شعار سال: همه ما گيلان را به جنگل و درياي آن مي‌شناسيم؛ جنگل و دريايي كه اين روزها با صدها چالش زيست محيطي دست‌وپنجه نرم مي‌كند و حال و روز خوشي ندارد. هر روز خبري از يك بحران زيست محيطي در گيلان به گوش مي‌رسد؛ يك روز بحران دفن و رها كردن زباله در جنگل و دريا و روز ديگر حمله مافياي قاچاق چوب به جنگل. اخباري مانند جنگل‌خواري، تالاب‌خواري، دريا خواري و... نيز بخش ثابت اخبار زيست محيطي اين استان است.

هفته گذشته رییس سازمان حفاظت محیط زیست به گیلان سفر كرد؛ سفري كه براي بررسي و حل مشكلات گيلان انجام شد. به همين دليل مناسب ديدم بخشي از چالش‌هاي محيط زيستي استان را مطرح كرده و امیدوارم مسئولان توجه ويژای براي رفع این معضلات و چالش‌ها داشته باشند.

احیاي تالاب بین المللی انزلی

تالاب انزلی به دلیل رسوب‌گذاری بیش از حد و عدم مدیریت مناسب در حوزه های مختلف آبخیز و آبریز در سال‌های اخیر دچار مشکل شده است. به همین دلیل احیای تالاب بین المللی انزلی در 10 سال اخیر به‌صورت ویژه در دستور کار دولت قرار داشته است . در دوره اول احیاي تالاب انزلی متولی احیا، سازمان جهاد کشاورزی بود که متاسفانه نتایج خوب و دستاوردهای قابل توجهی به همراه نداشت. به همین دلیل در دولت روحانی، سازمان حفاظت محیط‌زیست متولی اصلی احیاي تالاب انزلی شد. اما با توجه به تغییرات مدیریتی در محیط زیست گیلان و باوجود اینکه قرار بود احیاي تالاب انزلی در این مرحله علمی و مطالعه شده‌پیش رود‌وبه دلیل تغییرات صورت گرفته، متاسفانه طرح‌هاي شکست‌خورده در جهاد کشاورزی دوباره در دستور کار محیط زیست استان گیلان قرار گرفته است. با توجه به اینکه درخصوص احیای تالاب ارزیابی‌های اولیه صورت نگرفته است و همچنان اقدامات صورت گرفته به بیراهه رفته و هیچ‌گونه نظارت و راستی آزمایی بر پروژه‌های پایلوت اعمال نشده، اقدامات صورت گرفته در این مجموعه بیشتر یک آزمون و خطاست که هیچ نهاد مستقل علمی یا دانشگاهی آن را تايید نمی‌کنند .

به عنوان نمونه باید به احداث آبراهه درتالاب انزلی اشاره كرد که بیشتر مانند یک زهکش ، آب‌های تالاب انزلی را تخلیه می‌كند و متاسفانه هیچ نهاد مستقلی تاکنون این اقدامات نامناسب و غیرتخصصی را بررسی نكرده است و هر سال به این نوع پروژه های شکست خورده، بودجه تخصیص داده می شود. همچنین اقدامات صورت گرفته در منطقه پناهگاه حیات وحش سلکه نیز بیشتر شبیه بازی آب و گل بوده است و چندین هکتار خاکبرداری را با هزینه میلیاردی نمی توان به حساب احیای تالاب گذاشت. لازم به ذکر است که پروژه لای‌روبی سلکه از جمله پروژه‌هایی است که فاقد ارزیابی اثرات زیست محیطی بوده که این امر خود یک ایراد قانونی دارد، چه بسا بعد از ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه لای‌روبی سلکه اجرایی نمی‌شد و از هزینه‌کردهای غیر ضروری جلوگیری به‌عمل می آمد!؟ پیشنهاد می‌شود چگونگی هزینه‌کردها در این پروژه در دستور کار دستگاه‌های نظارتی قرار گیرد .

معضلي به نام پتروشيمي رودسر

مساله دوم که این روزها باعث نگرانی بسیاری حامیان محیط‌زیست شده، پتروشیمی رودسر است. متاسفانه با خبر شده‌ایم که سازمان اجازه مطالعه در خصوص احداث این پتروشیمی را صادر كرده است. تجربه نشان داده مجریان طرح‌هایی از این دست در زمان مطالعه اقدام به تجهیز کارگاه می‌كنند. با توجه به اختصاص زمین از سوی منابع طبیعی و پافشاری وزارت نفت برای محصور كردن عرصه مذکور، بعید نیست مطالعه بهانه ای برای پیشبرد این طرح غیر محیط زیستی باشد .

