مهدی درستی: مناسبت‌ها و رخدادهای مذهبی و دینی همیشه در طول تاریخ تشییع منبع الهامی برای نویسندگان بوده است تا با قلم‌های توانای خود جلوه‌های گوناگونی از آن‌ها را به مخاطبان معرفی کنند.

در میان تمامی این مناسبت‌ها، نهضت عاشورای امام حسین (ع) در نقطه‌ای فراتر قرار دارد و همواره مورد توجه اهالی قلم بوده و هست و آثاری بیشماری درباره آن نوشته شده است.

نهضت امام در واقع پس از عاشورا در اربعین به اوج می‌رسد، روزی که نقطه عطفی در تاریخ اسلام و تشییع است. اربعین بیستمین روز از ماه صفر و ۴۰ روز پس از شهادت امام حسین (ع) است که اهل بیت ایشان در راه بازگشت از شام برای زیارت پیکر امام، راهی کربلا می‌شوند.

این برهه حساس برای شیعیان اهمیت بسیاری دارد و آثار بسیاری درباره آن به رشته تحریر درآمده است، آثاری که در چند سال اخیر به واسطه حضور پرشور ایرانیان در راهپیمایی اربعین بیشتر جنبه خاطره‌نگاری از پیاده روی پیدا کرده است.

در ادامه بر تجلی اربعین در شاخص‌ترین آثار ادبی که نگاشته شده است، مروری خواهیم داشت.

روایتی خانوادگی از یک رویداد

یکی از آثار شاخص معاصر درباره اربعین که با استقبال کتاب دوستان نیز همراه شده است، «به سفارش مادرم» است، این کتاب شامل بیست و چند روایت خانوادگی از پیاده‌روی اربعین است که احسان حسینی‌نسب آن‌ها را جمع آوری کرده است.

این اثر با مجموعه عکس‌های مستند عزاداران حسینی در مراسم پیاده روی اربعین سیدالشهدا(ع) از ملیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف توسط عکاسانی چون وهب رامزی، عبدالمجید قوامی، روح الله خسروی و شهره بهرامی ثبت شده است.

بیان زوای مختلف پیاده‌روی اربعین

«پیاده‌روی اربعین، مغناطیس حسینی» نوشته محمودرضا ذکاوت نیز از جمله آثار با اهمیت درباره این رویداد مذهبی و فرهنگی است که حاصل تجربیات حضور مستمر نویسنده در عراق و در این مراسم است.

نویسنده در این کتاب تلاش کرده است تا زوایای مختلف پیاده روی اربعین را برای مخاطبان و علاقه‌مندان به حضور در آن بگشاید و آن‌ها را از تمامی ثواب و بهره ای که از این حرکت فرهنگی می‌برند آگاه سازد.

از عاشورا تا اربعین با خاندان وحی

«با خاندان وحی، ازعاشورا تا اربعین» عنوان اثر شاخص دیگر این حوزه است که حشمت‌الله قنبری همدانی آن را به رشته تحریر درآورده است. این کتاب با چگونگی شکل‌گیری واقعه عاشورا و آنچه بر امام حسین و یارانش گذشت آغاز می‌شود و در ادامه با مرور اتفاقاتی که در شام رخ داد به اربعین ختم می‌شود.

از جمله سرفصل‌های کتاب می‌توان به عناوینی چون حماسه‏ کربلا در کلام حضرت امام خمینی (ره)، حماسه‏ کربلا در کلام رهبر انقلاب، مشعرالحرام حسین علیه السلام، بعد از واقعه، وداع تلخ کاروان اهل بیت رسالت با سالار شهیدان و یاران باوفایش، دفن بدنهای مطهر شهدا، کوفه در انتظار اسیران، افشاگری خاندان رسالت، در مجلس یزید، افشاگری امام سجاد علیه السلام، درخواست امام زین‌العابدین، حرکت از شام، خطبه‏ی امام سجاد و اربعین اشاره کرد.

اربعین به قلم شاعران

در کنار تمامی روایات و آثار نثری که درباره اربعین نوشته شده است، شاعران هم به این رخداد بزرگ مذهبی پرداخته و ذوق شاعری شان را محک زده‌اند، به همین دلیل آثاری نیز با محوریت شعر درباره اربعین سروده شده است.

کتاب «راه بی نهایت» از همین دست آثار است که سروده حامد نگارش است و حمید طبسی آن را تنظیم کرده است، این اثر فاخر نیز در قالب کتاب صوتی نیز منتشر شده است و علاقه‌مندان می‌توانند از هر دو نسخه آن بهره‌مند شوند.

