شعارسال: انتقال آب دریای خزر به سمنان؛ تالاب های متصل به این دریاچه و زیستگاه پرندگان، جانوران و آبزیان را در معرض خطر نابودی قرار می دهد و در مسیر انتقال آب به سمنان درختان ارزشمند جنگل های هیرکانی از بین می رود.

عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور صبح دوشنبه دوم بهمن ماه جاری در جلسه کارگروه آلودگی هوای تهران در جمع خبرنگاران گفت که با اصل طرح انتقال آب خزر به سمنان مخالفتی نداریم، اما اجازه شیرین سازی آب دریا در شمال را نمی دهیم و وزارت نیرو حق آبه این طرح را تخصیص داده است اما اجازه نمی دهیم آب دریا را در شمال شیرین و منتقل کنند و باید آب شور انتقال داده شود.

سوم بهمن ماه جاری همه اعضای مجمع نمایندگان مجلس مازندران در مخالفت با طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان نامه ای به رئیس جمهور ارسال کردند و در آن از دکتر روحانی خواستار جلوگیری از اجرای این طرح شدند.

و حال سوال اینجاست که آیا برخی از مسئولان می خواهند با گذاشتن مرهمی بر زخم سمنان؛ تیشه بر ریشه محیط زیست و اقتصاد مازندران، گیلان و گلستان بزند؟ اینگونه قطعا حال امروز سمنان خوب می شود و حال فردای استان های شمالی کشور خراب ....

علی محمد شاعری سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس در گفت‌وگو با ایسنا ، اظهار کرد: خزر یک دریاچه بسته است و آستانه تحمل دریاچه ها در مقابل دستکاری های انسان بسیار پایین بوده و هر نوع دست اندازی به اکوسیستم های بسته مانند خزر موجب خسارت های جبران ناپذیری می شود.

وی افزود: برداشت آب از دریای خزر موجب افزایش شوری آب، پسروی آب دریای خزر، بهم خوردن اکوسیستم طبیعی، به خطر افتادن زیستگاه ماهیان و سایر موجودات زنده در دریای خزر، گرم شدن تدریجی آب و بهم خوردن زنجیره حیات در اکوسیستم با ارزش خزری می شود.

* تکرار تجربه دردناک دریاچه ارومیه در شمال کشور با اجرای انتقال آب دریای خزر به سمنان

نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه خاطرنشان کرد: برداشت های بی رویه از آب دریای خزر موجب پسروی و خشک شدن دریا و تالاب های متصل به آن مانند میانکاله، فریدونکنار و انزلی می شود و اینگونه تجربه دردناک دریاچه ارومیه در شمال کشور تکرار می شود.

شاعری گفت: اجرای شبکه انتقال آب دریای خزر به سمنان از مسیر جنگل های بی نظیر هیرکانی موجب از بین رفتن بخش وسیعی از جنگل ها و درختان و در نتیجه خسارت به طبیعت و محیط زیست شمال کشور می شود که این اقدام نسنجیده به خطر افتادن اقتصاد، معیشت، محیط زیست و فرصت های اشتغال در شمال کشور را در پی دارد و زندگی مردم این منطقه را به مخاطره می اندازد.

* تذکر نمایندگان شمال کشور به رئیس جمهور/ دکتر روحانی باید تجدیدنظر کند

وی با تاکید بر اینکه مخالف شدید انتقال آب دریای خزر به سمنان هستم، افزود: با هر گونه اقدام در این خصوص مخالفت می کنم و سایر نمایندگان شمال کشور و حتی نمایندگان غیرشمالی نیز با این اقدام نسنجیده مخالف هستند و در این باره تذکر جدی به ریاست جمهور دادیم که امیدواریم دکتر روحانی در این باره تجدید نظر کند و اجازه اجرای پروژه را به مسئولان زیربط ندهد در غیر این صورت نمایندگان مجلس به وظیفه خود عمل می کنند.

سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس بیان کرد: برای برون رفت از بحران خشکسالی در بخش مرکزی ایران و از جمله سمنان باید با استفاده از فناوری های نوین و انجام پژوهش های کاربردی به سمت توسعه سازگار با محیط زیست برویم یعنی کشاورزی را متناسب با شرایط اقلیمی کویر انجام دهند.

