شعارسال: محمدعلی خطیبی، مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در یک برنامه رادیویی درباره فروش نفت در بورس، ضمن تاکید بر ضرورت داشتن تعریف مشخص از بورس نفت گفت: اگر منظور ما از بورس نفت، بورس­های بین­ المللی مانند بورس­های لندن و نیویورک است که ما هنوز زیرساخت‌­های لازم را نداریم.

خطیبی افزود: امکان تشکیل این بورس ­ها را نداریم چون زیرساخت­‌های آن را هم نداریم و نمی‌­توانیم اجرا کنیم چون تا به حال هم اجرا نشده است. یکی از این زیرساخت‌ها، امکان جابه‌­جایی پول از همه دنیا است که از همه­ جا می­‌توانند خرید کنند.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران گفت: اگر منظور از بورس­، بورس‌­های بین‌­المللی است که ما نمی‌­توانیم چون زیرساخت­‌های آن را هم نداریم و بعید میدانم که بتوانیم اجرا کنیم ولی اگر منظور تالارهای حراج است بله آن را می­‌توان اجرا کرد. البته من فکر می کنم به آن بورس گفته نمی­‌شود و تالار حراج یا آکشن می­گویند و حراجی می­کنند.

موفقیت بزرگ بخش خصوصی در زمینه واردات و صادرات فرآورده های نفتی در دوران تحریم

خطیبی با اشاره به دوره مدیریت خود در زمان اعمال تحریم‌های نفتی در اوایل دهه 90 اضافه کرد: در آنجا بخش خصوصی در بخش فرآورده‌­ها کمک زیادی به ما می‌کرد. الان در زمینه بنزین خودکفا شدیم ولی در آن زمان بنزین وارد می کردیم و در واردات بنزین مشکل داشتیم. در اینجا بخش خصوصی به ما کمک کرد. در بخش فروش فرآورده‌ها بخصوص نفت کوره که مقدار قابل توجهی بود هم بخش خصوصی کمک می کرد.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران توضیح داد: در این بخش ها چون حجم محموله‌­ها کوچک است و می­شد آن را با پول بخش خصوصی جابه‌­جا کرد، این بخش کمک زیادی کردند ولی در بخش فروش نفت خام چون حجم بالا و سنگین است و پول زیادی می طلبد، بخش خصوصی توفیق زیادی نداشت و آنها که ورود کردند، پرونده تشکیل شد و گیر کردند و پول آن را نتوانستند بدهند و نتوانستند بفروشد.

خطیبی افزود: مسائلی در بخش نفت پیش آمد ولی در بخش فرآورده تجربه زیادی داشته‌­ایم. بخش خصوصی در بخش فرآورد‌ه‌­های نفتی هم در واردات بنزین و هم فروش نفت کوره واقعا توانست کمک کند؛ این تجربه خوب را در فراورده داشته­ ایم ولی در بخش نفت خام متاسفانه اقداماتی که شد، دچار مشکل شدند و خیلی تجربه موفقی درباره نفت خام نداریم.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر اینکه این تالاری که قرار است درست شود، یک تالاری است که نفت را در آن حراج می­کنند و مفهوم بورس نیست، گفت: بورس مفهوم خاصی دارد و عمدتاً معاملات در سطح جهانی است. می­خواهم بگویم بورس از نظر بین‌­المللی پیچیده است و به این سادگی ها نیست ولی تالارهای حراج وجود دارد که در برخی کشورهای شمالی ایران هم وجود دارد، بعضی فراورد‌ه‌­های آن را می آورند و حراج می­کنند هر کسی بالاتر خواست می­فروشند این امکان وجود دارد.

دو شرط امور بین الملل شرکت نفت برای ورود بخش خصوصی به فروش نفت

خطیبی با تاکید بر اینکه ما چاره ای جز ورود بخش خصوصی به فروش نفت نداریم، اضافه کرد: در دنیا بخش‌­های پایین­‌دستی را به ­صورت واقعی به بخش خصوصی واگذار می­کنند و بخش­های بالادستی را می­گیرند و این امر به ­دلیل تحرکی است که بخش خصوصی دارد. این موضوع در کشورمان که مدام در حال تحریم است و آن حساسیتی که به بخش­های دولتی برای تحریم وجود دارد، به مراتب بیشتر از وضعیت بخش خصوصی بخاطر تحریم هاست، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به مذاکراتش با بخش خصوصی برای ورود به بخش فروش نفت و فرآورده ها گفت: من خودم شخصاً با ده­‌ها شرکت خصوصی صحبت کردم و دو شرط برای ورود آنها چه در بخش نفت خام و چه در بخش فراورده می گذاشتیم. یکی از شروط این بود که مملکت به پول اینها نیاز دارد و ما نمی­توانیم این را نسیه بدهیم که اگر توانست بفروشد پولش را به ما بدهد. این برای بیت‌­المال است و ما نمی­توانیم این کار را بکنیم. یک شرط ما پول بود که ما این پول را می­خواهیم و لازم داریم و این پول هم برای ما نیست و ما باید این پول­ها را با بانک­مرکزی تسویه کنیم.

