شعار سال: آفات محصولات
کشاورزی هرساله بسیاری از باغات و گلخانههای کشورمان را تهدید و زحمات شبانهروزی
یک ساله بسیاری از کشاورزان را به ورطه نابودی میکشاند و اغلب کشاورزان به خاطر
عدم دسترسی به اطلاعات و منابع کافی در ارتباط با آفتکشهای
جدید چارهای جز استفاده از آفتکشهای مصنوعی و شیمیایی ندارند؛ سمومی که بهرغم
تاثیر منفی بر سلامت جامعه وکشور، محیطزیست را با بحرانهایی جدی و جبرانناپذیر
روبهرو کرده است. حالا با این محصول دانشبنیان دانشگاه آزاد اسلامی باتوجه به
پایینبودن هزینههای تولید بهراحتی این امکان فراهم است تا این طرح دانشبنیان
را به کشورهای همسایه صادر کنیم؛ چراکه بسیاری از کشورهای خارجی این محصول را با
قیمتی بسیار بالاتر از ما به کشورهای همسایه صادر میکنند. به همین خاطر سراغ دکتر
امید جوهرچی، یکی از محققان جوان و بنام دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد رفتیم که
موفق به تولید و پرورش نوعی آفتکش طبیعی شده است که علاوهبر مقرونبهصرفه بودن،
بر سلامت مصرفکننده تاثیر منفی نمیگذارد.
آقای دکتر، لطفا توضیحی درباره روند پرورش و تولید کنههای شکارگر و
ضرورت استفاده از آن برای جامعه گلخانهداران و کشاورزان بدهید.
باید بگویم که امروزه استفاده از آفتکشها و سموم شیمیایی در گلخانهها و زمینهای کشاورزی توسط کشاورزان بسیار زیاد شده است و این امر باعثشده سلامت جامعه به خطر بیفتد و به همین خاطر مشاهده میکنیم که تعداد زیادی از هموطنانمان درگیر امراض مختلفی از جمله سرطان شدهاند که بخشی از بیماریها ناشی از استفاده از آفتکشهای شیمیایی در زمینهای کشاورزی است. در ارتباط با محصولات کشاورزیای که در گلخانهها تولید میشوند؛ مثل انواع صیفیجات که معمولا خاصیت تازهخوری هم دارند و به خاطر همین خاصیت تازهتربودن، باقیمانده سموم در آنها بیشتر و ملموستر است.
نتیجه این شده که دنیا به سمت استفاده از آفتکشهای بیولوژیک و کاهش مصرف سموم شیمیایی برود و خوشبختانه در بین کشاورزان کشورمان هم فرهنگ استفاده کمتر از آفتکشهای شیمیایی جا افتاده است و آنها بیشتر به سمت آفتکشهای بیولوژیک پیش میروند.
به همین جهت بود که ما از آذر 96 به کمک مجموعه دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی یزد، کارمان را استارت زدیم و توانستیم این طرح را به تولید انبوه برسانیم.
درباره خود آفتکشهای بیولوژیک هم باید
توضیح بدهم که اینها، آفتکشهایی هستند که از موجودات زنده برای از بین بردن آفتهای
یک مزرعه یا زمین کشاورزی استفاده میشوند.
مزایای کنه شکارگر نسبت به استفاده از آفتکشهای مصنوعی هم در بحث
سلامت و هم در بحث هزینهها در چیست؟
درباره مزایای کنههای شکارگر و استفاده و جایگزینی آنها به جای آفتکشهای مصنوعی و شیمیایی، بحثی که مطرحشده سلامت جامعه است که بحث بسیار مهمی است و همانطور که قبلا هم عرض کردهام بحث باقیمانده سموم مستقیما با سلامت جامعه رابطه دارد و همین امر باعث میشود که آمار سرطان در کشور رشد داشته باشد، درصورتی که اگر کنههای شکارگر جایگزین شود، بسیاری از بیماریها و سرطانها کاهش پیدا خواهد کرد.
در بحث هزینهها هم استفاده از آفتکشهای بیولوژیک مثل کنههای شکارگر بسیار مقرون به صرفهتر از سموم شیمیایی و مصنوعی است.
