شعار سال: اواخر سال 1371 ه. ش بود که کشف یک دهکده باستانی بی نظیر در شهرستان سلماس به اطلاع جهانیان رسید که در نوع خود جزو قدیمی ترین دهکده های واقع در خاورمیانه بود و از این حیث از اهمیت زیادی برخوردار است که در شمال شهر سلماس نزدیکی کوی فرهنگیان قرار دارد و مردم سلماس آن را به علت وجود خاکستر (کول)(کول تپه) می‌نامند.

در سال‌های اخیر کشاورزان همسایه با این دهکده کهنسال که گمان می‌کردند این محل معدن خاکستر است، خاک مقوی آن را برای تقویت زمین های مزروعی خود می بردند، به طوری که از این دهکده باستانی تنها چهار هکتار باقی مانده است در حالیکه در این مکان باستانی، ابتدا سنگ های اوبسیدین از معادن آتشفشانی غرب سلماس و بعضاً ترکیه امروزین وارد و پس از اعمال کارهای صنعتی روی این سنگ ها، آن ها را به ابزار و آلات برنده و جنگی مانند چاقو، سرنیزه و آلات دیگر تبدیل و به دیگر اقوام جهان صادر کرده و تجارت می کردند.

طی سالیان گذشته شاهد زوال و نابودی تدریجی این اثر گرانبهای تاریخی شهرستان سلماس، ان هم در سکوت و بی توجهی مطلق مسئولین مربوطه هستیم.

معصوم حسنی، مدیر دفتر نمایندگی اداره میراث فرهنگی و گردشگری در شهرستان سلماس اظهار کرد: تپه باستانی اهرنجان سلماس هم اکنون یک محوطه تاریخی حساب می‌شود و اولین وظیفه میراث فرهنگی درخصوص محوطه های تاریخی، در قدم اول ثبت اثر و سپس حفاظت از آن است که در همین راستا این محوطه باستانی در تاریخ 18 شهریور 1377 به شماره 2102 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حسنی بیان کرد: در جلساتی که از سال 1390 برای حفاظت و سرمایه گذاری در این تپه باستانی باحضور مسئولین شهرستان تشکیل شده، میراث فرهنگی موظف به انجام مطالعات احداث طرح پارک اثر و شهرداری سلماس مسئول اجرای این طرح شده است اما تاکنون هیچ اقدامی در راستای اجرای این طرح و حفاظت از این اثر تاریخی صورت نگرفته است.

وی افزود: با توجه به اینکه محدوده فعلی این تپه باستانی در داخل محدوده شهری است و حتی در طرح تفصیلی شهر سلماس نیز کاملا مشخص شده، لذا هرگونه هزینه کرد و اقدام برای حفظ و بهسازی محدوده این اثر باید با همت و هماهنگی شهرداری صورت بگیرد اما متاسفانه به دلیل تغییرات مداوم در پست های مدیریتی شهرستان از جمله شهرداری و فرمانداری و نیز وجود معارض در محدوده این تپه باسانی باعث شده تنها مدرک سکونت انسان در این منطقه از 9000 سال پیش به فراموشی سپرده شده و تبدیل به محلی برای دوچرخه سواری و موتورسواری برای جوانان شود.

مدیر دفتر نمایندگی اداره میراث فرهنگی و گردشگری در شهرستان سلماس تصریح کرد: متاسفانه حتی حریم بندی این اثر تاریخی نیز از سوی شهرداری رعایت نشده است و هم اکنون شاهد قطعه بندی زمین های اطراف این تپه جهت ساخت و ساز و نیز کوچکتر شدن محدوده پیرامونی این اثر تاریخی هستیم.

حسنی در خصوص مشکل معارض دار بودن محدوده این اثر تاریخی تصریح کرد: برابر استعلامات موجود از اداره ثبت اسناد شهرستان، متاسفانه اسناد زمین های منطقه مذکور به صورت سهم مشاع است، بدین معنی که موقعیت دقیقی برای این افراد در خصوص زمینشان تعریف نشده و فقط محدوده زمین افراد مشخص شده و هم اکنون سه نفر معارض ادعا دارند که زمینشان در محدوده این اثر باستانی قرار دارد.

وی با تاکید بر لزوم همت مسئولین برای حفاطت از این اثر باستانی شاخص استان آذربایجان غربی و حتی ایران، خاطرنشان کرد: هم اکنون مطالعات جامعه احداث طرح پارک اثر این سکونتگاه 9000 ساله بشر توسط اداره میراث فرهنگی از قبل انجام شده و آماده است و در صورت همت و تعامل شهرداری، امادگی داریم تا به صورتی مشارکتی اقدام به احداث این پارک اثر بکنیم که قطعا سهم قابل توجهی در رشد جذب گردشگر به شهرستان سلماس خواهد داشت.

دکتر توحید ملک زاده دیلمقانی استاد و مورخ سرشناس تاریخ آذربایجان اظهار کرد: وجود مصنوعات سنگی شامل ظروف، سینی های گود، سینی‌های سفال و وزنه های گرد سنگی معرف فعالیت های زیادی برای تأمین غذا از طریق کشاورزی در این منطقه بوده است. در این منطقه همچنین سفال های منقوش خاکستری متمایل به سیاه و مسطح سفالی کشف شده که سفال های آن از نوع سفال های نخجوان مربوط به دوره برنز قدیم در 2900 سال ق.م است.

ملک زاده بیان کرد: یکی از نکات برجسته در مورد تاریخ این دهکده این است که ابتدا این دهکده در زمین مسطح بوده و وسعت قابل ملاحظه آن در قدیم نیز نشانگر آباد و پرجمعیت بودن این دهکده باستانی بوده و بعداً طی سال های متمادی، لایه های تاریخی به آن اضافه شده است، به طوری که در لایه های فوقانی در این تپه نشانی از استقرار سه دوره فرهنگی مربوطه به هزاره های ششم، پنجم و چهارم قبل از میلاد دارد.

وی افزود: سفال های مکشوفه از کول تپه از لحاظ قدمت در موقعیت پائین تری قرار دارند، با این حال براساس تحقیقات علم جدید باستانشناسی، پس از سنگ، سفال قدیمی ترین و دقیق ترین پدیده و ابزاری است که برای گاه شناسی و تعیین تاریخ انسان بدوی و ماقبل تاریخ سندیت دارد و نیز نمودار گویایی است از پیشرفت تمدن و فرهنگ انسانی در ادوار گـذشته به طـوری که بعضی از محققین پا را از این هم فراتر نهاده و سفال را تنها تعیین کننده تاریخ تمدن بشری دانسته‌اند.

این استاد تاریخ در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی تصریح کرد: از دیار سنگ های مادر، ضایعات فراوانی ناشی از تولید ابزار، تراشه و صدها درشت تیغه "اوبسیدنی" بر وجود محوطه کول تپه در اهرنجان سلماس به عنوان مهمترین مرکز تولید و صدور ساخته های اوبسیدنی در حوضه دریاچه ارومیه در اواخر هزاره هفتم پیش از میلاد دلالت دارد و با این شواهد است که قدمت استقرار روستایی، در آذربایجان مستلزم تغییر بوده و تا اواخر هزاره هفتم پ.م عقب می رود. این تاریخ پیش از فرهنگ سرامیکی حاجی فیروز محسوب می‌شود که به نیمه اول هزاره ششم پ.م. تعلق داشته است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت توریسم آنلاین، تاریخ 27 اردیبهشت 97، کد مطلب: 47312: www.tourismonline.co