در بحث مبارزه با فساد، مهم‌تر از فکر کردن و حرف زدن، عمل کردن است

او با تأکید بر این که همین مقدار موجود فساد که کم هم نیست (و حتی کم آن هم قابل قبول نیست) می‌طلبد که همه در این زمینه فکر کنند، گفت: در این زمینه مهم‌تر از فکر کردن، نظر دادن و حرف زدن، عمل کردن است. در تعالیم اسلامی، تأکید فراوانی روی عمل شده است؛ قرآن کریم به ویژه از روحانیون که به عنوان داعی یعنی مبلغ و مروج دین خوانده شده‌اند، به صراحت خواسته است که با عمل خود، مردم را دعوت کنند. برای مثال در روایات آمده است که «کونوا دعاه الناس بغیر ألسنتکم» یعنی مردم را دعوت کنید اما نه با زبان بلکه با عمل. در قرآن کریم گفته شده است که «أتأمرون الناس بالبر وتنسون أنفسکم؛ مردم را به خوبی دعوت می‌کنید در حالی که از خود، غافلید».

روحانیت باید از خود شروع کند و خود از همه‌ی انواع فسادها و شبه فسادها پرهیز کند

این استاد دانشگاه ادامه داد: همچنین روایت معروف امیرالمومنین(ع) که «من نصب نفسه للناس إماماً، فلیبدأ بتعلیم نفسه، قبل تعلیم غیره…» یعنی کسی که خود را به عنوان پیشوای مردم قرار می‌دهد و در این جایگاه می‌نشیند، قبل از رفتن به سراغ مردم باید خود را هم آموخته و هم متأدب به آداب دینی، اسلامی و اخلاقی کند. بر این اساس روحانیت باید از خود شروع کند و خود از همه‌ی انواع فسادها و شبه فسادها یا فضاهایی که شبهه‌ی فساد دارد، پرهیز کند. این موضوع هم متوجه روحانیونی است که مسوولیت دارند و هم روحانیونی که ممکن است مسوولیت نداشته باشند.

تشریفات اداری و حفاظتی را به حداقل برسانیم

او با اعتقاد بر این که با به حداقل رساندن تشریفات اداری در موقعیت‌های مختلف حتی به عنوان یک معلم و استاد، تأثیر مهمی در مبارزه با فساد ایجاد خواهد شد، گفت: اساتیدی داریم که اصلاً در دسترس دانشجویان خود نیستند، در حالی که استاد باید در دسترس باشد و دانشجو با او مشورت‌های علمی و غیر علمی کند. علاوه بر تشریفات اداری، افرادی نیز از این صنف، تشریفات حفاظتی فراوان دارند. باید روحانیون دارای سمت، در به حداقل رساندن حفاظت‌های فیزیکی پیشگام باشند. واقعاً لزومی ندارد که هر مسوولی در هر منصبی این حفاظت‌ها را داشته باشد.

شریعتمداری ضمن پیشنهاد این که ائمه و خطبای جمعه پیشگام شوند و نرده‌هایی که در چند ردیف وجود دارد و درهای ورودی متنوع را به حداقل برسانند، اظهار کرد: در همین جا خواهشی هم از برادران حفاظت و دستگاه‌های امنیتی نظامی دارم که حفاظت را عهده‌دار هستند؛ از ایشان خواهش می‌کنم که این‌قدر به مسوولان و شخصیت‌ها القا نکنند که وضع امنیت، مناسب نیست و حتماً باید این حفاظت یا آن حفاظت صورت بگیرد. اجازه دهید که توده‌ی مردم، مهم‌ترین محافظ ما باشند و نگاه خوب و قلب گشاده و دعای خیر مردم، حافظ ما باشند.

او با بیان این‌که در ابتدا روحانیت باید از خود شروع کند و پس از آن طبق تعالیم دینی به سراغ خانواده‌ی خود برود، گفت: بنا بر آیه‌ی قرآن که «قوا أنفسکم وأهلیکم…» یعنی از خود، خانواده و پس از آن منتسبین به خود و کسانی که تحت تکفل شما هستند، آغاز کنید. واقعاً باید این افراد را حفظ کرد. «قو انفسکم و اهلیکم…» فقط این نیست که توصیه کنم یا این که تصور کنم من که مراقب کار خودم هستم بلکه باید با تمام قوا و با تمام وجود، از برخوردهای تربیتی گرفته تا تنبیهی در مورد فرزندان خودم پیشگام باشم. متأسفانه بسیاری از رفتارها نهادینه شده و جا افتاده است و گویا هیچ مشکلی ندارد که راننده‌ی من، فرزندم را به مدرسه ببرد و بیاورد و در مسیر، خریدی هم برای ما انجام دهد.

عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: چه لزومی دارد که حتماً دیگران رانندگی ما را انجام دهند؟ مرحوم شهید بهشتی خود رانندگی می‌کرد. آقایان و کسانی که در دید هستند، برخی اقدامات خود را که شاید به آن عادت کرده‌اند و اطرافیان هم به آن خرده نمی‌گیرند اما امروزه طبع جامعه این را نمی پسندد و از آن‌ها گریزان است، لیست کند و این موارد را یکی یکی از زندگی شخصی و اجتماعی خود حذف کنیم.

