شعار سال: اين انجمن مسائل مطرح‌شده را اتهام عليه شرکت‌هاي پتروشيمي عنوان كرد و نوشت: «لازم‌ است به‌منظور تنوير افکار عمومي مطالبي به استحضار ملت شريف ايران رسانده شود تا ان‌شاءالله در قضاوت مديران و کارکناني که در سال‌هاي اخير تمام سعي و تلاش خود را براي حفظ سنگرهاي خط مقدم جنگ اقتصادي کشور
به‌ کار گرفته و در مقاطعي غيرمنصفانه مورد عتاب و هجمه برخي نامطلعين داخلي قرار گرفته‌اند، دچار اشتباه نشويم.» در ادامه عينا متن اين نامه منتشر مي‌شود:
1- قبل از هر چيز ذکر اين نکته ضروري است که ماهيتِ مالکيت بيش از 90 درصد از صنايع پتروشيمي کشور متعلق به نهادهاي عمومي، سهام عدالت و سازمان‌هاي تأمين اجتماعي بوده که بيش از 50 ميليون نفر را در ايران تحت پوشش خود دارند، بنابراين مديران و کارکنان اين صنعت بزرگ، هيچ سهمي در مالکيت مجموعه‌هاي تحت اداره خود نداشته و ندارند. از طرف ديگر آمار مستند سامانه نيما و اظهارات رئيس کل محترم بانک مرکزي که در ادامه به آن اشاره خواهد شد، حکايت از آن دارد که عملکرد شرکت‌هاي پتروشيمي در تزريق ارز به سامانه نيما، بسيار مناسب بوده و اين شرکت‌ها باوجود سهم 26درصدي در صادرات غير نفتي، سهم 70 درصدي در تأمين ارز نيمايي داشته‌اند.
2- در اين گزارش اشاره شده است؛ «صادرکنندگان پتروشيمي در دور اول سياست ارزي دولت اعلام کردند برايشان صرفه اقتصادي ندارد ارز خود را به نرخ 4200 تومان تحويل دولت بدهند و عرضه ارز خود را مشروط به اخذ يارانه خوراک کردند و دولت هم پذيرفت». در رد اين ادعاي کذب لازم است اشاره شود که اولا شرکت‌هاي پتروشيمي اولين و تنها صادرکنندگاني بودند که حتي در روز 21 فروردين سال جاري و قبل از مصوبه مورخ 22/1/97 هيئت محترم دولت و تنها به استناد اعلام تلويزيوني معاون اول محترم رياست‌جمهوري و با هماهنگي مستقيم رئيس کل محترم بانک مرکزي اقدام به فروش ارز صادراتي خود با نرخ رسمي اعلامي (بر مبناي دلار 4200 توماني) كردند و تا زمان راه‌اندازي عملي سامانه نيما در تاريخ 16/2/97، با هماهنگي بانک مرکزي اقدام به فروش معادل 180.8 ميليون يورو با قيمت دولتي به صرافي‌هاي منتخب و مجاز نمودند. ثانيا در فاصله 40روزه حدفاصل زماني 16/2/97 (شروع فعاليت سامانه نيما) تا 24/3/97 (صدور مصوبه شماره 35549/ت55464 هـ مورخ 24/3/1397 دولت درخصوص تعيين ارز 3800 توماني خوراک)، شرکت‌هاي پتروشيمي معادل 000ر850ر256ر1 يورو ارز صادراتي خود را که تقريبا معادل 000ر000ر480ر1 دلار بوده است، در بازار نيما به فروش رسانده‌اند.