خطیبی افزود: شرط دوم این بود که شما نباید به مشتری هایی که ما الان داریم می­فروشیم، بفروشید. شما باید بازارهای جدید پیدا کنید زیرا اگر مشتریانی که همین الان با شرکت نفت قرارداد دارند و می­خرند، متوجه شوند که می­توانند از شرکت­‌های خصوصی بخرند، ما کاری نکرده‌­ایم و صرفا مشتریمان را بین بخش خصوصی و دولتی جابه‌­جا کردیم. در واقع، شرط دوم این بود که اینها را به بازارهایی ببرید که ما در آنجا فعال نیستیم.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در ادامه توضیح داد: با این دو شرط من با ده ها شرکت صحبت کردم و از آن­ها خواستم که این دو شرط را رعایت کنند و بیایند نفت خام و فراورده ببرند. یکی پول و دوم هم بازار که بازارهای ما را از ما نگیرید و بروید بازارهای جدید پیدا کنید.

در دوران تحریم، 700 هزار بشکه نفت به بخش خصوصی به صورت ریالی فروختیم

خطیبی اضافه کرد: یکی از شرکت های خصوصی گفت که ما دلار نداریم ولی ریال می­توانیم بدهیم. به آن­ها گفتیم که ببینید متولی دریافت پول ما نیستیم بانک مرکزی است و ما هم نهایتا باید پول را به بانک مرکزی تحویل دهیم؛ اگر شما بروید و بانک مرکزی را مجاب کنید که از شما ریال بگیرد، ما نفت را به شما می­­دهیم. ­این­ها اتفاقا رفتند با بانک مرکزی در آن زمان مذاکره کردند و به بانک مرکزی ریال دادند. بانک مرکزی ریال را پذیرفت و یک نامه به ما داد که معادل ریال آن قدر با نرخ آنقدر به این ها نفت خام بدهید و ما نفت خام به آن­ها دادیم و این کار انجام شد. در واقع، در آن دوره زمانی یعنی با ریال دادیم و به بخش خصوصی هم دادیم و نفت خام هم دادیم.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به اینکه نفت فروخته شده به این شرکت نزدیک به 700 هزار بشکه بود، اظهار داشت: ما به نمایندگی از بانک مرکزی این تسهیلات مالی را باز می­کنیم ولی نهایتا باید پول نفت را خزانه دریافت کند. بنابراین اگر بخش خصوصی با بانک مرکزی از نظر دریافت پول حالا چه نقدیا نسیه، هر توافقی بکنند قطعا وزارت نفت این را قبول خواهد کرد.

خطیبی در پاسخ به این سوال که چرا قضیه بابک زنجانی بوجود آمد، توضیح داد: اشکال کار این بود که اصلا شرکت ملی نفت به بابک زنجانی نفت نداد. نفت را یک شرکت فرعی داد. باز همان دو شرط را داشتیم و به آن­ها هم گفتیم ما پولش را می­خواهیم. آن­ها چون پولش را نسیه می­خواستند بدهند شرکت نفت مخالفت کرد و این­ها رفتند از طریق یک شرکت به اصطلاح دیگری اقدام کردند و این کار را انجام دادند. در حالی که شرکت ملی نفت در این قضیه اصلا هیچ گونه ذی نفع نبود، ذی مدخل نبود و با این دو شرط حرکت می­کرد.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران اضافه کرد: این شرکت یکی از شرکت­های زیر مجموعه شرکت ملی نفت ایران است. این­ها می­آیند از نفت یک محموله‌هایی را می­برند و می­برند خرد میکنند، در بازارها می­فروشند. الان بیست و چند سال است که این شرکت­ها این کار را انجام می­دهند. آن­ها به اسم خودشان خریدند، بردند، دادند. دیگر ما نمی­گوییم به چه کسی میدهید آن­ها خودشان می­روند، خودشان خرد می­کنند و می­فروشند. آن­ها بردند به جای این­که خرد بکنند در بازار­های بین المللی بفروشند یک جا دادند به آقای زنجانی و خودشان پاسخگو بودند و هنوز هم باید پاسخگو باشند.

خطیبی افزود: در هر صورت، درباره مسئله پول، نظر نفت عموما جز نظر بانک مرکزی نیست و اگر بانک مرکزی بپذیرد بخش خصوصی ما بیاید و نفت را نسیه ببرد، بیایند ببرند. اگر بانک مرکزی خط اعتباری در بورس بپذیرد، همینطور. یعنی در مورد مسائل پولی و مالی و دریافت پول، سیاست همان سیاست دولت وسیاست بانک مرکزی است. هرچه بانک مرکزی تعیین بکند و نفت در واقع مجری است.

