شعار سال: پیش از انتخابات سال 1396 کمتر کسی در بین موافقین و حتی مخالفین دولت یازدهم (دولت اول جناب آقای دکتر روحانی) پیدا می شد که از عملکرد وزارت بهداشت به عنوان نمونه ای از عملکرد موفق یاد نکند؛ کاهش مبلغ پرداختی بیماران در بیمارستان­ها و جبران کمبود دارویی در دولت جناب احمدی نژاد را می ­توان به عنوان مهم­ترین نقاط قوت این این وزارتخانه مهم و دولت تدبیر و امید به حساب آورد. مواردی از این دست وزیر بهداشت را با وجود انتقاد بسیاری از کارشناسان به یکی از محبوب ترین و کارآمدترین وزرای دولت در بین مردم تبدیل کرد و این موضوع تا جایی پیش رفت که ایشان در سال 1396 در مجلس شورای اسلامی توانست با 253 رای موافق و با اقتدار کامل مجددا عهده‌­دار مسئولیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شود. اما اکنون بعد از گذشت یک سال از دور جدید وزارت دکتر قاضی ­زاده هاشمی، فضای متفاوتی به وجود آمده است، دور جدید کمبود دارویی از یک سو بیماران تحت درمان را بی­ رمق ساخته و از سوی دیگر تصمیمات اخیر وزارت بهداشت به منظور خروج داروها از پوشش سازمان­های بیمه‌­گر و افزایش هزینه درمان، امید ایشان را هرروز ناامیدتر می­کند.

از زمانی که نخستین زمزمه‌­ها از طریق مسئولین سازمان غذا و دارو در مورد خروج داروهای بدون نسخه از لیست داروهای بیمه‌­ای کشور مطرح شد مدت زیادی نمی­‌گذرد، طرحی که موافقین و مخالفین بسیاری داشت و نهایتا موجب اعتراض نسبتا گسترده در بین بیماران شد. در پایان نیز مسئولین وزارت بهداشت ملزم به ارائه توضیح در این خصوص شدند که طرح مذکور موجب صرفه­‌جویی مبلغ قابل ملاحظه­‌ای در هزینه سازمان­های بیمه­گر می­شود که تمامی آن صرف تامین و حفظ قدرت خرید بیماران در مورد داروهای خاص خواهدشد. اندکی بعد اما خبر جدیدی از سوی معاون غذا و دارو مطرح شد که پوشش بیمه ای انسولین­‌های قلمی از 90 درصد به 70 درصد کاهش خواهد یافت. خبری که موجب نگرانی بیماران دیابتی کشور شد، چرا که در صورت صحت این خبر برای مثال یک بیمار مصرف کننده انسولین گلارژین باید ماهانه 130 درصد بیشتر پرداخت کند. موضوعی که در این میان مطرح می شود این است که اگر دارویی کالای لوکس محسوب شده و ضروری نیست می­تواند کلا از پوشش بیمه خارج شود، ولی چرا پوشش بیمه به طوری تغییر داده می­شود که تنها افراد توانمند مالی بتوانند به درمان خود ادامه دهند و افراد طبقه پایین اقتصادی عملا از درمان محروم بمانند؟

صرف نظر از موارد فوق، در روزهای اخیر نامه‌­ای در فضای مجازی دست به دست می‌­شود که در آن اسم 24 دارو مطرح شده است. این نامه از طرف رئیس سازمان غذا و دارو به وزیر بهداشت نوشته شده و در آن درخواست کاهش پوشش بیمه ای این 24 دارو که همگی از داروهای مصرفی بیماران خاص و صعب العلاج محسوب می‌­شوند از 90 درصد به 70 مطرح شده ­است.

این نامه مملو از نکات قابل توجهی است که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می‌­شود:

در جایی از این نامه آمده: "از آنجا که به نظر می رسد تعدادی از این داروها تفاوت درمانی قابل توجهی با سایر داروهای هم گروه درمانی خود با تعرفه 30-70 ندارند".

این جمله به تنهایی نشان­‌دهنده میزان کار کارشناسی انجام نشده جهت تعیین لیست این داروها بوده و نمایانگر عدم تسلط و سهل‌­انگاری آشکار تصمیم­‌گیران سازمان غذا و دارو در مورد سرنوشت بیماران خاص کشور می‌­باشد. جدا از غلط­ های املایی نام داروها که نشان دهنده دقت تاسف وار نگارنده نامه است اشاره به سایر داروهای همان بیماران که 30 درصد پرداختی از جیب دارند و این داروها هم باید مانند آنها تحت پوشش قرار بگیرند نشان از عدم آگاهی اساسی سیاست‌­گذاران محترم سازمان غذا و دارو از فلسفه پوشش 90 درصدی این داروها را دارد.

برای نمونه به بررسی چند مورد از داروهای موجود در لیست مذکور می‌­پردازیم:

1) اگر بخواهیم داروی تاکرولیموس که جزو داروهای اصلی بیماران پیوند به حساب می آید و به دلیل حیاتی بودن دارو در دوز های یک میلی گرم و نیم میلی گرم تحت پوشش 100درصد بیمه قرار دارد را در اندیکاسیون پیوند کبد بررسی کنیم بیمار نرمال در هر ماه به حدود 210 عدد دارو نیاز دارد و اگر پیش فرض بگیریم که داروی پایه بیمه (ایرانی) را مصرف می کند بیمار پیوندی برای هر نسخه باید

200 هزار تومان پرداخت بیشتری داشته باشد. لازم به ذکر است عزیزان سیاستگذار اگر مرورهای سیستماتیک را مطالعه کنند کمتر بودن معنادار میزان مرگ و میر و عارضه در بیماران مصرف کننده دارو تاکرولیموس در مقایسه با سیکلوسپورین را در خواهند یافت.

