرای این طرح دقیقاً مطابق با معماری سنتی شهر کرمان انجام خواهد گرفت و کار در حال پیشرفت است.

شهر کرمان شهری تاریخی است که پتانسیل رشد گردشگری در این شهر بسیار بالا است و باید از این نظر به منظر شهر اهمیت فراوان داده شود

معاون عمرانی استاندار کرمان نیز در گفتگو با مهر اظهار داشت: شهر کرمان شهری تاریخی است که پتانسیل رشد گردشگری در این شهر بسیار بالا است و باید از این نظر به منظر شهر اهمیت فراوان داده شود.

ابوالقاسم سیف الهی افزود: طرح شش دروازه برای زیباسازی میدان تاریخی مشتاق انجام‌شده است درواقع این میدان چند اثر تاریخی را در اطراف خود جای‌داده است اما سایر بناها به‌هیچ‌عنوان درشان و در حد نام این میدان نیستند.

وی تصریح کرد: باید بافت تاریخی شهر کرمان را متحول و گردشگران را وارد این بافت تاریخی کنیم و درنهایت از این طریق برای شهر کرمان ثروت آفرینی کنیم.

سیف الهی افزود: هیچ‌یک از بناهای تاریخی در میدان مشتاق با اجرای این طرح دچار مشکل نمی‌شوند بلکه فضای تاریخی در میدان شکل خواهد گرفت و نام‌های دروازه‌های قدیم کرمان بار دیگر احیای خواهند شد.

*میدان تاریخی رونق می‌گیرد

وی ادامه داد: برخی از ساختمان‌ها و مناظر کنونی اطراف این میدان درشان تاریخ میدان مشتاق نیستند و امیدواریم با اتمام طرح شش دروازه شاهد رونق گردشگری در این منطقه باشیم.

شهردار کرمان نیز در گفتگو با مهر اظهار داشت: طرح شش دروازه در میدان مشتاق کرمان ازجمله طرح‌های مشترک بین شهرداری کرمان و میراث فرهنگی است و با در نظر گرفتن سبک معماری تاریخی شهر کرمان و مقررات میراث فرهنگی در حال انجام است.

علی بابایی افزود: اصلاحاتی در اجرای این طرح صورت گرفته است کار به‌خوبی در این مجموعه در حال انجام است.

در اجرای این پروژه به بناهای تاریخی و شاخص اطراف میدان توجه ویژه شده است و اجرای طرح در راستای رونق این بناها صورت گرفته است

شهردار کرمان گفت: در اجرای این پروژه به بناهای تاریخی و شاخص اطراف میدان توجه ویژه شده است و اجرای طرح در راستای رونق این بناها صورت گرفته است.

وی از تغییر پیمانکار این طرح خبر داد و افزود: کار مطابق با فازبندی‌های صورت گرفته در حال انجام است و برنامه ریزی در راستای تسریع در اجرای پروژه نیز صورت گرفته است.

در حالی طرح قرار است بار دیگر موجب احیای نام شش دروازه و بناهای تاریخی اطراف میدان مشتاق کرمان شود که در ادامه نگاهی به دروازه‌های تاریخی کرمان و کاربر هرکدام از آن‌ها می‌اندازیم

*دروازه‌ای که لطف علیخان از آن فرار کرد

دروازه ناصریه یکی از بناهای بزرگ و بسیار عالی کرمان بوده که بر پنج دروازه دیگر شهر برتری داشته است، سردر و ستون‌های این دروازه از کاشی‌های سیاه و آبی و بنفش بود که اشعاری دلپذیر بر آن‌ها نقش بسته بود.

راه شهداد و کوهپایه و زرند و راور و نای بند و دهات اطراف این قصبه‌ها از همین دروازه بود.

در بعضی از تاریخ‌های کرمان نوشته‌اند دروازه ناصریه به دستور امیر تیمور گورکانی ساخته‌شده است ولی این روایتی ضعیف است و بعضی عقیده بر آن دارند که این دروازه به دستور امیر شاهرخ ساخته‌شده و دروازه ناصریه و برج و خندق اطراف به دستور او تعمیر و مرمت‌شده است.

این دروازه یکی از دروازه‌های قدیمی کرمان بوده و موقع هجوم لشکریان آقا محمدخان قاجار، لطفعلی‌خان زند از همین دروازه به‌طرف بم فرار کرده است. محل دقیق این دروازه در طرف راست خیابان ناصریه بود و امروز اثری از آن باقی نیست و در سال ۱۳۰۸ شمسی به دستور بلدیه وقت خراب شد.

*دروازه‌ای به سمت مشهد از راه کویر لوت

این دروازه چون نزدیک به مسجد جامع کرمان بوده به این مناسبت به آن دروازه مسجد می‌گفتند و درست در اول بازار میدان مظفری واقع‌شده بود و یکی از دروازه‌هایی بود که جمعیت زیادی از آن داخل و خارج می‌شد و بیشتر بار و میوه که از ماهان و سرآسیاب فرنگی و شهداد و همچنین انگوری که از سیرچ و گلباف وارد کرمان می‌شد، راه عبورشان از همین دروازه بود.

و نیز زواری که قصد داشتند از راه لوت به مشهد مقدس بروند از همین دروازه خارج می‌شدند. این دروازه به دستور سلطان محمد مظفر، بانی مسجد جامع کرمان در بهترین محل شهر ساخته شد و سر در داشت و دو طرف آن کاشی‌کاری شده بود؛ و آیاتی از قرآن روی کاشی‌های آبی‌رنگ حک‌شده بود که منظره بسیار جالبی داشته است. دروازه مسجد چون رو به خرابی گذارده بود و درصدد تعمیر آن برنیامدند، در سال ۱۲۹۶ شمسی چون خطر فروریختن داشت، آن را خراب وعده‌ای کاشی‌ها و آجرهای آن را بردند. محل این دروازه درست در اول بازار مظفری بود و در حال حاضر اثری از آن باقی نیست.

