شعار سال: برای پشت سرگذاشتن بحران خشک‌سالی باید الگوی کشت و کار متناسب با تغییر رفتار‌های اقلیمی ایجاد شود. کاهش بارندگی، کم شدن رواناب‌ها و آب شدن بخشی از ذخایر برف در ارتفاعات مازندران منابع آب کشاورزی استان را تحت تأثیر قرارداده است و سبب شد در نخستین روز‌های فروردین کشت برنج در سه‌هزار هکتار از زمین‌های شالیزاری استان زیرخط قرمز قرار بگیرد. به نظر کارشناسان در ۱۰ سال گذشته میزان منابع آب استان تا ۱۵ درصد و آبدهی رودخانه تا ۲۰ درصد کاهش داشته باشد که موجب روند نزولی منابع آب و کاهش ۴۰ میلیون مترمکعبی ذخیره آب‌های زیرزمینی و کاهش آبگیری سد‌ها و آب‌بندان‌های شده است. بررسی تاریخی روی آمار ۵۰ سال گذشته نشان می‌دهد که در دوره ۱۰ سال اخیر با کاهش 15 درصدی کم‌آبی در استان مواجهیم. موسوی، مدیر بهره‌برداری و تأسیسات شرکت آب منطقه‌ای مازندران، با بیان این‌که حجم آبدهی رودخانه استان در سال آبی از مهر پارسال تاکنون ۳۵ درصد کاهش دارد، گفت: بارندگی‌های امسال هم 3/3 دهم میلی‌متر بوده که تأثیر قابل توجه‌ای در میزان آبدهی رودخانه‌های استان نداشته است. وی اشاره به این‌که آبدهی رودخانه نسبت به مدت مشابه ۴۰ سال گذشته ۴۵ درصد کاهش داشته است، افزود: کاهش این میزان در رودخانه تجن و شرق استان بیش از ۵۵ درصد نسبت به دوره درازمدت بوده است. موسوی با اشاره به این‌که بارش باران ۱۰ سال گذشته در استان روند نزولی داشته است، ادامه داد: در محل ذخیره آب در پشت سد‌ها و برف در کوهستان و بارش‌های متمرکز در دشت‌ها کاهش بیش‌تری داشته است که با این روند با پدیده اقلیمی کم‌آبی در استان مواجهیم. مدیر بهره‌برداری و تأسیسات شرکت آب منطقه‌ای مازندران گفت: کاهش بارندگی در استانی که کشت اصلی آن بر پایه آب است نتایج مستقیم تنش آبی و خشک‌سالی را درپی دارد، تغییر الگوی کشت در استان پیش از هر چیز ضروری به نظر می‌رسد.

سازگاری با بحران خشک‌سالی با تغییر الگوی کشت

رضوی، مدیرکل اداره هواشناسی مازندران، گفت: برای پشت سرگذاشتن بحران خشک‌سالی باید الگوی کشت و کار متناسب با تغییر رفتار‌های اقلیمی ایجاد شود. وی به کاهش میزان بارندگی در ۱۰ سال گذشته اشاره کرد و افزود: تغییر اقلیم در استان رو به افزایش است و بایستی در الگوی کشت و کار و رفتار‌های اقلیمی تجدیدنظر کنیم. مدیرکل اداره هواشناسی مازندران گفت: مدیریت منابع آب و اصلاح الگوی کشت ازجمله مولفه‌های مهم مرتبط با هواشناسی است که امسال بیش‌تر از گذشته مورد توجه کشاورزان و مسئولان استانی قرار بگیرند. رضوی بیان این‌که از ابتدای مهر تاکنون میزان بارش ۴۴۵ میلی‌متر بوده که به‌رقم ۳۴۴ میلی‌متر در استان کاهش یافته است، گفت: در سال زراعی از مهر پارسال تاکنون بارندگی در استان ۲۲ درصدی کاهش داشته است. وی افزود: بیش‌ترین کاهش بارندگی در ارتفاعات صورت گرفته است که منابع اصلی تأمین آبی استان محسوب می‌شود. وی با اشاره به این‌که امسال میانگین افزایش دما در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۵/۳ درجه سانتی‌گراد بوده است، گفت: ۱۵ اداره هواشناسی فعال و ۵۰ ایستگاه باران سنجی و اقلیم‌شناسی در استان وضعیت جوی را کنترل می‌کنند.