روحانیت از تشریفات زائد پرهیز کند

او با اعتقاد بر این که آن‌چه فعلاً در اختیار ما قرار دارد، همین رفتار و عمل خودمان است، گفت: اگر هر کدام از روحانیون حتی روحانیونی که به عنوان یک منبری و یک پیش‌نماز است، سعی کنند از این تشریفات زائد پرهیز کنند، شرایط تغییر خواهد کرد. البته این به آن معنا نیست که زهدفروشی کنیم، دارایی‌های خود را مخفی کنیم یا زندگی چند چهره داشته باشیم. ما می‌توانیم مثل بقیه برخورداری‌های خود را داشته باشیم. بر فرض مردم برای تفریح به شمال می‌روند و جایی را اجاره می‌کنند؛ ما هم مثل بقیه برویم. چرا برخی از ما به مناطقی حفاظت شده که برای نهاد و سازمان و… خاصی است، می‌روند؟

شریعتمداری تصریح کرد: متأسفانه گاهی مشاهده می‌شود که خود حوزه هم اقبال‌هایی پیدا می‌کند که همچون آن نهادها که مناطقی مختص خود در منطقه‌ای خوش آب و هوا دارند، مکانی خاص طلبه‌ها داشته باشند. اگر فعلاً این گونه موارد را کنترل کنیم، بسیاری از قدم‌ها را برداشته‌ایم؛ تا برسد به سایر کارهای دیگری که می‌توان انجام داد.

تعالیم اصیل اسلامی را مستمر تکرار کنیم

او با تأکید بر این که توصیه‌ی عمومی همان است که هر که نوع رفتارها و ارتباطات خود را در نظر بگیرد، در مورد نگاه نهادی به این موضوع اظهار کرد: اگر حوزه‌ی علمیه را یک نهاد و مرجعیت را یک نهاد در نظر بگیریم، رسالت اصلی ما این نیست که حتماً ایده‌هایی مطرح کنیم و طراحی‌هایی داشته باشیم برای این که جامعه از فساد فاصله بگیرد. باید همان تعالیم اصیل اسلامی را مستمر تکرار کنیم؛ از جمله برخورد امیرالمومنین(ع) با دخترش وقتی هدیه‌ای از بیت‌المال دریافت کرد یا برخوردش با عقیل، برادرش. مواردی که امروز کمتر در منابر شنیده می‌شود. به نظر می‌رسد این گونه روایاتی که در تعالیم ما فراوان است، پرجاذبه‌ترین آن‌ها است.

این استاد دانشگاه با اشاره به این که صحبت از برخی مسایل که حساسیت روی آن‌ها فراوان است و سخن از آن بسیار شنیده می‌شود، مردم را جذب نمی‌کند، گفت: البته روحانی باید احکام دین را بگوید ولو این که جاهایی هم طبع‌ها نپسندند اما یکی از قسمت‌های پرجاذبه در دین، همین است که پیامبران و ائمه(ع) چگونه زندگی می‌کردند و چه مشی‌یی در مقابل فساد و اشرافیت داشتند. با بیان همین روایات و آیات در حد گفتار و تکرار و تأکید بر آن‌ها بخش گسترده‌ای از رسالت خود را انجام داده‌ایم. لزومی ندارد ما جای دولت بنشینیم؛ مداخله کنم یا حتی به آن‌ها توصیه کنیم. برای مثال نسخه بپیچیم که کنسرت برگزار کنید یا نکنید.

او با بیان این که در روایات گفته شده است که به یک حیوان هم نمی‌شود دروغ گفت، گفت: حتی دروغ گفتن به حیوان هم در روایات ممنوع شده است. دست بردن در امانت که دارای حکم فقهی و آیات و روایتی مربوط به آن است. استفاده از امانتی که پیش ماست تا زمان آمدن صاحب آن به صراحت در اسلام منع شده است. «ان الله یامرکم ان تؤدوا الامانات الی اهلها». به فرموده‌ی امام علی(ع) مسوولیت‌هایی که افراد به عهده می‌گیرند، امانتی بر گردن آن‌ها است. به گفته‌ی قرآن این امانت را باید به اهل آن رساند. در روزگار خود نیز داشته‌ایم افرادی که اگر در دفتر کار خود می‌خواستند به کار شخصی بپردازند، خودکار شخصی را استفاده می‌کردند و نه خودکار اداره. این همان این همان سیره‌ی امیرالمومنین(ع) است که شمع مربوط به بیت‌المال را خاموش کرد و گفت که از نور بیت‌المال برای بحث شخصی استفاده نکنیم.

شریعتمداری تصریح کرد: این گونه تعالیم در دین بوده که مردم را به اسلام، پیامبراکرم(ص)، ائمه(ع) و بزرگان دین جلب کرده است. باید این مطالب را به جامعه منتقل کرد؛ نترسم از این که برخی تصور کنند با گفتن این مطالب به آن‌ها تعریض می‌زنیم یا فضا را برای عده‌ای تنگ می‌کنیم. در این صورت رسالت مهمی را انجام داده‌ایم. البته اقدامات دیگری نیز می‌توان انجام داد اما این کاری است که کاملاً در دسترس ماست و با رسالت ما سازگار است.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری شفقنا ، تاریخ انتشار: 22 مهر 1397 ، کدخبر: 643630 ، www.fa.shafaqna.com‏