2) یکی از داروهای داخل لیست داروی اینفلیکسیمب است که جزو داروهای روز دنیا به حساب می آید و حدودا در ایران 5 هزار بیمار مصرف کننده این دارو هستند. اگر اندیکاسیون کرون و کولیت که دو بیماری کشنده است را در نظر بگیریم، در بیمارانی که به درمان های کلاسیک جواب نداده باشند این دارو تجویز می شود و هیچگاه قابل جایگزین با داروهای کلاسیک نمی باشد. برای بیمار مبتلا به این مشکلات گوارشی اگر مصرف حداقلی 3 عدد اینفلیکسیمب را در هر نسخه در نظر گرفته شود با این طرح پیشنهادی بیماران صعب العلاج می بایست برای هر نسخه حدود 400 هزارتومان بیشتر پرداخت کنند.

3) انسولین گلارژین (لانتوس) در مقایسه با انسولین های طولانی اثر دیگر دارای کمترین بروز هیپوگلاسمی شبانه است که عملا آن را به دارویی موثر و کم عارضه تبدیل می کند. که در صورت اعمال کاهش پوشش بیمه ای، پرداختی یک بیمار نرمال برای هرماه 130درصد افزایش می یابد.

4) وجود داروی ریتوکسی مب نیز در لیست داروهای این نامه جالب توجه می باشد، ریتوکسی مب که به بهانه وجود نمونه مشابه کاهش 20 درصدی پوشش بیمه ای را تجربه خواهد کرد، به عنوان مثال در اندیکاسیون اصلی خود یعنی بیماری NHL، می بایست برای 20 دوره توسط بیماران مصرف شود و با در نظر گرفتن یک فرد عادی هزینه پرداختی بیمار برای هر نسخه (در صورتی که بیمار دارو پایه بیمه را مصرف کند) از 302 هزارتومان به 906 هزار تومان افزایش می یابد این یعنی 600 هزارتومان اختلاف در هر نسخه و در نهایت 12 میلیون تومان افزایش پرداختی بیمار در طول درمان و این یعنی حدودا معادل یک سال حقوق یک کارگر.

5) داروی دیگری که در این لیست وجود دارد فینگولیمد است که به عنوان موثرترین دارو برای بیماران مقاوم به درمان خط اول ام اس شناخته می شود که می تواند به میزان 50 درصد از بازگشت بیماری (ARR) جلوگیری کند. اگر بیمار به صورت نرمال روزی یک عدد دارو مصرف کند و همچنین پیشنهاد نامه مذکور عملی شود هر بیمار باید برای هر نسخه ماهانه خود حدود 300 هزار تومان بیشتر پرداخت کند.

6) براساس مطالعات انجام شده، ریلوزول تنها دارویی است که بر بقای بیماران مبتلا به amyotrophic lateral sclerosis یا به اختصار ALS موثر است و جایگزینی در هیچ گروه دارویی ندارد و جالب توجه است با اینکه صرفه جویی قابل توجهی هم برای بیمه ندارد سازمان محترم خواستار کاهش پوشش بیمه ای این داروی ضروری شده است.

همین 6 دارو که به صورت موردی و صرفا برای نشان دادن میزان کار کارشناسی انجام شده برای کاهش پوشش بیمه ای ذکر شده است در سال 95 مجموعا 166 هزار بیمار مصرف کننده داشته اند و هم­ اکنون این ­گونه به نظر می­‌رسد که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با پیروی نه­ چندان آگاهانه‌­ای از تصمیمات سازمان غذا و دارو سیاستی در پیش گرفته تا به شکلی چراغ خاموش و نامحسوس داروها را یک به یک از پوشش بیمه خارج کرده یا میزان پوشش را کاهش دهد تا نارضایتی عمومی به صورت ناگهانی ایجاد نشود، لازم به یادآوری است که دارو جزو کالای ضروری خانواده­‌ها محسوب شده و عدم تامین آن صدمات جبران ناپذیری به خانواده­‌ها و جامعه وارد خواهد آورد، خصوصا در مورد داروهای خاص که بعد از داروهای بدون نسخه، این بار مورد عنایت ویژه بزرگواران سازمان غذا و دارو واقع شده ­است. امیدواریم که وزارت بهداشت در روزهای آتی این سیاست را تکذیب کرده و نامه سازمان غذا و دارو صرفا ناشی از یک هیجان غیرکارشناسی باشد. در غیر این صورت ممکن است این تصور به ذهن متبادر شود که از زمانی که وزارت بهداشت مسئولیت بیمه سلامت (شورای عالی بیمه) را به عهده گرفته دچار نوعی تضاد منافعی (به عنوان خدمت دهنده و خریدار خدمت) درونی گشته که حساب اعلامی صرفه جویی بیمه پایان سال به سلامت و درمان بیماران ارجحیت پیدا کرده است.

قابل درک است که وضعیت اقتصادی کشور به شکلی نیست که به راحتی تمام هزینه ها پرداخت شود و این را تمام مردم کشور اطلاع دارند ولی همین مردم می دانند که بعد از امنیت، سلامت مهمترین امری است که از حاکمیت باید انتظار داشته باشند. آنها همان وزیر جسور دولت یازدهم را می خواهند که با همه توانش در هیات دولت می جنگید تا مردم کشورش از هزینه درمان به زیر خط فقر نروند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری دارو و سلامت ، تاریخ انتشار 12تیر 97، کدمطلب: 14388، www.phana.ir