شعار سال: غلامرضا شریعتی اظهار کرد: پنج حوضه کارون، دز، کرخه، مارون و زهره در خوزستان وجود دارد که آب در استان علاوه بر تامین آب شرب، می‌تواند برای مصارف کشاورزی، پرورش آبزیان، صیادی و گردشگری استفاده شود. استفاده بی‌رویه و ناصحیح از این منبع خدادادی بدون توجه به عکس‌العمل‌های منفی، خسارات جانی و مالی فراوانی برای خوزستان ایجاد می‌کند.

وی افزود: گاهی در برخورد با مسائل صبر می‌کنیم، باور نمی‌کنیم و بعد از رخ دادن مشکلات برای آن جلسات مدیریت بحران تشکیل می‌دهیم و سعی داریم بر آن اساس تصمیم‌گیری کنیم. چیدمان مدیریتی ما باید مبنی بر مطالعات کافی باشد و بر مبنای آمایش سرزمین شکل بگیرد. اگر به این شکل تصمیم‌گیری کنیم، هیچ یک از بلایای طبیعی نمی‌تواند مشکلات زیادی برای ما ایجاد کند.استاندار خوزستان با بیان اینکه همواره مدیریت آب یکی از مسائل مهم کشور بوده است، گفت: موقعیت جغرافیایی و اقلیمی خوزستان یکی از دلایل بروز مشکل، در استان است. در زمستان ما نیاز چندانی به آب نداریم در تابستان است که نیازمان به آب افزایش می‌یابد. در حالی‌که در این فصل میزان بارش ما بسیار کم است.

شریعتی خاطرنشان کرد: با خشکسالی‌های اخیر ذخیره آب سدها کاهش چشمگیری پیدا کرده است و این مسائل ما را با مشکلات جدی مواجه می‌کند. این مسأله نیاز به مدیریت منابع آب دارد. برای مدیریت شرایط تلاش کردیم از آب ذخیره پشت سدها استفاده کنیم. همچنین از طریق انتقال آب از مناطق پرآب به مناطق کم‌آب سعی کردیم میزان آب را مدیریت مکانی کنیم.استاندار خوزستان خاطرنشان کرد: بخش زیادی از آب در خوزستان به‌صورت فاضلاب هدر می‌رود که با ورود به منابع آب زیرزمینی، منابع آبی دیگر را نیز با خطر مواجه می‌کند.

شریعتی تصریح کرد: مدل توسعه در هر منطقه باید متفاوت باشد و این مدل باید در سطح کلان بر اساس پارامترهای مختلفی طراحی شود؛ در غیر این‌صورت در جامعه هرج و مرج ایجاد می‌شود و هرج و مرج شرایط ما را بدتر می‌کند. تا سال ۲۰۹۰ با شرایط کم‌آبی مواجه هستیم و اگر برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم، می‌توانیم به نحوی از این شرایط عبور و آن را مدیریت کنیم.

وی گفت: گاه می‌بینیم به جای مدیریت مصرف آب، کل آب منطقه را استفاده کرده و حتی سطح زیر کشت را نیز افزایش می‌دهیم. اکنون در استان دیگر افزایش سطح زیر کشت نخواهیم داشت. دولت برای آبیاری و استفاده از روش‌های مدرن در کشاورزی، هزینه‌های هنگفتی از محل صندوق توسعه ملی به‌صورت بلاعوض یا تسهیلات بانکی صرف کرده است. کشاورزان باید استفاده از روش‌های نوین آبیاری را در دستور کار قرار دهند و باید آنها را نسبت به این روش‌ها آگاه کنیم.

استاندار خاطرنشان کرد: در خوزستان اقدامات مختلفی برای مدیریت مصرف آب انجام شده است. افتتاح خط دوم طرح آب‌رسانی غدیر برای آب‌رسانی به آبادان و خرمشهر، تامین آب لازم برای تالاب‌ها به‌رغم شرایط خشکسالی موجود و برگرداندن آب به هورالعظیم، انتقال آب به کانون‌های ریزگرد، کاهش چشمگیر خاموشی‌های با برنامه از اقدامات انجام‌شده هستند. همچنین در حد توان تلاش کرده‌ایم با برداشت غیرمجاز آب مقابله کنیم.