شاعری خاطرنشان کرد: استفاده از روش های کشت گلخانه ای، توسعه ارقام سازگار با شرایط کم آبی، استقرار صنایعی با نیاز کم آب، افزایش بهره وری از آب در مناطق کویری و بیابانی، توسعه روش های نوین آبیاری و هوشمند کردن مصرف آب در بخش های مختلف کشاورزی، صنعت و مصارف خانگی، تصفیه و بازچرخانی کامل فاضلاب شهری و روستایی و استفاده مجدد آن در بخش های کشاورزی و خدمات شهری و غیر شرب از جمله راهکارهای مدیریت منابع آبی و بهبود کم آبی در استان های مرکزی است.

* شبکه انتقال آب خلیج فارس به استان های مرکزی تا سمنان ادامه یابد

وی یادآور شد: استفاده از آب شیرین شده خلیج فارس که هم اکنون این پروژه بزرگ در استان هرمزگان تا یزد و کرمان با حدود 5 هزار میلیارد تومان اعتبار در حال اجرا است و تا کنون 40 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است که می توانیم این شبکه انتقال آب را تا تهران و سمنان ادامه دهیم.

نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه تصریح کرد: از آنجایی که خلیج فارس به دریای آزاد متصل است اثرات زیست محیطی شیرین سازی آب در خلیج فارس به مراتب کمتر از دریای خزر بوده و آسیب چندانی به اکوسیستم دریای آزاد وارد نمی کند اما از آنجایی که خزر یک دریاچه بسته است و میزان خودپالایی آن بسیار پایین بوده هر گونه دستکاری موجب آلودگی شدید و بهم خوردن اکوسیستم طبیعی و در نهایت خشک شدن تدریجی خزر می شود در حالی که بسیاری از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در چند سال اخیر اقدام به برداشت و شیرین سازی آب خلیج فارس کردند و ما نیز می توانیم آب مورد نیاز بخش مرکزی ایران از جمله سمنان، کرمان، یزد، اصفهان و تهران را با ادامه پروژه انتقال آب خلیج فارس به بخش مرکزی؛ تامین کنیم.

* انتقال آب دریای خزر به سمنان موجب تبخیر و هدررفت آب می شود

دکتر فاطمه کاردل عضو هیئت علمی گروه علوم محیط زیست دانشگاه مازندران بابلسر در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: با اجرای پروژه انتقال آب دریای خزر به سمنان کاملا مخالف هستم زیرا خزر یک دریاچه بسته است و به آب های آزاد راه ندارد و قطعا اجرای این پروژه تبعات زیست محیطی بسیاری به همراه دارد و از طرفی در مسیر انتقال از ارتفاع پست دریا به سمت ارتفاعات کوه می رود تا به استان سمنان برسد و بخشی از این آب تبخیر می شود که موجب هدر رفت آب است و از سویی دیگر پمپاژ آب دریا بسیار هزینه بردار است و انرژی بسیاری مصرف می کند.

وی افزود: در تابستان سال جاری سطح آب تالاب میانکاله بسیار پایین آمده و بخشی از مساحت آن نیز خشک شده و با توجه به وضعیت بحرانی تالاب میانکاله و تالاب های دیگری که به دریای خزر متصل هستند انتقال آب دریای خزر به سمنان خطر بزرگی برای حیات جانوران و آبزیان که در این زیست کره زندگی می کردند محسوب می شود.

* کاهش گونه های زنجیره غذایی دریایی و احتمال انقراض ماهیان خزری

کاردل خاطرنشان کرد: در حال حاضر نیز وضعیت دریای خزر خوب نیست زیرا در طی 20 سال اخیر جمعیت زئوپلانکتون ها که از زنجیره های غذایی انواع ماهی ها و به ویژه ماهیان خاویاری هستند کاهش یافته و زمانی که جمعیت زنجیره غذایی دریا کاهش یابد به تبع انواع ماهیان دستخوش کاهش جمعیت و حتی انقراض می شوند.

عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه مازندران گفت: آب دریای خزر لب شور است و زمانی که در پروژه انتقال آب دریای خزر به سمنان از دستگاه های آب شیرین کن در مجاورت دریا استفاده شود و نمک ها به دریا بازگردد موجودات ریز نمی توانند در برابر شوری بیش از حد دوام بیاورند و تنوع زنجیره غذایی دریا همچنان کاهش پیدا می کند و همین چند گونه باقی مانده از بین می روند و ممکن است مجری این پروژه بخواهد آب را برداشت کند و پس از شیرین کردن آب، شوری را وارد دریا نکند و از آن نمک استحصال کند که البته این کار نیز سخت است و نیاز به بررسی دارد.