کم‌آبی دغدغه این روز‌های کشاورزان شمال

یکی از کشاورزان منطقه نکا درباره وضعیت شالیزاری و آبیاری گفت: آب در بخش کشاورزی مشکل وجود دارد؛ اما با این همه مشکلات زمین رو برای کشت نشا آماده کردیم. یکی دیگر از کشاورزان منطقه گهرباران نیز گفت: پیش از این آبیاری غرق‌آبی بوده داخل زمین نشا آب زیاد بود محصول کم‌تری برداشت می‌کردیم و نتیجه خوبی نداشتیم؛ اما امسال با استفاده از کمک کارشناسان آبیاری تناوبی استفاده کردیم. وی افزود: در این روش زمین ابتدا شالیزار را خشک کرده و یک باره آب در زمین رها می‌شود، با این روش محصول بیش‌تری را برداشت می‌کنیم و آفت کم‌تری به زمین شالیزار وارد می‌شود.

نشانه‌های پیشروی خشک‌سالی در مازندران

کاهش بارندگی، تغییر الگوی بارش، کم شدن دبی آب رودخانه پایین رفتن آب‌های سفره‌های زیرزمینی، پیشروی آب شور به آب شیرین در سواحل، گرم شدن کره زمین، آلودگی جو و مصارف بی‌رویه آب از نشانه‌های پیشروی خشک‌سالی در مازندران است. یخکشی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران، سد‌سازی را به‌عنوان یکی از راهکار‌های استفاده از ظرفیت‌های آب‌های سطحی در مازندران برشمرد و گفت: با طولانی شدن و زمان‌بر شدن ساخت سد‌ها این فرصت در حال از دست رفتن است، ساخت سد‌های استان به‌عنوان زیرساخت مهم در زمینه مهار آب‌های سطحی است. وی ذخیره‌سازی آب در پشت سد‌های استان در حال حاضر را ۱۱۴ میلیون مترمکعب بیان کرد و گفت: ذخیره‌سازی آب در سد‌های استان امسال ۲۸۷ میلیون مترمکعب است که در مقایسه با سال گذشته ۴۸ درصد کاهش یافته است. یخکشی افزود: هم‌اکنون ۴۸ درصد از ظرفیت سد‌های مازندران خالی است و ۵۲ درصد در سال زراعی آبگیری شده است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران با بیان این‌که سد شهید رجایی ساری تاکنون ۵۴ میلیون مترمکعب آب در آن ذخیره شده و در مقایسه با سال ۹۵، ۱۱۵ میلیون مترمکعب آب و در مقایسه با سال گذشته ۷۳ میلیون مترمکعب کم‌تر است، گفت: بیش‌ترین میزان در سدشهید رجایی ساری با ۵۷ درصد کاهش داشته است. وی افزود: میزان بارندگی استان از اول مهر ۹۶ تا ۱۲ فروردین ۹۷ نسبت به دوره شاخص ۱۲ درصد کاهش داشته است. وی ازعوامل خشک‌سالی و بحران کم‌آبی در استان را کاهش بارندگی و افزایش دما، هدر رفت آب در بخش کشاورزی اعلام کرد و افزود: بایستی در بخش کشاورزی مدیریت بهینه درست، بهره‌گیری از روش تناوبی آبیاری و برداشت بی‌رویه از سفر‌های زیرزمینی برای جلوگیری از بحران خشک‌سالی در استفاده کرد. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران با اعلام این‌که تنها ۱۰ درصد آب‌های سطحی مازندران مهار شد، خاطرنشان ساخت: با اتمام سد هراز بخش قابل توجهی از منابع آبی استان تأمین خواهد شد.

راهکار جهاد کشاورزی مازندران برای برون‌رفت از بحران خشک‌سالی

۸۱ درصد مصرف آب مازندران در بخش کشاورزی است و اساساً اقتصاد استان بر پایه آب است. آب کشاورزی نیازمند مدیریت مصرف است که با توجه به آب‌بندان‌ها، لایروبی کانال‌ها و افزایش ظرفیت برای رفع مشکل کشاورزی ضروری است.