شریعتی تصریح کرد: باید از امروز برای سال آینده برنامه‌ریزی کنیم. نباید منتظر باشیم شرایط پیش بیاید و بعد تصمیم بگیریم. سال گذشته با ذخیره آبی ۲/ ۴ میلیارد مترمکعبی وارد سال آبی جدید شدیم. امسال این عدد به ۲/ ۱ میلیارد مترمکعب رسیده است. در حالی‌که میزان ذخیره ما در سال ۹۴، برای ورود به سال آبی جدید بیش از شش میلیارد مترمکعب بود.

۱۹ سال خشکسالی

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان نیز گفت: اکنون ۱۹ سال است که در حوضه‌های پنجگانه کارون، دز، کرخه، مارون و رودخانه زهره با خشکسالی هیدرولوژیکی مواجه هستیم که شاخص آن میزان آورد آبی است که پشت مخازن سدها نگهداری می‌شود. محمدرضا شمسایی اظهار کرد: امیدوارم نتایج این سمینار راهکارهایی برای حل مشکلات باشد. گفته می‌شود که تبعات خشکسالی از زلزله نیز بیشتر است و در سالی که گذشت تبعات این خشکسالی را در جامعه دیدیم. در ۲۰ سال گذشته با دو خشکسالی قابل توجه مواجه بوده‌ایم که در ۱۰۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. خشکسالی اول در سال آبی ۸۸-۸۷ رخ داد و خشکسالی دوم نیز سال گذشته بود.

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان گفت: خشکسالی سال ۸۷ با خشکسالی سال ۹۷-۹۶ تفاوت داشت. چراکه در سال ۸۷ در اواسط دوره خشکسالی‌ها بودیم اما امروزه تداوم خشکسالی‌ها موجب فشار بیشتری به جامعه شده است. تفاوت دوم نیز این است که سال قبل از خشکسالی سال ۸۷ یکی از پرآب‌ترین سال‌های ما بوده است. در صورتی‌که سال قبل از سال آبی ۹۶-۹۷ هم، در خشکسالی بودیم.

شمسایی ادامه داد: این مساله موجب شد بر شدت خشکسالی افزوده شود. همچنین با وجود خشکسالی‌ها در ۱۰ سال اخیر، بر میزان تقاضای آب به شدت افزوده شده است. یکی از اصلی‌ترین دلایل آن نیز این است که ساده‌ترین راه تامین معیشت برای مردم کشاورزی است؛ چراکه کسب و کار کوچک و جدی چندانی در استان وجود ندارد و میزان کشت پاییزه و تابستانه ما به همین دلیل به شدت بالا رفته است. وی تصریح کرد: یکی از اقدامات استان تاسیس واحدی بود که از اطلاعات سازمان‌های بین‌المللی استفاده و شرایط ما را در آینده پیش‌بینی کند. خشکسالی سال ۹۷ را از مرداد سال گذشته پیش‌بینی کرده بودیم و از همان زمان به مسوولان استان اطلاع می‌دادیم که سال آینده شرایط سختی را پیش رو خواهیم داشت.مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان گفت: برنامه‌ریزی مدیریت آب در پنج حوضه آبی استان باید با استفاده از تجربیات سازمان و با استفاده از مدل‌های نرم‌افزاری، پیش‌بینی‌های مختلف و به خصوص پیش‌بینی‌های هیدرولوژیکی انجام شود و بر اساس این مدل‌ها اقداماتی را که می‌خواهیم انجام دهیم، باید برنامه‌ریزی کنیم.

شمسایی افزود: یکی از اقدامات دیگری که انجام دادیم سه برابر کردن گروه‌های گشت و بازرسی سازمان برای جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز آب در استان بود. همچنین احداث بند خاکی در رودخانه کارون نیز از دیگر اقدامات مهم بود. با احداث این بند می‌توانیم از آب کارون استفاده کنیم. این بند اواخر خرداد و اوایل تیر اجرا شد. همچنین خط دوم آبرسانی غدیر نیز راه‌اندازی شده است. اعتبارات این طرح ۱۵ فروردین سال ۹۶ ازسوی دولت تصویب شد و ما درسال ۹۷ توانستیم خط دوم طرح را که ۹۰ کیلومتر بود، افتتاح کنیم.