در همین زمینه (مالی)، بنده برای شما
مثالی میزنم تا بهتر متوجه شوید؛ فرض کنید شما یک گلخانه خیار دارید، در یک
گلخانه خیار ما یکسری آفات داریم، مثلا کنه تارتن یا کنههای تارعنکبوتی که هر
سال در فصل تابستان طغیان میکنند و کشاورزان ما هم چارهای ندارند غیر از اینکه
اینها را سمپاشی کنند و اگر از کشاورزان پرسیده شود که این سمپاشی چه میزان تاثیرگذار
بوده، قریببهاتفاقشان خواهند گفت که سمپاشی بیتاثیر بوده؛ چراکه آفات مقابل
سموم شیمیایی مقاوم میشوند و در این مواقع بسیاری از کشاورزان به ناچار دوز این
مواد شیمیایی را هرساله افزایش میدهند تا در کنترل این آفت موثر واقع شود و این
یعنی افزایش هزینههای کشاورز. از طرف دیگر با استفاده از آفتکشهای بیولوژیک
ماجرا متفاوتتر میشود و هزینههای خرید این آفتکشها بسیار نازلتر از سموم
شیمیایی درمیآید و علاوهبر آن استفاده از این عوامل بیولوژیک امکان کنترل آفت را
بهراحتی برای کشاورز فراهم میکند.
آیا امکان استفاده از کنه شکارگر در همه جای کشور امکانپذیر است؟
برای استفاده از کنههای شکارگر یا آفتکشهای بیولوژیکی شرایط بخصوصی نیاز است؛ یکی از شرایط تولید این موجودات نیاز به بالا بودن رطوبت در محیط است، چیزی مشابه محیط گلخانهها و دمای تقریبی در حدود 25 تا 30 درجه مورد نیاز است که در خیلی از نقاط کشورمان میتوان از این نوع آفتکشهای طبیعی استفاده کرد.
وضعیت تولید این محصول دانشبنیان به چه شکل است، آیا این طرح به تولید انبوه رسیده است؟
این محصول، محصولی کاملا دانشبنیان است، بهطوری که برای نخستینبار با حمایتهای دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد به تولید انبوه رسیده و برای مجموعه نیز صرفه اقتصادی داشته است.
البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که
دانشگاههای دیگری هم به این موضوع در حد پایاننامهها و رسالههای دکتری پرداخته
بودند ولی درکشور رشد و پرورش این موجودات و تجاریسازی این محصول برای نخستینبار
توسط دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد انجام شده است و کیفیت این محصول به حدی است که
توان رقابت با محصولات مشابه خارجی را دارد.
آیا امکان صادرات این آفتکشها به کشورهای دیگر امکانپذیر است و
درصورت امکان چقدر ارزآوری برای کشور فراهم میشود؟
باتوجه به پایینبودن هزینههای تولید
این محصول در کشور بهراحتی این امکان برای ما فراهم است تا این طرح دانشبنیان را
به کشورهای همسایه صادر کنیم؛ چراکه بسیاری از کشورهای خارجی این محصول را با
قیمتی بسیار بالاتر از ما به کشورهای همسایه صادر میکنند و با در اختیار گرفتن
بازارهای کشور همسایه، این امکان برایمان فراهم میشود که ارزآوری خوبی برای کشور
فراهم کنیم. خوشبختانه رایزنیهای مثبتی هم در این زمینه با کشورهای همسایه صورت گرفته
است.
سود خالص این طرح چه میزان است؟
با توجه به دانشبنیان بودن این محصول
سود این طرح به صورت صددرصد خالص است و به جز مواد مصرفی و هزینه غذای این محصول
که بسیار هزینه پایینی دارد، هزینهای نداشته است و باتوجه به دانشبنیان بودن طرح
و خودکفایی آن در تولید، سود بسیار عالیای دارد، مخصوصا که بخواهیم این محصولات
را به کشورهای همسایه صادر کنیم.
بهعنوان سخن پایانی، مشارکت دانشگاه آزاد اسلامی در این طرح چقدر بود؟
در ابتدای عرایضم به این موضوع اشاره کردم که اگر واقعا مشارکت و سرمایهگذاری دانشگاه آزاد اسلامی یزد نبود، امکان شروع این پروژه برایمان امکانپذیر نبود و جا دارد از ریاست محترم دانشگاه، خانم دکتر طباطبایی و معاونت محترم پژوهش، آقای دکتر نوید نصیرزاده که این عرصه را برایمان فراهم کردند تا این طرح را به پایان برسانیم، تشکر کنم؛ زیرا هرآنچه که برای این پروژه نیاز بود حتی یک روز به تعویق نیفتاد و همه چیز به موقع آماده بود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه فرهیختگان، تاریخ انتشار 24 آبان 97، شماره: 2633