*دروازه‌ای برای خداحافظی دولتی‌ها

این دروازه چون جلو باغ نظر که امروزه به آن باغ ستاد می‌گویند، واقع‌شده بود؛ به همین مناسبت به آن دروازه نظر و بعضی‌اوقات هم به آن دروازه ارگ می‌گفتند. از این دروازه ایاب و ذهاب افراد شخصی صورت نمی‌گرفته و بیشتر روزها بسته بوده است و هر موقع حکومت یا مأمورین حکومتی می‌خواستند وارد و یا خارج شوند دروازه باز و بسته می‌شده و نیز حکامی که معزول می‌شدند در بیرون همین دروازه میدان کوچکی بوده که آنجا با مردم و مأمورین خداحافظی می‌کردند و سپس با همراهان که می‌بایست به تهران بروند سوار بر اسب شده و نقل‌مکان می‌کردند.

همچنین حکومت تازه‌وارد هم از همین دروازه وارد ارگ دولتی می‌شده است. این دروازه را می‌توان یکی از دروازه‌های دولتی و مخصوص به مأمورین دولت دانست و هر موقع جشن‌های دولتی رخ می‌داد این دروازه را با قالی و پارچه‌های اطلس و چراغ زینت می‌دادند. این دروازه تا سال ۱۲۹۶ شمسی پابرجا بود و در اواسط همین سال به دستور رئیس قشون کرمان خراب شد و خندق‌های اطراف آن را پر و مسطح کردند.

*دروازه‌ای برای تجار هندوستان

این دروازه در جنوب شهر واقع و چون هم‌مرز اراضی رق آباد بود، به این مناسبت بنام رق آباد خوانده می‌شد. این دروازه بر سر راه ماهان، جوپار، گلباف، رابر، راین، جیرفت، بافت و توابع جنوبی که در جنوب شرقی کرمان واقع بودند قرار داشت و هر صبح و شام قافله‌های سنگین و مسافرینی بی‌شمار خارج و داخل شهر می‌شدند. مخصوصاً ایام تابستان که میوه از دهات اطراف به شهر حمل می‌شد، چنانچه شب می‌آمدند که دروازه بسته بود بیرون دروازه می‌ماندند تا باز شود و چنانچه اذان صبح می‌رسیدند، به‌موقع بود و می‌توانستند با مختصر بازرسی داخل شوند. در آن زمان چون وسایل حمل‌ونقل ماشینی موجود نبود تمام خواروبار و قماش و شکر و قند که از هندوستان با کشتی به بندرعباس وارد می‌شد از آن بندر به‌وسیله شتر و قاطر حمل و به سیرجان یا بافت و از آن محل اشخاصی که الاغ زیاد داشتند و حرفه آن‌ها همین کار بود آن کالاهای را به کرمان حمل و تحویل تجار هندو داده کرایه دریافت می‌داشتند و بیشتر این قافله‌ها از همین دروازه رق آباد وارد می‌شد.

*دروازه گبری

این دروازه در طرف شمال شهر کرمان واقع است و چون متصل به محله گبر خانه بوده به نام دروازه گبری معروف بوده است. این دروازه درست مقابل دروازه رق آباد واقع و فاصله بین این دو درست شش کیلومتر و ارتفاع این دروازه قریب سه متر بوده و گویند زمانی که نادرشاه در سفر دوم به کرمان آمد از همین دروازه با اسب وارد شهر شد و چون دروازه را با قالی و شال زینت داده بودند نادر متوجه کوتاهی دروازه نشد و با اسب که داخل شد پشت سرش به چارچوب گرفت و خراش برداشت، حاکم شهر خاندان قلی بیک را مورد عتاب و خطاب قرارداد و آن بیچاره را به طرزی هولناک اعدام کرد.

این دروازه چون بر سر راه خبیص و دهات زرند و راور و کوهپایه واقع‌شده بود همه روز بارهای میوه و هندوانه و خربزه زیادی وارد شهر می‌شد و دروازه‌بان‌های آن درآمد خوبی داشتند. این دروازه نیز بسیار قدیمی است و در همان اوان که محل گبر خانه را ساخته‌اند این دروازه را هم احداث کرده‌اند. دروازه گبری در وسط خیابان ابوحامد در اول خیابان شمال جنوبی قرار داشت و در سال ۱۳۱۰ شمسی به دستور بلدیه وقت خراب شد و امروز اثری از آن باقی نیست.

*دروازه‌ای برای سلطان شهر

این دروازه در حد شمالی ارگ دولتی واقع و محل آن درست در اول کوچه دبیرستان بهمنیار داخل خیابان شریعتی و قریب صد متر داخل کوچه درحد راست بوده است. عبور و مرور از این دروازه کمتر از سایر دروازه‌ها صورت می‌گرفته است، زیرا در حد جنوب غربی شهر که ارگ دولتی نیز در همین محل واقع بوده جمعیت کمی زندگی می‌کردند و افراد یکی دو محله از شهر راه عبورشان از این دروازه بوده و آن دو محله هم یکی محله کلیمی‌ها و دیگر محله دولت‌خانه بوده که شاهرخ زندی حاکم کرمان در عصر کریم‌خان آن را ساخته است. پاسداران این دروازه از سایر دروازه‌ها بیشتر بودند، چون متصل به ارگ دولتی بود.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری مهر ، تاریخ نشرخبر : 28 آذر 1394 کد مطلب : 3003709 www.mehrnews.com