شعار سال: طبق بررسی ها، آنچه سبب شده تا البرز کم وسعت به محل سکونت جمعیت مهاجر تبدیل شود، مشکلات معیشتی و فقر در زادگاه مهاجران است که امکانات زیر ساختی استان مقصد را هم تحت تاثیر قرار داده است.

با اینکه بسیاری از محرومیت ها و مشکلات استان البرز ریشه در گذشته های دور دارد لیکن به وجود آمدن سکونتگاه های غیررسمی، کاستی ها و آسیب ها را دوچندان کرده است.

البته بسیاری از مشکلات مهاجرت ریشه در گذشته ها دارد لیکن رشد جمعیتی کشور در دهه های اخیر و از سویی مشکلاتی مانند هزینه های هشت سال جنگ تحمیلی و فشارهای مالی خارجی از دیگر عواملی است که همواره سبب شده تا تلاش های مسئولان برای رفع محرومیت ها کافی نباشد.

طبق تعاریف، توسعه متوازن متشکل از امکانات و زیر ساخت هایی است که به فراخور زمان و مکان برای جمعیت یک کشور به صورت عادلانه فراهم و توزیع شده و نیازهای سطوح مختلف جامعه برای رسیدن به شکوفایی بیشتر تامین می کند.

با این حال تعادل بخشی به سطوح توسعه در مناطق مختلف کشور همواره ذهن مجریان را به خود مشغول کرده و امروز مطالعات آسیب ها و شناسایی مناطق محروم و توسعه یافته از جمله اولویت های مهم برنامه ریزان به شمارمی رود.

با این حال وضعیت جمعیتی استان البرز در چهار دهه گذشته نشان می دهد که جمعیت حدود 300 هزار نفری این استان در دهه 50 اکنون به حدود سه میلیون نفر افزایش یافته و این درحالی است که روند جمعیتی آن همواره شتابان است.

براساس شاخص های توازن توسعه ، میزان برخورداری جمعیت کشور از امکاناتی مانند برق ، آب ، گاز ، فضای آموزشی ، فضای بهداشتی و درمانی ، امنیت ، اشتغال و ... بیانگر عدالت اجتماعی در جامعه محسوب می شود که در بسیاری از این بخش ها دست اندرکاران و برنامه ریزان کشور به خوبی نقش آفرینی کرده وحتی فراتر از شاخص های جهانی پیش رفته اند.

اما آنچه امروز سبب شده تا مهاجرت ها به استان هایی مانند البرز بیشتر شود ، ریشه در مسائل معیشتی و اشتغال دارد و این امر سبب شده تا استان های مقصد همچون البرز در بخش زیر ساختی دچار مشکلات حاد شوند.

تاکنون تلاش های چشمگیری به منظور کاهش عدم تعادل های منطقه ای درسطح کشور صورت گرفته که قانون استفاده متوازن از امکانات کشور برای ارتقاء سطح مناطق کمتر توسعه‌یافته از جمله آن ها به شمار می رود.

این قانون در نامه رئیس مجلس شورای اسلامی به دولت ابلاغ شده و دولت مکلف است سه درصد از اعتبارات بودجه عمومی دولت را در قالب ردیف مشخص تحت همین عنوان تعیین کند و طی جدولی که در آن سهم هر استان براساس شاخص های نرخ بیکاری، آب شرب شهری و روستایی، آموزش وپرورش، بهداشت ودرمان، بهسازی روستاها، راه و زیرساخت‌های جاده‌ای، سرانه‌های عمـران شهری و درآمد شهرداری‌ها مشخص می‌شود، در قانون بودجه درج کند.

به گفته برخی کارشناسان ، مشکلات مدیریتی، کمبود اعتبار و زیر ساخت ها از جمله مولفه های توسعه نیافتگی به شمارمی رود ،گرچه دولت تدبیر و امید در چند سال گذشته تلاش های بسیاری را برای حل مشکلات زیرساختی در مناطقی مانند استان البرز آغاز کرده و بخشی از این اقدامات نیز به نتیجه رسیده اما تا رسیدن به نقطه هدف فاصله وجود دارد.

یکی از مشکلات و کاستی ها البرز در بخش فضاهای آموزشی است که به گفته مسئولان آموزش و پرورش این استان، البرز در زمان حاضر هشت هزار کلاس درس کم دارد و این سبب شده تا تراکم دانش آموزی در کلاس های درس بالا بوده ضمن آنکه مدارس دو نوبتی استان کم نیستند.

