شعارسال:اعتیاد بیماری است که باید زیر نظر متخصصان مداوا شود اما معضل داروهای غیر استاندارد در این میان مشکل ساز شده است.

زمانی اعتیاد به مواد مخدری چون تریاک و هروئین خلاصه می شد. سال‌هایی که سریال «آینه عبرت» از تلویزیون پخش می‌گشت، ترک اعتیاد مساوی بود با بستن یک معتاد به تخت و حبس کردن او در یک اتاق و صدای داد و فریادی که نباید به آن اعتنا کرد.

از آن سال‌ها ۲۰ سالی می‌گذرد و الگوی مصرف تغییر کرده و دیگر از تریاک و هروئین به عنوان موادمخدر سنتی یاد می‌شود.

حالا دیگر اعتیاد را یک بیماری می‌نامند که باید درمان شود و متخصصان درمان‌های علمی، دارویی و غیردارویی انجام می‌دهند. با افزایش تعداد معتادان در کشور، افرادی سودجو تبلیغات دروغینی در مورد ترک اعتیاد ارائه می‌کنند.

مبلغان این قرص‌ها و کپسول‌هایی که بیشتر در ماهواره و اینترنت و مجله‌ها دیده می‌شود، وعده‌های فریبنده‌ای به معتادان می‌دهند و ادعا می‌کنند با مصرف آن‌ها می‌توانند اعتیادشان را در کوتاه‌ترین زمان ترک کند.

سعید صفاتیان، معاون سابق پیشگیری و درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر و مدیرعامل موسسه دانش اعتیاد و روان شناسی ایرسا و محمدرضا قدیرزاده، درمانگر اعتیاد و کارشناس سازمان پزشکی قانونی و مدیر مرکز درمان سوءمصرف جوانان، عملکرد این قرص‌ها را بررسی کرده و نگاهی به روش‌های ترک اعتیاد انداخته است.

در معرفی همه قرص‌های ترک اعتیاد، با مصرف آن‌ها ترک اعتیاد بدون نیاز به استراحت، بدون خماری و نشئگی انجام می‌شود، فرد معتاد در مدت زمان کوتاه بدون اینکه حتی اطرافیانش متوجه شوند، می‌تواند ترک کند و علاوه بر آن، ادعا می‌شود مجوز از FDA و سازمان‌های معتبر جهانی دارند.

حتی در ترکیب هایش نیز فقط چند ماده گیاهی بی خطر ذکر شده است. جالب است بدانید مرکز تحقیقات پزشکی قانونی چند نمونه از این قرص‌ها را آزمایش کرده است.

محمدرضا قدیرزاده، کارشناس مرکز تحقیقات پزشکی قانونی درمورد نتایج این تحقیق توضیح می‌دهد: «قرص پرفکت از استامینوفن کدئین، کارفنیل آمین، ترامادول، کافئین، بایپریدین، دیکلوفناک، فنوباربیتال، آمی تریپتلین و فلوکستین تشکیل شده و قرص آلفا، حاوی ترامادول، تایمول و دیازپام است.

قرص بست نیز همانند قرص آلفا از ترامادول، تایمول و بایپریدین ساخته شده است. در قرص «سوپر پلامپ» از کافئین، «دیکلوفناک» و تئوبرومین استفاده شده است. در مجموع می‌توان گفت: در تمام دارو‌هایی که در ماهواره و اینترنت تبلیغ می‌شوند، ۳ نوع ماده اصلی وجود دارد؛ ترامادول، دیفنو کسیلات و دارو‌های بنزودیازپین‌ها مانند دیازپام.

توجه داشته باشید در این ۳ گروه دارو‌ها مصرف خودسرانه و بدون تجویز پزشک باعث اعتیاد می‌شود، ولی افراد سودجو این دارو‌ها را با مقادیر متفاوت و نامشخص با هم مخلوط می‌کنند که ترکیب این دارو‌ها عوارض متعددی در پی دارد. شاید فردی که برای ترک تریاک از این دارو‌ها استفاده کند، مصرف تریاکش کمتر شود، اما به چند ماده مخدر دیگر اعتیاد پیدا می‌کند.