وی خاطرنشان کرد: افتتاح خط دوم طرح آبرسانی غدیر کار بسیار بزرگی بود که توسط قرارگاه خاتم‌الانبیا انجام شد. افتتاح این طرح موجب شد پایداری آب در آبادان و خرمشهر افزایش پیدا کند. در گذشته با کمترین مشکل، آب این دو شهرستان سه یا چهار روز قطع می‌شد.

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان تصریح کرد: بسیاری از شهرهای ما با مشکل کمبود آب مواجه هستند؛ اما به دلیل کمبود اعتبارات نمی‌توانیم اعتبارات بسیاری از طرح‌های اساسی مناطق را حتی در میان‌مدت تامین کنیم. به دلیل خشکسالی میزان آب ورودی رودخانه‌ها کاهش پیدا کرده و همین مساله موجب کاهش کیفیت آب در رودخانه‌ها شده است، به‌گونه‌ای که کیفیت آب در بسیاری از رودخانه‌ها مناسب شرب نیست. به همین دلیل مجبوریم بسیاری از طرح‌های اضطراری را در روستاها افتتاح کنیم تا بتوانیم آب این روستاها و شهرها را تامین کنیم.

شمسایی افزود: میانگین آورد آب استان امسال منفی ۶۳ درصد بود. در سال نرمال ۳۷ درصد آورد آب داشتیم. البته این عدد میانگین آورد تمام رودخانه‌ها است. به‌طور مثال در رودخانه زهره، آورد آب منفی ۹۷ درصد، در مارون منفی ۷۲ درصد، در کارون بزرگ نیز منفی ۶۱ درصد بود. برخی می‌گویند که این مساله ناشی از احداث سدها است؛ اما این درست نیست.

وی ادامه داد: این اعداد شدت خشکسالی را نشان می‌دهد. در حوضه کرخه منفی ۳۷ درصد کاهش ورودی داشتیم. البته وضعیت این حوضه نسبت به سایر مناطق بهتر است. به همین دلیل فکر انتقال آب از کرخه به کارون بودیم. ابتدا در کانال توانا که در بالادست اهواز است، این تصمیم گرفته شد. ما مجبور بودیم این کار را روی کانال سلمان انجام دهیم. اکنون این طرح به اتمام رسیده و امکان انتقال آب از کرخه به کارون وجود دارد. حوضه کرخه نیز به‌دلیل کشت‌های شلتوک که امسال در دشت آزادگان انجام شده است، وضعیت چندان مناسبی ندارد.

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان افزود: از اقدامات دیگری که انجام دادیم، تامین آب نخیلات آبادان و خرمشهر به‌صورت موجی بود. به شکلی که در چند مرحله به نخیلات آبادان و خرمشهر آب رساندیم. نخلداران ما اقشار پردرآمد نیستند. باعث تاسف است که آب رودخانه اروند که تامین‌کننده آب نخیلات آبادان و خرمشهر بود، از آب دریا شورتر شده است. متوسط شوری آب در خلیج فارس بین ۴۵ تا ۴۸ هزار میکروموس است، در اروندرود این میزان به ۵۶ هزار میکروموس نیز رسیده است. البته این اتفاق برای مدت طولانی رخ نداده است.

شمسایی گفت: ایجاد یک مرکز مانیتورینگ برای رصد کردن اطلاعات مربوط به وضعیت آب به‌صورت آنلاین یکی دیگر از اقدامات انجام‌شده است. با داشتن بیش از ۳۰۰ ایستگاه هیدرومتری و هواشناسی از تمام رودخانه‌های استان به‌صورت لحظه‌ای اطلاعات مربوطه را داریم. این مساله کمک زیادی برای کنترل آب به ما می‌کند. همچنین در همین شرایط خشکسالی نیزتوانسته‌ایم آب هورالعظیم را تامین کنیم. خشکسالی در تالاب تبعاتی دارد که ما توانستیم از آن جلوگیری کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 15 مهر97، شماره: 3448936