شعار سال: درد و التهاب، خواه علت آن ضرب دیدگی آرنج، رگ به رگ شدن گردن، یا در رفتگی زانو باشد، همواره توأم هستند. اما، منشا آنها متفاوت است و داروهای موثری برای درمان هر یک به صورت جداگانه وجود دارد. برای مثال، کودئین یک مسکن، یا ضد درد بسیار نیرومند است، در حالی که کورتیزون و دیگر استروییدها، داروهای ضد التهاب موثری هستند که اغلب برای درمان آرتریت یا التهاب مفصل به کار می روند. اما، برای درمان دردها و التهاب های جزیی، معمولاً از داروهای آروماتیک غیر استروییدی ضد التهاب که ساده و قابل دسترس هستند، استفاده می شود.

آسپیرین، یا استیل سالیسیلیک اسید، یکی از داروهای آروماتیک غیر استروییدی ضد التهاب است که مصرف آن به اوایل سده نوزدهم بر می گردد. تخمین زده شده که طی 100 سال گذشته بیش از یک تریلیون قرص آسپرین توسط بشر مصرف شده است.

از 400 سال پیش از میلاد می دانستند که جویدن پوست درخت بید باعث کاهش تب می شود. در سال 1827، عامل موثر پوست درخت بید به صورت یک ترکیب آروماتیک موسوم به سالیسین شناسایی شد.

سالیسین، در اثر واکنش با آب (هیدرولیز یا آبکافت) به سالیسیل الکل تبدیل می شود که از اکسایش آن، سالیسیلیک اسید به دست می آید. خاصیت تب بری سالیسیلیک اسید از سالیسین هم بیشتر بوده و علاوه بر آن، خاصیت ضد التهاب نیز نشان می دهد. متأسفانه، سالیسیلیک اسید باعث خوردگی دیواره معده می شود و نمی توان به صورت روزمره از آن استفاده کرد. اما، می توان با تبدیل گروه –OH فنولی به یک استر، استیل سالیسیلیک اسید به دست آورد که با داشتن همان اثر سالیسیلیک اسید، خوردگی کمتری برای دیواره معده به همراه دارد.

آسپیرین، علی رغم تأثیر شگرف آن، خطرناکتر از آن است که معمولاً تصور می شود. فقط 15 گرم آن برای از پای در آوردن یک کودک خردسال کافی است. آسپیرین می تواند باعث خونریزی معده و واکنش های آلرژی در دراز مدت شود. حتی موارد خطرناک تری مانند بیماری ری (Reye's syndrome) که واکنشی بالقوه مرگ آور به آسپیرین است و در کودکان بهبود یافته از آنفلوانزا مشاهده می شود. به دلیل همین مشکلات، داروهای آروماتیک غیر استروییدی ضد التهاب بیشماری در دو دهه اخیر ساخته شده است که از آن میان می توان به ایبوپروفن و ناپروکس اشاره کرد.

ایبوپروفن و ناپروکسن نیز مانند آسپیرین، ترکیبات آروماتیک ساده ای با گروه کربوکسیلیک اسید هستند. ایبوپروفن که با نام های تجاری آدویل، موترین، نوپرین و غیره به فروش می رسد. با دارا بودن همان قدرت آسپیرین، زیان بسیار کمتری برای معده دارد.

ناپروکسن که با نام های ناپروسین و آلف به فروش می رسد، از همان قدرت آسپیرین برخوردار است، اما شش برابر آسپیرین، به صورت فعال در بدن باقی می ماند. داروهای آروماتیک غیر استروییدی ضد التهاب، برای بیماران مبتلا به التهاب مفصل و ورزشکاران ایام آخر هفته، یک موهبت الهی هستند، اما در مصرف آن ها باید جانب احتیاط را نگه داشت و زیاده روی نکرد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری علم و فناوری، تاریخ انتشار 24 فروردین 97، کد مطلب: 61524، www.stnews.ir