اين آمار به‌وضوح ادعاي کذب مطرح‌شده در گزارش مورخ 7/7/1397 روزنامه شرق مبني بر اينکه شرکت‌هاي پتروشيمي عرضه ارز 4200 توماني خود را مشروط به دريافت خوراک 3800 توماني كرده‌اند را مشخص مي‌كند، چراکه شرکت‌هاي پتروشيمي از ابتداي اجراي سياست ارزي جديد در 22 فروردين تا زمان صدور مصوبه نرخ خوراک دولت، بيش از 000ر650ر437ر1 يورو که معادل 000ر000ر696ر1 دلار است را با نرخ 4200 توماني در بازار داخلي فروخته‌اند. فروش اين ميزان ارز در طي مدت دو ماهه مذکور معادل 80درصد ارزش صادراتي شرکت‌هاي پتروشيمي در اين مدت بوده است.
3- درخصوص مصوبه دولت براي تغيير نرخ تسعير ارز قيمت خوراک صنايع پتروشيمي لازم به ذکر است که اجراي سياست تک‌نرخي‌كردن ارز براي خوراک شرکت‌هاي پتروشيمي باعث زيان بسياري از شرکت‌هاي پتروشيمي خوراک مايع نظير پتروشيمي تندگويان، نوري، تبريز، اصفهان، بيستون و... و بعضا شرکت‌هاي گازي نظير پتروشيمي شيراز، رازي، فاز سوم پرديس و... شده بود که بيش از 35 درصد نياز صنايع پایين‌دستي پتروشيمي و همچنين 50 درصد کود شيميايي اوره کشور را تأمين مي‌كردند و طبيعي بود که دولت از افزايش قيمت مواد اوليه اين شرکت‌ها، با تعيين نرخ تسعير ارز 3800 توماني جلوگيري كند.
4- با عنايت به اينکه بعد از اعلام سياست جديد ارزي در فروردين سال جاري هنوز زيرساخت‌هاي لازم از جمله سامانه نيما فراهم نشده بود، برخلاف ادعاي مطرح‌شده در روزنامه شرق، شرکت‌هاي پتروشيمي باوجود اينکه آمادگي فروش ارز داشتند، اما فروش ارز آنها با مشکلات و موانعي روبه‌رو بود و از همين رو در آن زمان باتوجه به نياز نقدينگي اين شرکت‌ها، مکاتبات متعددي (که اسناد آن موجود است) با مقامات و مسئولين بلندپايه دولتي صورت گرفت تا امکان فروش ارز شرکت‌هاي پتروشيمي فراهم شود، اما باوجود تمامي تلاش‌هاي صورت‌گرفته، شرکت‌هاي پتروشيمي تا راه‌اندازي سامانه نيما (22/1/97 تا 16/2/97) تنها توانستند 180 ميليون يورو ارز در بازار داخلي بفروشند. دقيقا به همين دليل است که به محض راه‌اندازي سامانه نيما، شرکت‌هاي پتروشيمي ارز زيادي را به سامانه مذکور تزريق كردند به‌گونه‌اي‌که بر اساس اطلاعات مستند جدول فوق، ظرف مدت 40روز معادل 000ر850ر256ر1 يورو را که تقريبا معادل 000ر000ر480ر1 دلار است، توسط شرکت‌هاي پتروشيمي در اين سامانه به فروش رسيده است. فروش اين ميزان ارز در سامانه نيما ظرف مدت 40 روز در حالي است که متوسط ارزش صادرات ماهانه شرکت‌هاي پتروشيمي در نيمه اول سال جاري و به استناد گزارش شرکت ملي صنايع پتروشيمي تنها معادل 1065 ميليون دلار بوده است.
5- شرکت‌هاي پتروشيمي قبل از اجراي سياست ارزي جديد نيز با هماهنگي اداره صادرات بانک مرکزي، اقدام به فروش ارز كرده بودند. در واقع اين شرکت‌ها از ابتداي سال‌جاري تا 22/1/97 تقريبا معادل 219ميليون يور ارز به بازار داخلي تزريق كردند. بر اين اساس شرکت‌هاي پتروشيمي از ابتداي سال جاري تا مورخ 24/3/1397 (زمان صدور مصوبه دولت در خصوص تعيين ارز 3800توماني خوراک) تقريبا معادل 000ر650ر656ر1 يورو در هماهنگي با سياست‌هاي جاري بانک مرکزي به بازار داخلي ارز تزريق كرده‌‌اند که اين رقم بالغ بر 000ر000ر954ر1 دلار بوده است.
