شعار سال: «در حالی که دولت برای بسیاری از فعالان اقتصادی ارز دولتی در نظر گرفته است اما در این بین شرکت‌های استارتاپی به فراموشی سپرده شده‌اند. جناب وزیر(وزیر ارتباطات) استارتاپ‌ها هم به دلار نیاز دارند. کسب و کارهای اینترنتی معمولاً علاوه بر هزینه سرور از سرویس‌های ایمیل، تیکت، پشتیبانی و... خارجی استفاده می‌کنند و حالا با نبود ارز دولتی برای استارتاپ‌ها و نوسانات نرخ ارز در بازار آزاد هزینه‌هایمان چند برابر شده است». این‌ها بخش‌هایی از اظهارات مدیران شرکت‌های استارتاپی است که در شبکه‌های اجتماعی خطاب به رئیس جمهوری و وزیر ارتباطات مطرح می‌شود. در حالی این شرکت‌ها از بی‌توجهی برای دریافت ارز دولتی شکایت می‌کنند که تاکنون بارها رئیس جمهوری در سخنان خود بر تلاش مدیران برای فراهم کردن شرایط رشد شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ تأکید کرده است. گفتنی است فعالان استارتاپی در موقعیتی نسبت به بی‌توجهی دولت در زمینه تخصصی ارز گلایه‌مند هستند که برخی خبرها حکایت از درخواست اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی از اتاق اصناف برای تخصیص ارز به اکوسیستم استار تاپی کشور دارد. درخواستی که هنوز جوابی برای آن صادر نشده است. در این گزارش به سراغ فعالان استارتاپی رفته‌ایم که نظر آنها را در خصوص پیامد تخصیص نیافتن ارز دولتی به این شرکت‌ها جویا شویم.

این فعالان فراموش شده

حداقل در ۶ سال گذشته که فعالیت شرکت‌های استارتاپی در کشور اعتباری پیدا کرده و به فعالان این شرکت‌ها به‌عنوان بازوی توسعه اقتصادی کشور نگاه می‌شود، آنها با مشکلات گوناگونی دست و پنجه نرم کرده‌اند. از پلمب دفتر تا فیلتر شدن سرویس و حذف اپلیکیشن از فروشگاه‌های اپ، به‌دنبال شکایت کسب و کارهای سنتی گرفته تا مشکلات بیمه‌ای، مالیاتی و نبود قانون‌های مشخص برای حمایت از کسب و کارشان. حالا اما این کسب و کارهای نوپا با موانع جدیدی بر سر توسعه کسب وکارهایشان روبه رو شده‌اند. به گفته برخی از مدیران این شرکت‌ها نوسانات نرخ ارز تأثیر زیادی روی افزایش هزینه‌های آنها داشته و این در حالی است که به گفته بسیاری از این فعالان در حالی دولت برای بسیاری از فعالان اقتصادی از جمله فعالان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ارز دولتی در نظر گرفته که در این میان هیچ برنامه مشخصی برای رفع نیاز ارزی شرکت‌های استارتاپی از سوی دولت اعلام نشده است.

محمد حسین محسنی، مدیرعامل یکی از استارتاپ‌ها در گفت‌و‌گو با «ایران»، در خصوص تأثیر نوسانات نرخ ارز روی فعالیت استارتاپ‌ها گفت: «شرکت‌هایی همچون ما که از سرورهای خارجی برای ارائه سرویس خود استفاده می‌کنند به‌دنبال نوسانات نرخ ارز با مشکلات بزرگی روبه رو شده اند. برای نمونه هر ماه بسته به حجم کار و ترافیک، برای سرورهایی که خریداری کرده‌ایم هزینه‌ای در نظر می‌گیریم. مثلاً با گذشتن دلار از مرز ۵ هزار تومان در این زمینه ۵۰۰ هزار تومان هزینه پرداخت می‌کردیم اما حالا و با رسیدن دلار به قیمت ۹ هزار تومان در بازار آزاد مجبور هستیم بیش از یک میلیون تومان برای پرداخت هزینه سرورهای خارجی خود پرداخت کنیم.» به گفته او، اینها هزینه‌های ناخواسته و غیرقابل پیش‌بینی در برنامه‌ریزی‌های یک شرکت است که می‌تواند شرکت‌های استارتاپی را که در مرحله شروع به کار هستند از بین ببرد.

