دیپلماسی سردرگم سعودی به کجا می رود؟

سر سوزنی جای شگفتی نیست که اتحادیه عرب به نیابت از حکومت سعودی، جنبش حزب الله لبنان را تروریست می نامد، اما می تواند جای پرسش باشد که چرا این روزها فشارهای ریاض بر حزب الله افزایش یافته است؟

شعارسال: در یک نگاه، آل سعود حکومت "اقدامات نیابتی" است. به نیابت از دیگران در منطقه آتش افروزی می کند، به نیابت از خودش تروریست به کشورهای همسایه می فرستد و در شوراها و اجلاس ها بر کشورهای کوچک تر فشار می آورد تا به نیابت از ریاض پای قطعنامه های "اسراییل شادکن" را امضا بزنند. حالا نیابتی های سعودی برای "محور مقاومت" شمشیر را از رو بسته اند. اما چرا ؟

در مسیر پیدا کردن پاسخ، یک سرنخ را خبر روزنامه لبنانی الاخبار به ما می دهد. الاخبار چندی پیش نوشت: تل آویو در شبکه دهم تلویزیون اسرائیل از سفر هیات بلندپایه اسرائیلی به ریاض پرده برداشت.

چندی پیش از آن هم خبرگزاری روسی اسپوتنیک از سفر عادل الجبیر وزیر خارجه و خالد الحمیدان رییس دستگاه استخبارات سعودی به تل اویو خبر داده بود. در همان روزها شبکه المیادین، خبر شبکه ۱۰ تلویزیون اسراییل را تحلیل کرد و نوشت: محتوای پیام این دیدارها انجام عملیاتی خطرناک علیه سوریه و لبنان است.

این که چه شده، در شرایط امروز منطقه، روابط امنیتی و نظامی ریاض- تل آویو از پشت پرده برون می افتد، نکته ای است که جای درنگ دارد و پرداختن به آن مجال دیگر را می طلبد؛ اما بار دیگر به پرسش کلیدی بحث باز می گردیم که چرا سیاست های آل سعود به این جا رسیده که برخی متحدان غربی آنها نیز از آن اعلام دوری و برائت می کنند؟

پاسخ اجمالی این است که باید از دور به تماشا نشست و مجموعه تحولات میدانی منطقه را در کنار یکدیگر نگریست. امروز در سوریه، مزدوران نیابتی ریاض چه حال و روزی دارند و کدام جریان دست برتر را دارد؟

در عراق، این دولت مرکزی است که عرصه را بر تروریست های تکفیری تنگ کرده و از این جبهه خبرهای خوشی به ریاض مخابره نمی شود.

در یمن هرچند سعودی ها در چارچوب استراتژی ''زمین سوخته'' با هزاران کیلو بمب این کشور را به ویرانه ای تبدیل کرده اند اما تا به امروز در تسلیم کردن یمنی ها ناتوان مانده اند.

دو ناکامی دیگر نیز در کارنامه و احوالات سعودی به چشم می آید. نخست ناکامی در سیاست های تحریک آمیز علیه تهران. حاکمان ریاض بی شک به دنبال این هستند که پای ایرانی ها را دستکم به یک جنگ محدود باز کنند و در این راستا از هیچ رفتار تحریک آمیز فروگذار نمی کنند.

پس از دو حادثه مشکوک در مدینه و صحرای منا در موسم حج امسال، ریاض چنان که پیش بینی کرده بود نتوانست از ماجرای یورش شماری خودسر به دفاتر دیپلماتیک اش در ایران بهره برداری بین المللی کرده و نوک پیکان اتهامات را روانه ایران کند، آن هم درهنگامه ای که روابط ایران و غرب درپی توافق هسته ای رو به بهبود می رفت و ریاض شاید در توان خود می دید که بتواند، دستکم بخشی از ابرهای تیره را به آسمان مناسبات ایران و غرب بازگرداند که هوشیاری دیپلماسی ایرانی این بداندیشی را ناکام گذاشت. در این میان، رخداد دیگری هم موجب خشم مضاعف ریاض شد. آن جا که نمود و تجلی دیگری از دیپلماسی "رشد یافته و متمایز شده" ایرانیان در دو انتخابات اخیر در هفتم اسفند رقم خورد.

عرب های حاشیه خلیج فارس همواره با سرزنش نخبگان سیاسی درغرب روبرو هستند که در سامان دادن گونه ای از یک دیپلماسی نمایشی و سطحی هم ناتوانند. سعودی ها از بابت این قیاس در رنج هستند و از این بابت، احساس سرخوردگی می کنند.

در این میان، رفوزگی دیپلماسی کودکانه و سردرگم سعودی ها در سخنان اخیر رییس جمهور آمریکا نیز خودش را می نمایاند. آنجا که اوباما به خبرنگار نشریه آتلانتیک می گوید: آمریکا در منطقه خلیج فارس «متحدان فرصت طلب و راحت طلبی» دارد که می خواهند آمریکا را به درگیری هایی بکشانند که ارتباطی با منافع کشور ما ندارد.

اوباما از سعودی ها می خواهد، "صلح سرد" را بیاموزند و یاد بگیرند، در منطقه به ایرانی ها نیز سهم بدهند.

با این همه اما "عقب ماندگی دیپلماتیک" ریاض به کدام سو می رود؟

در یک نگاه، به نظر می رسد، میان تل آویو و ریاض تقسیم کار شده است. اکنون حزب الله لبنان در تیررس است. تصمیم گیرندگان در ریاض دریافته اند، بسی ناتوان تر از آن هستند که بتوانند در جبهه های سوریه و عراق تغییری را به سود خودشان رقم بزنند.

رویارویی مستقیم با ایران نیز هرچند گاه و بی گاه در سخنان برخی مقامات سعودی آشکار می شود اما کیست که در سراسر این کره خاکی نداند، این ادعا ''حرف مفت و گنده'' ای است که در قواره ی دهان این جماعت نیست و در ستون طنز روزنامه ها هم جایی ندارد.

کوتاه سخن این که وقتی هفته پیش، سپاه موشک های ۲ هزارکیلومتری را از اعماق کوه ها و سامانه های زیرزمینی شلیک کرد، برخی خرده گرفتند که اکنون و در هنگامه بهبود روابط با اروپا و آمریکا چه وقت آزمایش موشکی است؟ غافل از این که همین قدرت بازدارندگی موشک های دوربرد ایرانی است که شانه به شانه با دیپلماسی ایرانی می تواند، مکر دوگانه "ریاض- تل آویو" را به سوی خودشان بازگرداند.

کسی چه می داند، شاید روزی روزگاری دوای درد بی درمان محور "عربی- عبری" در تعدادی از همین موشک های کاشانه برانداز نهفته باشد، همان موشک هایی که به گفته آگاهان منطقه، حزب الله لبنان شمار ناقابلی از آنها را در دست دارد، ناچیز و ناقابل؛ تنها به شمار ۱۰۰ هزار فروند، آماده شلیک