این استاد محیط زیست دانشگاه با بیان اینکه با مکش و پمپاژ آب موجودات دریا به سمت دستگاه آب شیرین کن و کانال انتقال آب می روند و ماهی ها آسیب می بینند، افزود: باقی مانده جنگل های هیرکانی که بخش زیادی از این جنگل های ارزشمند در طی سال ها در اثر تغییر کاربری زمین ها، جاده سازی، شهرسازی و کشاورزی از بین رفته است و مسیر انتقال آب از این جنگل های ارزشمند عبور می کند و به اکوسیستم های جنگلی آسیب وارد می شود.

* احتمال تغییر اقلیم استان های شمالی کشور

وی با اشاره به اینکه با انتقال آب دریای خزر به سمنان سطح آب دریا کاهش پیدا می کند و در نتیجه در استان های شمالی کشور تغییر اقلیم به وجود می آید، بیان کرد: با اجرای این پروژه طی چند سال آینده فاصله شهرهای ساحلی از دریا دورتر می شود و همچنین آب دریا از اسکله هایی که بنادر استان های شمالی احداث کردند فاصله گرفته و کشتی ها به گل می نشیند که باید اسکله های جدید احداث شود و همچنین نیروگاه برق شهید سلیمی نکا که کنار دریا واقع شده با دورتر شدن از دریا متحمل خساراتی می شود.

کاردل یادآور شد: فوک خزری جزء گونه های در معرض خطر انقراض است که سالانه به سمت ساحل دریای مازندران می آیند و با تبخیر آب، کاهش سطح، حجم و عمق آب دریا و افزایش شوری آب؛ خطراتی حیات فوک خزری را تهدید می کند.

* ادامه شبکه انتقال آب خلیج فارس به استان های مرکزی کشور بلی یا خیر؟

عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه مازندران در مورد پروژه انتقال آب خلیج فارس به استان های مرکزی کشور، اظهار کرد: هر چند خلیج فارس به آب های آزاد متصل است اما این خلیج عمق زیادی ندارد و به ویژه در سال های اخیر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بهره برداری های بی رویه ای از جمله پروژه آب شیرین کن، خشک کردن بخشی از دریا برای گسترش ساحل خود، شهرک سازی و ایجاد جزایر مسکونی را انجام دادند به همین دلیل اگر ایران نیز بخواهد از آب خلیج فارس بیش از اندازه برداشت کند اثرات سوء زیست محیطی آن تا چند دهه آینده در منطقه جنوب کشور نمود پیدا می کند.

این استاد دانشگاه گفت: با توجه به تبخیر بالای خلیج فارس باید محاسبات دقیق علمی صورت گیرد که تا چه میزان حجم آب خلیج فارس را می توان برداشت کرد تا تهدیدی متوجه آن نباشد و همچنین باید بررسی کارشناسی شود که آیا می توان شبکه انتقال آب خلیج فارس به یزد و کرمان را ادامه داد و به سمنان منتقل کرد؟ و باید دید در مقابل هزینه هنگفت این پروژه با توجه به مسیر طولانی انتقال آب از خلیج فارس تا سمنان که قطعا تبخیر و هدر رفت انرژی صورت می گیرد آیا نتیجه اثربخشی دارد؟

* گام نخست در مدیریت منابع آب؛ فرهنگ سازی مصرف بهینه

کاردل با تاکید بر استفاده از راهکارهای جایگزین برای پروژه انتقال آب دریای خزر به سمنان، عنوان کرد: کشورهای پیشرفته و حتی کمترتوسعه یافته دنیا راهکارهایی را در زمینه حفظ منابع آبی انجام دادند که باید از آن ها الگوبرداری شود و در گام نخست فرهنگ سازی مصرف آب را باید با استفاده از رسانه ملی و دیگر رسانه ها و حتی از طریق مدارس و دانشگاه ها در مردم ایران نهادینه کنیم که متاسفانه این امر مهم در کشور مغفول واقع شده است.