6- همان‌گونه که گفته شد شرکت‌هاي پتروشيمي با هماهنگي بانک مرکزي از ابتداي سال جاري تا قبل از شروع فعاليت سامانه نيما، معادل 400 ميليون يورو ارز در بازار داخلي فروخته‌اند، علاوه بر اين از زمان راه‌اندازي سامانه نيما تا پايان شهريور سال جاري نيز به استناد گزارش سامانه نيما (جدول زير) 000ر000ر268ر3 يورو در سامانه نيما به فروش رسانده‌اند. به‌ عبارت ديگر اين شرکت‌ها از ابتداي سال‌ جاري تا پايان شهريور مجموعا 000ر000ر668ر3 يورو ارز در بازار داخلي به فروش رسانده‌‌اند و اين در حالي است که ميزان صادرات اين شرکت‌ها به استناد گزارش شرکت ملي صنايع پتروشيمي در اين مدت معادل 000ر000ر400ر5 يورو (معادل 000ر000ر385ر6 دلار) بوده است که از اين ميزان در حدود 170 ميليون يورو به‌صورت ريالي به کشورهاي عراق و افغانستان صادر شده است که طبيعتا ارز آن در اختيار شرکت‌ها نيست. با اين حساب شرکت‌هاي پتروشيمي بيش از 70 درصد ارز صادراتي خود را در بازار داخلي به ريال تبديل كرده‌اند و مابقي آن نيز صرف هزينه‌هاي خريد تجهيزات و قطعات، کاتاليست و بازپرداخت اقساط فاينانس‌هاي قبلي شده است.
7- نکته مهم ديگر در عملکرد مناسب شرکت‌هاي پتروشيمي در بازار ثانويه است که سهم شرکت‌هاي پتروشيمي (که تنها 26 درصد صادرات غيرنفتي کشور را در اختيار دارند) در بازار ثانويه تا 31/6/1397 معادل 68 درصد بوده است. به ‌عبارت ديگر به استناد آمار سامانه نيما (جداول زير)، از 000ر320ر033ر2 يورو ارز فروخته‌شده در بازار ثانويه در فاصله زماني 16 مرداد تا پايان شهريور، 000ر000ر391ر1 يورو توسط شرکت‌هاي پتروشيمي فروخته شده است. به‌ عبارت ديگر سهم ساير صادرکنندگان غيرنفتي در بازار ثانويه، تنها 32 درصد بوده و اين در حالی است که سهم ساير صادرکنندگان در صادرات غيرنفتي کشور 74 درصد است.
8- در گزارش روزنامه شرق اشاره شده که شرکت‌هاي پتروشيمي تهديد کرده‌اند که ارز خود را به ايران برنمي‌گردانند و قصد احتکار ارز خود را در حساب‌هاي خارجي دارند. با توجه به موارد مستند فوق، نويسنده گزارش مذکور با مسئوليت روزنامه شرق لازم است درخصوص اين ادعاي کذب، مستندات و مدارک خود را سريعا ارائه كند و در غير اين صورت شرکت‌هاي پتروشيمي، موضوع اين ادعاي کذب را که مي‌تواند در شرايط حساس و سخت جنگ اقتصادي، مصداق ريختن آب به آسياب دشمن باشد، پيگيري قضائي خواهند كرد.