در بخش بهداشت و درمان با حمایت دولت تدبیر و امید و در اجرای طرح تحول سلامت در چهار سال گذشته تحول اساسی در این استان به وجود آمده که تا پیش از آن بی نظیر بوده لیکن با توجه به کثرت جمعیت این اقدامات کافی نیست.

ساخت حدود 100 هزار واحد مسکن در استان البرز برای استقرار بخشی از جمعیت مهاجر و سرریز پایتخت از دیگر مواردی است که سبب شده تا مسئولان امر برای تامین زیرساخت های آموزشی ، بهداشتی درمانی ، آب ، برق ، گاز و امور رفاهی با تنگاها و مشکلاتی مواجه شده و این امر سبب شده تا به رغم آماده سازی خانه های جدید ، هنوز جمعیت در بخش عمده آن ها استقرار نیابد.

همچنین به گفته توکل لطفی مدیرکل امور اجتماعی استانداری البرز تاکنون 17 سکونتگاه غیر رسمی و حاشیه ای دراین استان شناسایی شده که به لحاظ امکانات زیرساختی دارای وضعیت بحرانی هستند.

وی بیان کرد: در این سکونتگاه ها جمعیتی حدود 900 هزار نفر زندگی می کنند که معادل یک سوم جمعیت استان است.

نماینده کرج در مجلس شورای اسلامی با اشاره به محرومیت های استان البرز گفت: محدودیت راه های ارتباطی استان از مشکلات توسعه زیرساختی البرز به شمار می رود.

محمدجواد کولیوند افزود: تردد مسافران 14 استان کشور از محورهای ارتباطی البرز از مشکلاتی است که بخشی از محرومیت های این استان را نمایان کرده است.

وی با بیان اینکه ترافیک سنگین روزانه در راه های البرز بیانگر گستردگی مهاجرت ها و محدودیت زیر ساختی است ، گفت: در این بخش باید اعتبارات بیشتری از سوی دولت اختصاص یابد.

کولیوند گفت: امروز شاهد هستیم که برخی از امکانات در بین شهرستان های البرز نیز عادلانه توزیع نشده بطوریکه شهرستان فردیس سیستم فاضلاب شهری ندارد.

وی اضافه کرد: برخی از مناطق البرز دارای مدارس 2نوبتی بوده و در بسیاری از کلاس های درس تراکم دانش آموزی بالا است.

نماینده مردم کرج در مجلس شورای اسلامی گفت: این تفاوت ها نگرش ویژه ای را برای حل مشکلات با برنامه ریزی علمی و دقیق نیاز دارد که در صورت بی توجهی در آینده ای نه چندان دور خسارتهای ناشی از آن قابل جبران نیست.

زهرا عربشاهی رئیس سازمان برنامه و بودجه استان البرز می گوید: اعتبارات این استان در سال های 94 و 95 رشد خوبی داشته و اعتبارات هزینه ای 25 درصد به نسبت سال 95 رشد داشته و از لحاظ میزان رشد رتبه سوم را در کشور دارد.

وی به توزیع اعتبارات موضوع قانون استفاده متوازن از امکانات کشور که اشاره به توزیع 3 درصد اعتبارات کل بودجه عمومی کشور دارد ، پرداخت و افزود: این قانون با هدف ارتقا شاخص های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیربنایی و تولیدی برای شهرستان هایی که از نظر سطح برخورداری در جایگاه پایین تر از میانگین کشوری قرار دارند مورد توجه قرار گرفته است .

عربشاهی گفت: عوامل متعددی در توسعه یافتگی یا نیافتگی برخی از مناطق موثر است که از جمله آن ها می توان به وضعیت جغرافیایی و اقلیمی اشاره کرد.

وی اضافه کرد: بطورمثال مناطق کوهستانی اعتباربیشتری می خواهد و اجرای پروژه های عمرانی درآن ها سخت تر است و درالبرز می توان از شهرستان طالقان نام برد که احداث راه هشتگرد – طالقان به سختی در آن پیش می رود. عربشاهی ادامه داد: با توسعه راه ها ، ایجاد اشتغال و مراکز خدماتی می توان توسعه را در البرز متوازن کرد.

وی خاطرنشان کرد:امروز شاهد آن هستیم که سرمایه گذاری در مناطق نزدیک به تهران انجام می شود و در مناطق دورتر اقبال سرمایه گذاری کمتردیده می شود. عربشاهی افزود: بسیاری از تفاوت هایی که امروز در البرز شاهد هستیم ناشی از سیل مهاجرت ها است که به دلیل همجواری با پایتخت رخ می دهد.

