شعار سال: شهرستان سربیشه از ابعاد مختلف می‌تواند در حوزه گردشگری مورد بررسی قرار گیرد. گاه به واسطه امامزادگانی چون بی بی زینب خاتون(س) مسافرانی را حذب خود کرده و گاه آب و هوای بهاری و دلچسب روستاهای آن گردشگران را به سمت خود گشانده است.

اما فراتر از این وجود روستاهای شگفت انگیزی چون چنشت و ماخونیک باعث شده که سربیشه در بین شهرستان‌های خراسان‌جنوبی از بعد گردشگری متمایز شود. نگاهی به ویژگی‌های این دو روستا ما را بیشتر با این مؤلفه مهم گردشگری سربیشه آشنا می‌کند.

روستاهایی که با سفر به آن می‌توان ماجرای تاریخی سید حامد علوی و اتفاقات غاز چنشت را شنید و یا معماری دوره نو سنگی را در عصر حاضر مشاهده کرد.

روستای چنشت در ادوار گذشته تاریخی جزء دهستان نهار جان بوده، در حال حاضر از توابع شهرستان سر بیشه است آب و هوای آن معتدل و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۱۵۰ متر است.

در وجه تسمیه روستای چنشت چنین می‌گویند که روستای چنشت به دلیل داشتن چندین رودخانه که از کنار آن می‌گذشته است و باغات این منطقه را سیراب می‌نموده است در قدیم به چند شط معروف بوده است که به مرور زمان از چن شط و چن شت به چنشت تبدیل شده است.

چنشت بر وزن بهشت

قول دیگری که در مورد وجه تسمیه چنشت وجود دارد چنین است، چنشت بر وزن بهشت است که در گذشته به دلیل خوش آب و هوا بودن و داشتن میوه های فراوان و رودخانه های متعدد که از زیر درختان می‌گذشته است و شباهت این منطقه به بهشت، گروهی دامدار این نقطه را به عنوان محل زندگی خود انتخاب می‌کنند و نام این منطقه را بهشت می‌گذارند که بعدها بر اثر گذر زمان به چنشت تغییر نام می‌دهد.

امروزه نیز روستای چنشت دارای باغات بسیار و رودخانه های فصلی است و این روستا را همچون بهشتی زیبا و دلنشین تبدیل کرده است.

شاید اسرار آمیزترین پدیده تاریخی بیرجند غار چنشت در روستای چنشت در ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند باشد غار چنشت براساس متون تاریخی، ۶۱۴ سال پیش به‌ وسیله سید محمد مشعشع کشف شده است.

سید محمد براساس اسنادی که در دست داشته از عربستان به قهستان می‌آید و پس از کشف غار مذکور، نسبت به انتقال اجساد سید حامد علوی و دو فرزندش و به خاک سپردن آنها در درون یک بقعه که به این منظور می‌سازد، اقدام می‌کند.

غار چنشت، بیش از ۵۹ متر طول دارد و احتمال دارد که هزاران سال پیش در اثر زلزله، دو سمت کوه سر به هم نهاده و فضای متفاوتی ایجاد کرده است. این فضاها گاه عریض و با ارتفاع زیاد و گاه بسیار تنگ با ارتفاع کم هستند و عبور از آن‌ها به سختی انجام می‌گیرد.

ظاهرا از این غار به عنوان پناهگاهی طی اعصار استفاده می‌شده و یا اینکه ممکن است زلزله، خانه‌ مسکونی را همراه با ساکنان آن منهدم ساخته باشد.

غار چنشت در مجاورت بقعه امامزاده سید حامد علوی واقع شده است طبیعت بکر و سرسبز اطراف غار، نزدیکی آن به زیارتگاه و جذابیت تاریخی غار، موجب بازدید گردشگران بسیاری در ایام مختلف سال شده است مردم محلی در مورد این غار عقاید مذهبی ویژه‌ای دارند. ستای

اما در سربیشه روستای دیگری به نام ماخونیک وجود دارد که آن هم به دلیل ویژگی‌های متعددی به عنوان یکی از روستاهای شگفت انگیز ایران مطرح است.

ماخونیک، سرزمین عجایب

علت مشهور شدن روستای ماخونیک در ۱۴۲ کیلومتری شهرستان بیرجند واقع در استان خراسان جنوبی آداب، رسوم و فرهنگ خاص مردمانش است.

منطقه ماخونیک متشکل از ۱۲ آبادی است که روستای ماخونیک بزرگترین آنها محسوب می ‌شود. این روستا شامل ماخونیک، کفاز، چاپنسر، توتک، سفال‌بند، سولابست، لجونگ (سفلی و علیا)، کلاته بلوچ، دامدامه و میش نو، خارستو و جلارو است.