وی ادامه داد: تصفیه و بازچرخانی فاضلاب، مدیریت بهتر آبخیزداری و جمع آوری آب های سطحی و رودهای فصلی، تولید محصولات کشاورزی با مصرف کم آب، نظارت و جلوگیری از احداث چاه های آب غیرمجاز، جلوگیری از برداشت دوباره برنج در استان های شمالی، کشت نکردن اقلام غیراستراتژیک کشاورزی، کشاورزی فراسرزمینی و اجاره زمین در کشورهای پرآب، کشاورزی با روش آبیاری قطره ای، باروری ابرها در مناطق کویری، جیره بندی و تعیین سرانه مصرف آب در بخش های مختلف، گذاشتن جریمه های سنگین برای صنایع مختلف در استان های مرکزی و کنترل مصرف آب خانگی از جمله راهکارهای مدیریت منابع آبی کشور است که با اجرای صحیح آن بخش بزرگی از مشکلات کمبود آب در استان های مرکزی حل می شود.

عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد: باید جریمه ای برای کشاورزان و باغدارانی که به منظور تولید محصول بیشتر مصرف بی رویه آب انجام می دهند و کسانی که چاه آب غیرمجاز حفاری می کنند؛ وضع شود و از طرفی آن ها را برای تولید محصولاتی که نیاز به آب کمتری دارد تشویق و بازار فروش برای آن ها فراهم کنند.

کاردل گفت: در حال حاضر در کشور از آب برای تولید برق استفاده می شود در حالی که در فصل های گرم سال تابش نور خورشید در ایران شدید است و می توان از انرژی خورشیدی بهره برد.

* لزوم وضع قانون سخت گیرانه برای مصرف آب و مسائل زیست محیطی در ایران

وی افزود: در ایران اکثر مردم عمق بحران آب را درک نکردند و هنوز آب شرب را برای شستن ماشین به راحتی راهی فاضلاب می کنند در حالی که بسیاری از کشورهای پرآب دنیا مردم فرهنگ استفاده بهینه از آب را می دانند و عملی می کنند که البته فرهنگ سازی با یک قانون سخت گیرانه باید آغاز شود در حالی که در ایران قانون سخت گیرانه وجود ندارد و جریمه های مسائل زیست محیطی بالا نیست و اگر هم وجود دارد مسئولان در اجرای آن جدی نیستند.

این استاد دانشگاه ابراز عقیده کرد: شاید تا 10 سال آینده جنگ آب در میان استان های ایران به وجود بیاید زیرا سرزمینی که آب نداشته باشد در همه زمینه ها فلج می شود در همین راستا بخشی نگری ها در مدیریت باید از بین برود و متخصصان در همه زمینه ها جمع شوند و راهکار علمی و اقتصادی ارائه دهند زیرا فردا دیر است و باید از همین امروز راهکارهای صحیح و طولانی مدت برای مدیریت آب در سطح همه استان های کشور اجرا شود.

عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه "خشت اول گر نهد معمار کج تا ثریا می رود دیوار کج"، تاکید کرد: برداشت جنگل ها، برداشت آب های زیرزمینی و سدسازی های بی رویه نمونه ای از اقدامات شتاب زه ای که در چند سال گذشته صورت گرفته است و امروز نتیجه آن ها را می بینیم و همیشه از راهکارهای شتاب زده و تصمیم های عجولانه بیشترین آسیب ها به کشور وارد شده است و قطعا فرهنگ سازی مصرف بهینه آب بسیار راهکار آسان، ارزان و بی خطرتر نسبت به راه حل های دیگر است.

* اجرای راه حل کوتاه مدت؛ گسترش مشکل کم آبی در همه استان ها

کاردل گفت: انتقال آب دریای خزر به سمنان یک راه حل کوتاه مدت برای مشکل کم آبی استان سمنان است که اگر اجرا شود شاید تا 10 سال آینده سمنان و سه استان شمالی همه با هم با مشکل کم آبی، خشکسالی و تغییر اقلیم مواجه شوند و در واقع مشکل کوچک امروز را وسعت می دهند و در دهه آینده به مشکلی حل نشدنی تبدیل می شود.

وی خاطرنشان کرد: امروز که مردم سمنان و استان های مرکزی امید دارند آب دریای خزر یا خلیج فارس به استان آن ها انتقال پیدا کند قطعا روند فرهنگ سازی مصرف بهینه آب در آن ها کندتر می شود اما اگر متوجه عمق بحران آب در منطقه خود شوند قطعا مجبور به مراعات کردن در مصرف آب و استفاده از راهکارهای جایگزین می شوند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: 4 بهمن 1396، کدخبر: 96110402121، www.isna.ir