در دوران تحریم، بخش خصوصی مجوز داشت که نفت را به برخی مشتریان شرکت نفت، بفروشد

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران تاکید کرد: نفت فقط تنها ملاحظ‌ه­ای که دارد این است که ما الان با یک­سری مشتری‌­هایمان قرارداد داریم. با شرکت‌های آسیایی، اروپایی،آفریقایی و CIS با این­ها ما قرارداد داریم، شما این نفت را به مشتری­‌های ما ندهید و بروید برای خودتان مشتری‌­های جدید پیدا کنید. با مذاکراتی که بخش خصوصی ما با بانک مرکزی درباره مسائل مالی، پولی، پرداختی می­کند. من مطمئنم اگر این مشکل با بانک مرکزی حل شود، وزارت نفت در این قضیه مقاومتی نخواهد کرد. فقط آن شرط ما را باید در نظر بگیرند که بازار های جدید پیدا بکنند و واقعا ما سعی نکنیم به یک مشتری از چند بخش نفت بدهیم که آن هم فرصت طلبی بکند، طاقچه بالا بگذارد و در واقع قیمت‌­های ما را بشکند.

خطیبی با رد این موضوع که امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در زمان تحریم اجازه نمی داده است که بخش خصوصی به مشتریانی که از این شرکت نفت نمی خریدند، نفت بفروشد، گفت: ببینید در تحریم قبلی مثلا فرض کنید ما به همین دوستان بخش خصوصی می­گفتیم الان اروپا از ما نمی­خرد، می­گفتیم ما به شما می­دهیم و بروید به اروپایی ها بدهید، هیچ اشکالی ندارد. منتها می­گفتیم با شرکت هایی که همین الان ما با قرارداد دارند و دارند از ما نفت می­خرند، این­ها بهتر است از یک کشور یک منبع تامین بکند و اگر چند منبع بخواهد تامین بکند این در بازاریابی اشکال به وجود می­آورد.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران افزود: برای همین در آن موقع پیشنهاد ما این بود که آفریقای جنوبی نمی­خرید، اروپا نمی­خرید و کشورهای دیگری که مشتری های سنتی ما بودند ولی آن موقع نمی خریدند، ما منعی نمی­گذاشتیم و می­گفتیم بروید به این­ها بفروشید.

خطیبی با تاکید بر اینکه در این باره ما در این مورد مذاکرات زیادی داشتیم و درباره نفت خام تجربیات خیلی موفقی نداشتیم، گفت: اما درمورد فراورده ها خوب بود. من احساس می کنم که بخش خصوصی ما یک روند تکاملی در صنعت نفت دارد طی می­کند مثلا در پتروشیمی‌­ها، بخش خصوصی خیلی موفق بودند و درفرآورده هم موفق بودند. اگر واقعا قرار بود یک دیوار آهنی دور وزارت نفت کشیده شده باشد و بخش خصوصی را راه نداده باشند پس این­ها چگونه موفق بوده‌­اند؟ چگونه فراورده یا پتروشیمی ها عمل کرده است؟

امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران مجوز نسیه فروشی نفت به بخش خصوصی را ندارد

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران توضیح داد: درباره نفت خام یک مقدار حساسیت هست، حجم معاملات بالاست، رقم­ها بالاست و ضوابطی وجود دارد که وزارت نفت ملزم به اجرای آن ضوابط است و باید فردا در مقابل دولت و بانک مرکزی پاسخ­گو باشد. ما آن موقع هم می­گفتیم که اگر شما چنان چه در مورد نفت خام ­می­خواهید نسیه ببرید خب بروید مجوزها را از مجلس بگیرید. مجلس و دولت چنین اجازه‌­ای به وزارت نفت نمی­دهد که به اعتبار بخش خصوصی داخلی نسیه فروشی بکند.

خطیبی اضافه کرد: ما چنین مجوزی را نداشتیم و پیشنهاد میکردیم با مجلس و دولت صحبت کنید این مجوزها را بگیرید و بدهید وزارت نفت و وزارت نفت صد در صد اجرا خواهد کرد. خب در حال حاضر و آن زمان آن گونه بوده است یک ضوابطی وجود دارد که وزارت نفت موظف است این ضوابط را اجرا بکند و در مقابل فروش نفت و پول آن پاسخ­گو باشد.

مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در پایان اظهار داشت: من فکر می­کنم که این روند تکاملی را ما ادامه خواهیم داد و بخش خصوصی می­تواند این را ادامه بدهد و به تدریج ان­شا­­الله بخش های مختلف پایین دستی و فروش را به عهده بگیرد ولی یک مقدار باید حرکت سریع و حساب شده‌­ای باشد که ضریب اطمینان و موفقیت درآن زیاد باشد و اگر دوستان بتوانند مجلس و دولت و بانک مرکزی را متقاعد بکنند و مجوزهای لازم را بگیرند، فکر می‌کنم وزارت نفت مقاومت نمی‌کند و مجری خواهد بود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس ، تاریخ انتشار 4شهریور 97، کدمطلب: 13970603001168، www.farsnews.com