اهالی این روستاها از نظر مذهب، معیشت، شیوه زندگی و اوضاع اجتماعی وجه اشتراک زیادی با یکدیگر دارند اما غالب این روستاها اصل و نسب خود را از روستای ماخونیک می ‌دانند.

درباره وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد، می‌ گویند که در گذشته‌ های بسیار دور عده‌ای ماموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آنها استقبال نکرده‌اند و با آنها برخورد سردی داشته‌اند و آنها این نام را برای روستا انتخاب کرده‌اند.

برخی نیز می ‌گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می‌ شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته است.

در روستای ماخونیک نه تنها نحوه زندگی که محل سکونت نیز ساده و ابتدایی است بلکه خانه های روستاییان نیز دارای شکل هندسی خاصی نیست و تمام امکانات زندگی دریک اتاق جای گرفته است.

آداب و رسوم ساکنان روستا از نحوه قضاوت تا شیوه کشاورزی و از چگونگی تقسیم ارث تا بازی ها همگی از گذشته های دور جریان داشته و اغلب آنها دست نخورده باقی مانده است.

یکی از عمده نشانه‌ های فرهنگی روستای ماخونیک مسکن است که در نوع خود جالب و قابل توجه است چرا که بافت مسکونی روستا در دامنه تپه و خانه‌ ها به طور فشرده‌ به‌ هم و در گودی زمین ساخته شده ‌اند،

هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک (مخزن نگهداری گندم و جو)، کرشک (اجاق گلی برای طبخ غذا)، طاق و طاقچه است.

نگاهی به پوشش خاص زنان چنشت

سید احمد برآبادی در زمینه ویژگی‌های روستاهای شگفت‌انگیز شهرستان سربیشه، گفت: روستای چنشت به لحاظ باورها و آداب و رسوم و نوع پوشش نسبت به سایر مناطق خراسان‌جنوبی متمایز است.

مسئول حوزه پژوهش و تحقیقات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه مردم به ویژه زنان در روستای چنشت به صورت کامل لباس محلی به تن می‌کنند، اظهار کرد: زنان روستای چنشت با اندکی تفاوت و تمایز در طرح و رنگ شبیه زنان روستای ابیانه لباس می‌پوشند.

برآبادی بیان کرد: از جنبه دیگر در روستای چنشت آداب و روسم و آئین‌های وجود دارد که به صورت خیلی خاص و ویژه برگزار می‌شود.

وی ادامه داد: به عنوان مثال سبک برگزاری مراسم عروسی در روستای زیبای چنشت مخصوص همان روستا و همراه اشعار خاص خودش در سه شبانه روز اجرا می‌شود.

مسئول حوزه پژوهش و تحقیقات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی‌گفت: آداب و رسوم در این روستا به قدری زیبا است که هر ساله از شهرهای مختلف تعداد زیادی برای دیدن برخی از مراسم آن چون علم بندان به این روستا می‌آیند.

نشانه‌هایی از معماری دوره نو سنگی

برآبادی اظهار کرد: از دیگر روستاهای شگفت انگیز ایران روستای ماخونیک است که این روستا به لحاظ مقررات سنتی حاکم، نوع معماری، دانش بومی روستا، طبیعت خاص، کشاورزی و دامداری حائز اهمیت است.

وی بیان کرد: با توجه به نوع معماری ساده خانه‌های این روستا می‌توان گفت بر اساس نظر برخی از کارشناسان این نوع معماری به دوره نوسنگی برمی‌گردد.

مسئول حوزه پژوهش و تحقیقات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگی خراسان‌جنوبی ادامه داد: برای اینکه گردشگر به این روستاهای زیبا و شگفت انگیز جذب شود باید زیرساخت های لازم نیز در این مکان ها فراهم شود.

برآبادی یادآور شد: در این روستاها نسبت به چند سال گذشته بسیاری از زیر ساخت‌ها چون آب، برق و برخی فضاهای بوم گردی در چنشت فراهم شده که بی شک در جذب گردشگر مؤثر است.

بی‌شک اگر این جاذبه‌های زیبا و منحصر به فرد بیش از گذشته معرفی شوند، نه فقط از خراسان‌جنوبی که از سراسر ایران شاهد کسانی خواهیم بود که به قصد دیدن چنشت و ماخونیک عزم سفر کرده‌اند. به شرط اینکه قدر داشته‌هایمان را بدانیم و برای آن برنامه‌ریزی کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ 6 فروردین 97، کد مطلب: 4256678: www.mehrnews.com