در تبلیغ این قرص‌ها گفته شده ترک اعتیاد تضمینی و در یک دوره کوتاه مدت یک ماهه، در حالی که بسیاری از مصرف کنندگان آن‌ها حتی با وجود مصرف یک ساله، هنوز اعتیادشان را ترک نکرده اند. علتش این است که فرد به چند ماده دیگر اعتیاد پیدا کرده و ترک یک ماده بسیار راحت‌تر از چند ماده مخدر است بنابراین این ادعا نیز صحت ندارد. دومین ادعای سازندگان این تبلیغات، گیاهی بودن محصولشان است، اما آزمایش‌ها نشان می‌دهد بخش عمده مواد تشکیل دهنده این قرص‌ها شیمیایی است و از چند داروی گیاهی بی اثر در ترک اعتیاد مانند گرد زیره، زردچوبه و گشنیز به عنوان اسانس در این قرص‌ها استفاده شده است.

در واقع سازندگان این قرص‌ها به دلیل باور مردم مبنی بر اینکه دارو‌های گیاهی بدون عوارض هستند، ادعا می‌کنند قرصشان گیاهی است، درحالی که این ادعا نیز دروغ است. گفتن درمورد تایید FDA یا سایر مراجع پذیرفته شده در دنیا، ترفند دیگری برای جلب اعتماد مخاطبان در دارو‌های ترک اعتیاد است. باید توجه داشته باشید هرگز این دارو‌ها مورد تایید FDA نیستند و اصلا در خارج از کشور تولید نمی‌شوند. ما مطمئن هستیم این دارو‌ها در آشپزخانه‌های زیرزمینی حواشی شهر‌ها و به وسیله افراد غیرمتخصص ساخته می‌شوند.

علاوه بر آن، روی بسته بندی آنها، تاریخ تولید، انقضا و شماره سریال و پروانه ساخت وجود ندارد. تقویت کنندگی یکی دیگر از ادعا‌هایی است که در تبلیغات این دارو‌ها بیان می‌شود، اما در حقیقت بیشتر آن‌ها کپسول تقویتی ویتامین E. هستند که در بازار وجود دارد و نمی‌تواند باعث تقویت بدن فرد معتاد شوند، بنابراین این ادعا نیز صحت ندارد. مهم‌تر اینکه اگر قرار بود تمام افراد معتاد تنها در یک دوره یک ماهه با خوردن یک کپسول ترک کنند و درمان شوند، کشور‌های پیشرفته حتما از این دارو‌ها استفاده می‌کردند و دیگر این همه معتاد وجود نداشت.»

دکتر سعید صفائیان نیز درمورد قرص‌ها توضیح می‌دهد: «۶-۵ سالی است که قرص‌ها و کپسول‌های ترک اعتیاد در ماهواره و اینترنت تبلیغ می‌شوند، ولی هیچ کدام باعث ترک اعتیاد نخواهند شد. در ساخت این دارو‌ها از ۱۰ تا ۱۲ مدل داروی شیمیایی و حتی صنعتی استفاده می‌شود. درست مثل اینکه یک فرد به داروخانه مراجعه کند و ۲۰ استامینوفن کدئین، دیفنوکسیلات و دیازپام بخرد و یکجا بخورد.

قیمت این قرص‌ها هم ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان است درحالی که با ۵ هزار تومان می‌توان این دارو‌ها را تهیه کرد. تحقیقاتی که چند سال گذشته در ستاد مبارزه با موادمخدر انجام شد، مشخص کرد بخش اعظم این قرص‌ها از دیفنوکسیلات که یک داروی ضداسهال است و دارو‌های خواب آورند.

این قرص‌ها به شدت روی سیستم کبدی بدن تاثیر می‌گذارند و به شدت خواب آور هستند و حالت نشئگی به فرد می‌دهند. بسیاری از مراجعان به مراکز ترک اعتیاد اظهار می‌کنند از این قرص‌ها استفاده کرده و چندبار به دلیل عوارض کبدی، مجبور به بستری در بیمارستان شده اند و نتوانسته اند اعتیادشان را ترک کنند. در هیچ کجای دنیا چنین چیزی پذیرفته شده نیست که فردی با خوردن چنین قرص‌هایی بتواند اعتیادش را کنار بگذارد و هیچ عوارضی هم نداشته باشد.