وی یادآورشد: بسیاری از مناطق و حتی شهرستان های البرز از کمبود سرانه های مختلف رنج می برند که از جمله آن ها می توان به کرج و فردیس اشاره داشت. عربشاهی گفت: تراکم مهاجرت ها در البرز بالا است و از سوی دیگر این استان در بحث طرح های ملی کمتر دیده شده است .

وی اضافه کرد: نسبت اعتبارات تخصیصی و جمعیت روز افزون قابل قبول نیست . وی گفت : در اعتبارات متوازن درسطح اعتبارات این عدم تعادل به نسبت به برخورداری جمعیتی نیز کم است که به دنبال آن هستیم.

رئیس سازمان برنامه و بودجه البرز خاطرنشان کرد: طرح آمایش سرزمین به عنوان نقشه راه در این استان مورد توجه قرار گرفته است.

سبط الشیخ انصاری معاون فناوری پارک علم و فناوری البرز می گوید: مشکل اساسی در بحث توسعه متوازن البرز نداشتن سند آمایش سرزمین است و مدیران غیر بومی است که از تسلط لازم برای گره گشایی از مشکلات برخوردار نیستند.

وی گفت: همچنین توسعه صنعت و تولید در مناطق مختلف استان البرز متناسب با شرایط ان منطقه صورت نمی گیرد بطوریکه ماهدشت کرج که با کمبود آب مواجه است صنعت پرورش ماهی راه اندازی می شود.

با این حال اگر چه استان البرز دارای دو منبع تامین آب آشامیدنی است که برخی مناطق شهری و روستایی آن مانند شهرستان های نظرآباد و کرج با مشکلاتی در این بخش مواجه هستند.

در مجموع باید اذعان کرد که استان البرز به رغم جمعیت زیاد و مهاجرپذیری فراوان اکنون در بخش های مختلف از جمله فضای آموزشی ، بهداشت و درمان، راه، آب ، برق و دیگر زیر ساخت ها دارای مشکلات عدیده ای است که این مشکلات در زمان خاص خود به خوبی خودنمایی می کند.

همچنین وجود بیش از 2هزار هکتار بافت فرسوده شهری و روستایی در این استان از مواردی است که برای بازسازی و نوسازی آن ها نیاز به اعتبارات و تسهیلات ویژه است.

البته نباید فراموش کنیم که این استان به واسطه برخورداری از مراکز بزرگ تولیدی ، علمی دانشگاهی و تحقیقاتی در بخش های مختلف یکی از ظرفیت های علمی و اقتصادی است لیکن باید از این ظرفیت ها برای تعادل بخشی به توسعه متوازن آن کمک گرفت.

وجود منطقه اقتصادی و فرودگاه پیام کرج یکی از ظرفیت هایی است که اگر از این ظرفیت برای اشتغالزایی و توسعه حمل و نقل هوایی و صادراتی به خوبی استفاده شود بخشی از نیازها مرتفع خواهد شد.

فعالیت 3 هزار و 500 واحد تولیدی و صنعتی از ظرفیت های اقتصادی استان البرز که نیاز به حمایت و بهینه سازی در جهت تولید و اشتغال و محرومیت زدایی دارد.

همچنین وجود 75 هزار هکتار زمین کشاورزی و باغی حاصلخیز از منابعی است که در صورت مدیریت صحیح به کمک توسعه ، اشتغال و تعادل توسعه خواهد آمد.

توسعه راه ها در کنار بهره گیری از ظرفیت های سرمایه گذاران برای تعادل بخشی به اقتصاد بیمار البرز از مهمترین پیشنهادهای کارشناسان برای توازن توسعه در این استان است.

البرز با وسعت پنج هزار و 800 کیلومتر مربع بالاترین تراکم جمعیتی را در کشور دارد لیکن می توان با اتخاذ برنامه های اصولی مبتنی بر مشارکت سرمایه گذاران ، وضعیت خوبی برای ایران کوچک رقم زد.

نباید فراموش کنیم که آسیب های اجتماعی متاثر از مهاجرت ها و حاشیه نشینی با توسعه متوازن در استان های مهاجر فرصت قابل رفع است و می توان بسیاری از مهاجرت ها کنترل کرد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار 13 آبان 96، کد مطلب: 82718721 ، www.irna.ir