معرفی ارقام جایگزین کشت برنج در مازندران

عنایتی، مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی مازندران، به کشاورزان توصیه کرد: در زمین‌های که امکان کشت برنج وجود ندارد سویا، پنبه، ذرت و علوفه را به‌عنوان کشت جایگزین انتخاب کنند که نیازمند منابع آبی کم‌تری است. وی برلزوم تعیین الگوی کشت هر منطقه تأکید کرد و افزود: با توجه به منابع آبی راهکار‌های تعادل‌بخشی و صیانت از منابع آبی استان ضروری است. وی گفت: باید به‌سمت استفاده بهینه از آب کشاورزی برویم و یکی از راه‌های بهره‌وری آب، به‌کارگیری از ماشین‌آلات و تکنولوژی جدید کشاورزی است. عنایتی بر کشت برنج با استفاده از آبیاری بارانی در استان تأکید کرد و گفت: با استفاده از این روش حداکثر بهره‌وری در کشاورزی و اراضی شالیزاری در استان خواهیم داشت. مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی مازندران افزود: کشت محصولات جایگزین علاوه‌بر حفظ محیط زیست و منابع آب ارزشمند نشان برنامه‌ریزی و مدیریت درست در حوزه کشاورزی است.

پایان اردیبهشت آخرین مهلت شالی‌کاران برای بیمه

حیدرپور، رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران، از کشاورزان خواست با مراجعه به مراکز خدمات کشاورزی و دفاتر خدمات بیمه محصول برنج امسال را بیمه کنند. وی گفت: کشاورزان شالی‌کار تا پایان اردیبهشت مهلت دارند تا با مراجعه به تمام مراکز جهاد کشاورزی در استان و شعب اصلی بانک کشاورزی و ۲۰ مرکز خدمات کشاورزی در شهرستان‌ها محصول برنج را بیمه کنند. رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران افزود: این پوشش بیمه کشاورزی از زمان انتقال نشا به مزرعه تا رسیدن محصول زراعی برنج این محصول را شامل می‌شود. حیدرپور با توجه پیش‌بینی امسال شرایط خاص براثر کم‌آبی و خشک‌سالی در استان از بیمه نوین به‌عنوان بیمه تضمین تولید برنج در استان خبرداد و گفت: امسال بیمه تضمین تولید نیز با توجه به شرایط اقلیمی و پیش‌بینی فصلی کم‌آبی در نظر گرفته شد. وی با بیان این‌که کشاورزان تاکنون ۱۰ هزار هکتار نسبت به بیمه کشاورزی اقدام کردند، افزود: کشاورزان و فعالان بخش کشاورزی و شالی‌کاران توصیه می‌شود از بیمه تضمین تولید برنج در استان استفاده کنند. حیدرپور برای عبور از بحران کم‌آبی، بهره‌گیری از روش تناوبی آبیاری را از دیگر برنامه‌های جهاد کشاورزی استان ذکر کرد. رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران گفت: پارسال ۵۴ هزار بهره‌بردار کشاورزی بیمه شدند و با دریافت ۵۷ میلیارد ریال حق بیمه، ۱۱۰ میلیارد ریال غرامت به متقاضیان پرداخت شد. وی افزود: ۲۰ هزار شالی‌کار پارسال ۳۲ هزار هکتار مزرعه را بیمه کردند.

ساخت سد‌های لاستیکی در روستا‌ها برای توسعه بخش کشاورزی

یخکشی، مدیرعامل منطقه‌ای مازندران، با بیان این‌که این استان بیش‌ترین سد لاستیکی کشور را داراست، گفت: پنج سد لاستیکی در حال اجرا، چهار سد در حال بهره‌برداری و دو سد در شهر‌های محدود احداث شده است. وی گفت: ۷۰ درصد منابع آبی در بخش کشاورزی از آب سطحی و ۳۰ درصد از منابع زیر زمینی تأمین می‌شود.

یخکشی با بیان این‌که تأمین آب از سد‌ها برای بخش کشاورزی و آب آشامیدنی در برنامه سازمان جهاد کشاورزی است، گفت: نبود اعتبار کافی و تجهیز منابع آبی از اجرای طرح‌های کشاورزی در بخش آب‌های زیرزمینی است. مازندران با داشتن ۲۱۳ هزارهکتار زمین‌های شالیزاری و تولید ۸۰۰ هزارتن برنج سفید ۴۰ درصد نیاز کشور به این محصول را تأمین می‌کند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 25 اردیبهشت 97، کد مطلب: 44116، www.sabzineh.org