درمان‌های مجاز ترک اعتیاد

درمان‌های مجاز ترک اعتیاد شامل درمان‌های دارویی و غیردارویی است که همگی باید تحت نظر کادر درمانی انجام شوند. دارو‌های مجاز و مورد تایید وزارت بهداشت که برای ترک اعتیاد موادمخدر (به جز موارد روان گردان) استفاده می‌شوند شامل متادون، بوپرنورفین، نانوکسان و شربت ترک اعتیاد هستند. دکتر قدیرزاده توضیح می‌دهد: «روش‌های دارویی ترک اعتیاد برای افرادی که چندبار ترک کرده اند، اما دوباره به سمت مواد مخدر رفته اند، وضعیت نابسامان شغلی، اجتماعی و خانوادگی دارند، معتادان تزریقی، مصرف بالای مواد یا مصرف توأمان چند ماده مخدر دارند، مبتلا به بیماری‌های روانی و زنان باردار مناسب هستند.

این افراد می‌توانند به کلینیک‌های ترک اعتیاد که از سازمان بهزیستی یا وزارت بهداشت مجوز دارند، مراجعه کنند و تحت نظر متخصصان این مراکز، ترک کنند. متخصصان دوز دارو‌ها را طوری تنظیم می‌کنند که کمترین علایم خماری در فرد معتاد به وجود آید. درمان‌های غیردارویی نیز برای افرادی مناسب هستند که انگیزه و اراده قوی دارند.

ترک‌های متعدد نداشته باشند. از حمایت‌های خانوادگی خوبی برخوردار باشند و واقعا تصمیم به ترک اعتیاد گرفته باشند.» در درمان‌های غیردارویی فرد به یک مرکز اقامتی (کمپ‌های مجاز) مراجعه می‌کند و درمان‌های اجتماع محور (TC)، درمان گروهی NA یا ۱۲ قدمی برایش انجام می‌شود. درمان اجتماع محور، بهترین درمان‌ها غیردارویی و حتی برای افرادی که شیشه و کراک مصرف می‌کنند، مناسب است.

دکتر صفاتیان درمورد درمان‌های مجاز و مورد تایید می‌گوید: «در حال حاضر داروی متادون در دنیا به عنوان انتخاب اول برای ترک اعتیاد به خصوص اعتیاد به هروئین شناخته شده است. متادون به صورت قرص‌های ۴۰، ۲۰ و ۵ میلی گرم و شربت وجود دارد و تاکنون ۱۵۰ هزار نفر در ایران با آن درمان شده اند، اما نکته بسیار مهم این است که متادون حتما باید تحت نظر پزشک مصرف شود، چون پزشک باید تعیین کند شروع مصرف با چه دوزی باشد و کم کم مقدار آن را کاهش دهد.

توجه به نکته‌های ترک اعتیاد

اعتیاد یک بیماری زیستی، روان شناختی و اجتماعی است و نمی‌توان فقط آن را با درمان دارویی کنار گذاشت. اگر می‌خواهید اعتیاد خود را ترک کنید، همه این مشکلات باید حل شود.

تمام روش‌های درمانی باید زیر نظر کادر تخصصی، آموزش دیده و پزشک دوره دیده، روان شناس و مددکار اجتماعی انجام شوند.

روش‌های درمان دارویی ترک اعتیاد را هرگز بدون مشورت پزشک انجام ندهید.

اولین اقدام برای ترک اعتیاد، مراجعه به مراکز درمانی است. گاهی والدین با مراکز ترک تماس می‌گیرند و می‌گویند می‌خواهند فرزندشان را با دارو ترک دهند. این کار درست نیست. هرگز خودسرانه روش ترک خود یا اطرافیانتان را انتخاب نکنید.

پزشک با توجه به نوع مصرف، شرایط فیزیکی و شخصیت بیمار تشخیص می‌دهد چه نوع درمانی برای او مناسب است.باید بدانید ماده اصلی همه دارو‌های تبلیغاتی ترک اعتیاد، «ترامادول» است که یکی از مهم‌ترین عوارض سوءمصرف آن تشنج است

شعارسال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان ، تاریخ انتشار 22 اسفند 96 ، کد خبر : 6469797 ، www.yjc.ir