او همچنین اعلام می‌کند که شرکت‌های استارتاپی در کنار استفاده از سرورهای خارجی از سیستم‌های چت، ایمیل و پیشتیبانی خارجی نیز استفاده می‌کنند که نوسانات ارز روی این سرویس‌های خریداری شده از سوی این شرکت‌ها تأثیر می‌گذارد.

محسنی در پاسخ به این سؤال که چرا برای کاهش هزینه‌های خود از سرویس‌های مشابه داخلی استفاده نمی‌کنید، گفت: «بسیاری از سرویس‌های خارجی که ما استفاده می‌کنیم نمونه ایرانی خوب و باکیفیتی ندارد. اکثر نمونه‌های ایرانی در این زمینه از کیفیت نامطلوبی بهره‌مند هستند و از سوی دیگر پشتیبانی و جوابگویی سریع نمونه‌های داخلی بسیار ضعیف است. بنابراین برای ما توجیهی ندارد که از نمونه ایرانی استفاده کنیم.»

در همین زمینه سینا یزدانیان، مدیر اجرایی یکی دیگر از شرکت‌های استارتاپی نیز به «ایران» می‌گوید که با نوسانات نرخ ارز بسیاری از شرکت‌های استارتاپی که برای توسعه زیرساخت‌های خود از سرویس‌های خارجی استفاده می‌کرده‌اند با مشکلات پیچیده‌ای روبه‌رو شده‌اند. او در توضیح این اتفاق می‌گوید: «بسیاری از ما که ارائه سرویس هایمان وابستگی زیادی به اینترنت دارد در چند ماه گذشته به‌دنبال نوسانات بازار ارز برای خرید سرور، فضای بیشتر در سرورها، پهنای باند و... مجبور به پرداخت هزینه‌های ۲ تا ۳ برابری شده‌ایم. حتی اگر در این زمینه به کمک سرویس‌های واسطه‌ای داخلی این خریدها انجام شده علاوه بر پرداخت هزینه بالای خرید این زیرساخت‌ها، مجبور به پرداخت هزینه‌های بالای کارمزد به این سرویس‌های واسطه‌ای نیز شده‌ایم.» او همچنین به مشکلات حضور استارتاپ‌ها در رویدادهای آموزشی و اطلاع‌رسانی کشورهای مختلف اشاره کرده و می‌افزاید: تمامی شرکت‌های استارتاپی برای در جریان قرار گرفتن با تحولات در اکوسیستم استار تاپی و همچنین گسترش شبکه ارتباطی خود نیاز به حضور در دوره‌های آموزشی خارج از کشور یا حضور در نمایشگاه‌های خارجی دارند اما متأسفانه افزایش قیمت ارز باعث شده بسیاری از این فعالان از حضور در این دوره‌های بین‌المللی نیز باز بمانند.

او در پاسخ به این سؤال که آیا تاکنون جامعه استارتاپی کشور برای دریافت ارز دولتی درخواستی به نهادهای تصمیم‌گیر داده‌اند، می‌گوید: باید چنین اقداماتی از سوی نهادهای صنفی مانند اتحادیه کسب و کارهای اینترنتی یا سازمان نصر کشور انجام گیرد اما در حال حاضر این نهادها تمرکز خود را روی گرفتن ارز برای فعالان دیگر در صنف فاوا گذاشته‌اند.