زرجوب و گوهررود

در سفر اول رییس جمهور به استان گیلان، یکی از وعده‌های او احیاي دو رودخانه زرجوب وگوهر رود و اختصاص منابع به همین منظور بوده است. متاسفانه به دلیل انتخاب نامناسب سازمان مجری طرح وعدم نظارت بر طرح مذکور، در مرحله اول طرح با شکست مواجه شد و این نمره منفی در کارنامه دولت روحانی در استان گیلان است. نداشتن متولی مشخص در رأس احیاي رودخانه زرجوب و گوهررود از نقاط ضعف در دستگاه‌های بین بخشی است.

بحران مديريت پسماند

قدیمی‌ترین و مهم‌ترین بحران زیست محیطی استان‌های شمالی که می‌توان گفت هیچ اقدامی در این مورد تاکنون صورت نگرفته و جایگاه دفن و دپو زباله سراوان شهرستان رشت تبدیل به یک معضل و بحران شده است، نداشتن برنامه مدون و عدم نظارت بر فعالیت‌های متولیان پسماند موجب تشدید بحران پسماند شده است.

چالش فاضلاب

بسیاری منابع آبی سطحی و زیر زمینی، استان را بر اثر سیستم فرسوده فاضلاب‌ها آلوده كرده است و بيشتر شهرهای استان فاقد سیستم مناسب تصفيه فاضلاب بوده و متاسفانه همه این فاضلاب‌ها به رودخانه يا دریا سرازیر می شوند و در کنار فاضلاب‌های صنعتی باعث آلودگی شدید دریای کاسپین شده‌اند. اگر سازمان محیط زیست آمار پایش شناگاه‌ها را منتشر کند، این مساله مشخص می شود که آلودگی‌ها در چه سطحی سلامت شهروندان و گردشگران را تهدید مي‌كند.

احداث سد لاسک

با توجه به اینکه تالاب انزلی به اندازه کافی چالش کم آبی دارد ، ساختن سد جدید بر یکی از شریان‌های اصلی بر تالاب بین‌المللی انزلی تاثیر منفی گذاشته است و امر احیاي آن را بلاموضوع می‌کند؛ به عبارتی دیگر در طول سال‌ها هزینه‌های میلیاردی که صورت گرفته است، بر باد خواهد رفت و شکست سنگینی بر پیکره محیط زیست جلگه مرکزی برجاي‌خواهد گذاشت.

احداث جاده شفت به طارم (استان زنجان به گیلان)

جاده شفت به طارم، علاوه‌بر اینکه در منطقه چهارگانه(گشت رودخان و سیاه مزگی) واقع شده است، از لحاظ اقتصادی نیز اهمیت چندانی ندارد. شیب تند و کوهستانی بودن منطقه از جمله مشکلات احداث این جاده است که آن را در اولویت قرار نمی‌دهد و دسترسی از این طریق با استفاده از بزرگراه رشت به قزوین و قزوین به زنجان از لحاظ مسافت تفاوت چندانی ندارد، ضمن اینکه این امر بر خلاف قوانین و ضوابط مناطق تحت حفاظت محیط زیست خواهد بود و چالش‌های زیست محیطی خاص خود را در بر خواهد داشت.

بحران انتقال آب خزر

انتقال آب دریای خزر نیز یکی از مسائلی بوده که باعث نگرانی بسیاری فعالان محیط‌زیست شده است. به نظر می‌رسد محیط زیست در این زمینه موافق انتقال آب است که تبعات زیست محیطی آن نباید نادیده گرفته شود.

حريم مناطق چهارگانه كجاست؟

یکی دیگر از مشکلات محیط زیست گیلان مشخص نبودن مرزبندی حدود و حریم مناطق چهارگانه تحت حفاظت است که باعث تعرض و تصرف مي‌شود و سازمان و اداره کل حفاظت محیط‌زیست در این خصوص اقدامات موثر و مناسبی انجام نداده است. از سوی دیگر به دلیل اینکه برخی مناطق چهارگانه از ابتدا به صورت نامناسبی تعرفه شده و در بافت مسکونی قرار گرفته اند، برای بسیاری شهروندان ایجاد اشکال كرده و در این مورد بهتر است سازمان محیط زیست به دنبال دریافت مناطق بکر تر و مناسب تری برای جایگزینی باشد و دریافت سند این مناطق را در اولویت کاری خود قرار دهد . پارک ملی خشکی دریایی بوجاق ، منطقه حفاظت شده لیسار ، منطقه حفاظت شده گشت رودخان و سیاه مزگی،پناهگاه حیات وحش لوندویل آستارا تالاب بین المللی انزلی، تالاب استیل ،تعرض به حریم رودخانه ها و... در اولویت برنامه های سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار گیرد تا اندک داشته های طبیعی باقی مانده دستخوش ناملایمات قرار نگیرند و امانتدار خوبی برای نسل‌های آينده باشیم .

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه قانون، تاریخ 14 بهمن 96، کد مطلب: 96199