وقتی تصاویر به کمک متن می‌آیند

رویدادهای مذهبی و فرهنگی همواره محلی برای ثبت تصاویر ماندگار عکاسان هستند و اربعین و راهپیمایی آن نیز از امر مستثنی نیست، کتاب «اربعین» نوشته سیدمحمد سادات اخوی از جمله این آثار است که شامل روایت مکتوب و تصویری می‌شود.

مجموعه عکس‌های این کتاب نفیس، حاصل سه سال سفر پی‌درپی سعید محمودی ازناوه و عکاسی او از مسیرهای مختلف راهپیمایی زائران حرم مطهر امام حسین(ع) است که در مجموع شامل ۱۶۰ عکس می‌شود.

از دیگر نکات حائز اهمیت درباره کتاب «اربعین» پیشگفتاری است که سیدحسین نصر بر آن نگاشته است.

کتابی که خواننده را به تامل فرا می‌خواند

رسول جعفریان از جمله پژوهشگران معاصر در حوزه تاریخ به شمار می‌آید که به صورت تخصصی در حوزه تاریخ اسلام فعالیت کرده است.

او در کتابی با نام «تاملی در نهضت عاشورا» ابتدا منابع تاریخی مربوط به قیام عاشورا را معرفی کرده و سپس با نگاهی تاریخی، زمینه‌های قیام و گزارش قیام از آغاز تا شهادت امام(ع) و پیامدهای اجتماعی سیاسی آن را بازنموده است.

در بخش‌های بعدی کتاب، ضمن پرداختن به موضوع اربعین، به تحلیل اهداف قیام پرداخته و آثار قیام حسینی را بررسی می‌کند.

اربعین میعادگاه عاشقان

مجید باقری خوزانی در کتاب «اربعین میعادگاه عاشقان: نگرشی چندوجهی به حماسه پیاده‌روی اربعین» تلاش دارد ضمن ترویج گفتمان اربعینی و ارایه تصویری چندوجهی از این گردهمایی بزرگ، نسبت به تبیین اهم راهبردها، رویکردها و کارکردهای اَبَر رویداد اربعین اهتمام کند.

فصل‌بندی مباحث کتاب به گونه‌ای تنظیم شده که مخاطبین، خود را در مسیر حرکت این جاده آسمانی تصور کنند به گونه‌ای که با عبور از عمودهای عاشقی، در موکب‌های معرفتی اقامت می‌گزیند. بر همین اساس به طور کلی مباحث این کتاب در ده موکب معرفتی و حدود ۲۴۰ عمود مفهومی جمع‌بندی شده است.

تداوم عاشورا با اربعین

از دیگر آثار با محوریت اربعین می توان به کتاب «اربعین شهیدان کربلا، تداوم قیام عاشورا» به قلم احسان سوقیان اشاره کرد که در واقع نگاهی متفاوتی به این نقطه عطف تاریخ اسلام داشته است و تلاش کرده تا از زاویه‌ای دیگر به اربعین بنگرد.

نویسنده در این کتاب از جایگاه و اهمیت والای اربعین می‌گوید و در واقع اربعین را هموارکننده ادامه مسیر قیام عاشورا می‌خواند.

شرحی بر زیارت اربعین

از جمله اعمالی که طبق روایات در روز اربعین می بایست زائران انجام دهند، قرائت زیارت این روز است که مورد توجه دوست‌داران اهل بیت قرار گرفته است، اما چه نیکوست اگر این زیارت را با شناخت و درک کامل خواند و از آن بهره برد.

سیدمجتبی حسینی نویسنده و پژوهشگر دینی در کتاب «توشه اربعین: قطره‌ای از دریای معرفت حسین(ع)» به شرح زیارت اربعین پرداخته و با زبانی ساده سعی کرده است تا اهمیت و ضرورت آن را برای خوانندگان مطرح کند.

مقالات و یادداشت هایی در باب اربعین

جمع آوری مقالات و پژوهش‌نامه‌های سایر نویسندگان که به بیان تجربیات خود درباره اربعین پرداختند از جمله اقدامات فرهنگی موثر در زمینه معرفی اربعین است.

کتاب «والله متم توره» به نویسندگی محمد خادمی و آرزو نیکوییان که کاوشی در ابعاد الهی، تمدنی و مهدوی حرکت عظیم اربعین حسینی در قالب مجموعه مقالات و یادداشت‌هاست تلاش کرده تا منبعی برای آگاهی علاقه‌مندان باشد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته ازخبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ انتشار: 8آبان 1397 ، کدخبر: 510761،www.khabaronline.ir