در حالی که جامعه استارتاپی ایران از بی‌توجهی دولت در اختصاص ارز به این کسب وکارها گله‌مند هستند و اعلام می‌کنند که صنف‌های تخصصی در این زمینه هم کاری برای تخصیص ارز به آنها انجام نداده‌اند که رضا الفت نسب سخنگوی کسب و کارهای مجازی در گفت‌و‌گو با «ایران» از پیگیری ارائه ارز به شرکت‌های استارتاپی خبر می‌دهد. او در این خصوص گفت: ارز دولتی 4200 تومانی به استارتاپ‌ها اختصاص نیافته است از این‌رو 3 هفته پیش اتحادیه کسب و کارهای مجازی نامه‌ای را به اتاق اصناف نوشت و درخواست کرد تا برای استارتاپ‌ها نیز ارز دولتی اختصاص داده شود. او با اشاره به این نامه می‌افزاید: در نامه خود، به اطلاع مسئولان رساندیم که استارتاپ‌ها برای خرید تجهیزات و... به ارز نیاز دارند و رئیس اصناف اعلام کردند که استارتاپ‌ها می‌توانند از ارز دولتی استفاده کنند ولی هنوز قطعی نشده است از این‌رو اتاق اصناف و اتحادیه در حال پیگیری دریافت ارز دولتی برای استارتاپ‌ها هستند.

سخنگوی اتحادیه کسب و کارهای مجازی تأکید می‌کند متأسفانه مشکلی که با تحریم‌ها به وجود آمده این است که کسب و کارها با کارت اعتباری که به‌ نام آنها نیست، خرید انجام می‌دهند از این‌رو در صورت قطعی شدن اختصاص ارز دولتی به استارتاپ‌ها، کسب و کارهایی می‌توانند از ارز دولتی استفاده کنند که کارت اعتباری و فاکتورهای صادرشده برای خرید به‌ نام همان کسب و کار باشد.

سرمایه‌گذار را فراری بده

گفتنی است مشکلات ارزی شرکت‌های استارتاپی به همین جا ختم نمی‌شود، چرا که به‌دنبال نوسانات بازار ارز، کاهش ارزش پول داخلی، جمع‌آوری سرمایه برای ادامه کار این نوع شرکت‌ها نیز با چالش جدی مواجه شده است و از سوی دیگر در وضعیتی که به‌دلیل تحریم‌ها به وجود آمده به نوعی امکان ورود سرمایه‌گذار خارجی نیز تقریباً غیرممکن به‌نظر می‌رسد. فرشید شکیبا، مشاور سرمایه‌گذاری شرکت‌های استارتاپی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: دولت یازدهم و دوازدهم برنامه‌های مخصوصی برای تشویق ورود سرمایه بخش سنتی کشور مانند مسکن، فولاد و... به اکوسیستم استارتاپی کشور در نظر گرفته بود اما حالا با این وضعیت اقتصادی و نوسانات ارزی بسیار بعید است که این سرمایه‌گذاران حاضر باشند سرمایه خود را به رشد فعالیت این شرکت‌ها اختصاص دهند، چرا که در کمتر از دو ماه قیمت ارز در بازار آزاد از ۵ هزار تومان به ۹ هزار تومان رسیده و کاملاً واضح است که یک سرمایه‌گذار در این اوضاع نمی‌داند آیا سود سرمایه گذاری‌اش باز می‌گردد یا خیر، بنابراین ترجیح می‌دهد به جای سرمایه‌گذاری روی یک شرکت استارتاپی تازه نفس به سمت خرید سکه برود.

شکیبا معتقد است که در اوضاع فعلی اقتصادی و تلاطم در بازار ارز تنها این شرکت‌های استارتاپی تازه کار هستند که لطمه می‌بینند و شرکت‌های باسابقه که حالا هم اسم و رسمی در بازار دارند کمتر از این اتفاق لطمه خواهند دید، چرا که این شرکت‌ها مراحل رشد و جذب سرمایه خود را پشت سر گذاشته‌اند.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی و مدیران شرکت‌های استار تاپی اگر دولت بزودی برنامه مشخصی برای حل معضل ارزی این شرکت‌ها در نظر نگیرد جریان رشد شرکت‌های استارتاپ فعلی به مرور متوقف خواهد شد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران ، تاریخ انتشار -----، کدمطلب: 472402، www.iran-newspaper.com