9- در گزارش منتشره در روزنامه شرق به فضاي رانتي 30 هزار ميليارد توماني ناشي از قيمت ارز خوراک 3800 توماني و ارز صادراتي 8000 توماني نيما شده است که در این خصوص لازم است تا شفاف‌سازي بيشتري صورت پذيرد. شرکت‌هاي پتروشيمي تا مورخ 15/5/97 موظف به فروش ارز صادراتي خود به قيمت دولتي (4200 تومان) بوده‌اند و بعد از تاريخ مذکور نيز ارز صادراتي خود را در بازار ثانويه به فروش رسانده و محصولات عرضه‌شده در بورس کالا را نيز با قيمت پايه ارز 4200 توماني فروخته‌اند. نکته جالب در ادعاي مطرح‌شده اينجاست که شرکت‌هاي پتروشيمي هنوز هيچ صورت‌حسابي را از بابت خوراک دريافتي در بعد از تشکيل بازار ثانويه دريافت نکرده‌اند و ادعاي مطرح‌شده تنها يک پيش‌قضاوت است.
10- به استناد سايت بورس کالا در شش‌ماهه نخست سال جاري 515ر606ر1 تن محصولات پليمري توسط شرکت‌هاي پتروشيمي به خريداران فروخته شده است که 24 درصد بيشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. اين در حالي صورت گرفته که همان‌گونه که در گزارش روزنامه شرق نيز تصريح شده، رشد توليدات صنايع پایين‌دستي پتروشيمي در سال جاري منفي نيز بوده است، پس چه بلايي بر سر اين حجم از محصولات پليمري که در بورس کالا نيز مورد معامله قرار گرفته آمده است. ما نيز به اين مسئله اعتراض داريم، چه اتفاقي در توسعه صنايع پایين‌دستي پتروشيمي افتاده که ميزان تقاضاي محصولات پليمري در شش‌ماهه اول سال جاري نزديک به سه برابر مدت مشابه سال قبل شده است. پاسخ روشن است، رانت ناشي از تفاوت قيمت ارز تعيين‌شده در بورس کالا و قيمت ارز واقعي کشور باعث شده تا سيل تقاضاي کاذب و دلالي راهي بورس کالا شود و مصرف‌کنندگان واقعي صنايع پایين‌دستي نتوانند خوراک مورد نياز خود را با قيمت‌هاي عرضه‌شده توسط شرکت‌هاي پتروشيمي تأمين كنند. در اين مدت بخش قابل توجهي از خريدهاي صورت ‌گرفته‌شده در بورس کالا عملا راهي بازارهاي سياه شده و به چند برابر قيمت به مصرف‌کنندگان واقعي فروخته شده که نتيجه‌اي جز افزايش بهاي تمام‌شده آنها نداشته است.

و نکته پاياني
بايد اذعان کنيم که کشور ما در طول دهه 90 همواره درگير يک جنگ اقتصادي بوده است که هرچند با اجراي برجام در دي‌ماه سال 94 تا حدودي از شدت آن کاسته شد، اما با شروع دوران رياست‌جمهوري دونالد ترامپ در ايالات متحده آمريکا و کارشکني‌هاي اين کشور در اجراي توافق‌نامه هسته‌اي، اکنون تبديل به يک جنگ تمام‌عيار اقتصادي شده است. نخبگان، آگاهان و کارشناسان اقتصادي به‌طوركامل واقف‌اند که صادرات محصولات پتروشيمي با چه مشکلاتي و با چه کارشکني‌هايي از سوي کشورهاي رقيب انجام مي‌شود و ارز ناشي از آن با چه مشقت و ريسک‌هايي به کشور وارد مي‌شود و متأسفانه در اين ميان فعالين صنعت پتروشيمي به‌عنوان سربازان اقتصادي اين مرز و بوم که در سال‌هاي سخت تحريم بخش مهمي از ارز و مواد اوليه مورد نياز صنايع پایين‌دستي کشور را تأمين كرده‌اند، هم از طرف بيگانگان خارجي به‌شدت تحت فشار قرار دارند و هم مورد بي‌مهري و بعضا برخوردهاي مغرضانه برخي آشنايان داخلي قرار گرفته‌اند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 10 مهر97، شماره: 3257