شعارسال: با گذشت بیش از یک ماه و نیم از قتل جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه، همچنان پس‌لرزه‌های این قتل ابهام‌انگیز گریبانگیر دولت عربستان می‌شود. دولت فنلاند که پیش از این قراردادهای کلان تجاری با پادشاهی آل‌سعود می‌بست، پنجشنبه شب اعلام کرد دیگر به عربستان و امارات سلاح نخواهد فروخت. پیش از این آلمان، نروژ و دانمارک نیز چنین تصمیمی گرفته بودند.

یک روز پیش از این اعلام توقف فروش تسلیحات از فنلاند به عربستان، وزیر امور خارجه دانمارک نیز اعلام کرده بود صدور مجوز فروش اسلحه به عربستان را به حالت تعلیق درآورده است. آندرس ساموئلسن، وزیر امور خارجه دانمارک در بیانیه‌ای گفت: «این تصمیم پس از رایزنی‌ و مذاکره با دیگر وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا اتخاذ شد. بحران یمن و قتل خاشقجی دو عاملی هستند که باعث شدند ما چنین تصمیمی بگیریم. تا زمانی که ابهام‌های قتل خاشقجی آشکار نشود، فروش اسلحه به عربستان سعودی معلق می‌ماند.»

پیش از این دو کشور اروپایی، آلمان که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تسلیحات جنگی در جهان است، خبر داده بود تا زمانی که پرونده خاشقجی روشن نشود و عاملان آن مشخص نشوند، صادرات تسلیحات به اقلیم پادشاهی آل‌سعود را متوقف می‌کند. حتی پتر آلتمایر، وزیر اقتصاد آلمان اواسط هفته گذشته از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواسته بود در این راه دنباله‌رو برلین باشند و صادرات تسلیحات به ریاض را به‌خاطر سؤالات موجود پیرامون قتل جمال خاشقجی متوقف کنند. نروژ نیز پیش از این اعلام کرده بود جنگ یمن آنقدر وخامت یافته که توقف فروش تسلیحات نظامی به عربستان بدیهی‌ترین تصمیم برای بهبود اوضاع است. در همین راستا، فرانسه نیز علیه ۱۸ شهروند سعودی دخیل در قتل خاشقجی تحریم اعمال کرده و در بیانیه‌ای گفته این قتل، نقض آشکار حقوق بشر است.

طمع تجارت پرسود

با وجود تلاش‌های بسیار گروه‌های حقوق بشری برای متوقف کردن فروش تسلیحات نظامی کشورهای اروپایی به عربستان و امارات، اما همچنان برخی کشورها حاضر نیستند به خاطر منافع اقتصادی‌شان به این خواسته انسانی تن دهند. به گزارش سی‌ان‌ان، اگرچه برخی کشورها به‌دلیل جنگ یمن، که سازمان ملل آن را وخیم‌ترین بحران انسانی ایجاد شده به دست بشر می‌داند، فروش تجهیزات جنگی خود به عربستان را محدود یا تعلیق کرده‌اند اما همچنان صادرات تسلیحات به عربستان از برخی کشورها در جریان است. پس از قتل جمال خاشقجی، گروه‌های حقوق بشری انگیزه‌های بیشتری برای پیگیری این خواسته پیدا کرده‌اند. چندین کشور اروپایی تسلیم این تلاش‌ها شده‌اند اما صادرات تسلیحات نظامی به عربستان و امارات آنقدر پرسود است که برخی رهبران سیاسی اروپایی وقعی به تلاش‌های گروه‌های حقوق بشری نمی‌نهند. حالا برای ناظران سؤال این است که در شرایطی که آلمان، نروژ، دانمارک و فنلاند به عربستان سلاح نمی‌فروشند، این کشور از چه کسی تسلیحات جنگی می‌خرد؟

مؤسسه تحقیقاتی صلح بین‌المللی استکهلم در گزارشی تلاش کرده رد پای فروشندگان بزرگ تسلیحات نظامی به عربستان را دنبال کند. بررسی اطلاعات پایگاه داده‌ای در عربستان سعودی نشان می‌دهد طی دهه اخیر، ایالات متحده بزرگ‌ترین فروشنده تسلیحات به عربستان است و 61 درصد تسلیحات این کشور را تأمین می‌کند. انگلیس، فرانسه، اسپانیا و آلمان هم به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. با این حال بسیاری از کشورهای فروشنده اخیراً فروش تسلیحات به عربستان را به طور چشمگیری پایین آورده‌اند. به‌طور مثال، انگلیس در سال 2016 بیش از 843میلیون دلار تجهیزات جنگی به عربستان فروخته است اما با فشار گروه‌های حقوق بشری سال گذشته این رقم را تا 436 میلیون دلار کاهش داده است. فرانسه هم که در سال 2015 حدود 174 میلیون دلار تسلیحات به عربستان صادر کرده، سال گذشته تنها 27 میلیون دلار ابزارآلات جنگی به این کشور فرستاده است. اما با وجود این کاهش‌ها، به طور کلی واردات تسلیحات نظامی عربستان از سال 2016تا 2017، 38 درصد رشد داشته است. مهم‌ترین عامل آن، انعقاد قرارداد امریکا با عربستان به ارزش سه‌میلیارد و 400 میلیون دلار است. آلمان نیز پیش از آنکه فروش اسلحه به این کشور را قطع کند، صادرات خود را به 105میلیون دلار افزایش داده بود.

انکار حقیقت

درحالی که فشارهای رسانه‌ای علیه رئیس‌جمهوری امریکا برای تغییر موضع خود در برابر پرونده خاشقجی به اوج خود رسیده‌ است، دونالد ترامپ همچنان اصرار دارد، با وجود اسناد و مدارک موجود، محمد بن سلمان در جریان قتل او نقشی نداشته است و به خاطر پرونده خاشقجی نباید منافع کشورش را نادیده بگیرد و شراکتش با عربستان را از بین ببرد. البته تلاش‌های ترامپ برای تطهیر چهره ولیعهد آل سعود در حالی صورت می‌گیرد که پیش از این بن سلمان برادری خود را نسبت به او اثبات کرده بود! روز گذشته خبرگزاری آناتولی نوشت، براساس گزارش وزارت خارجه امریکا، روزنامه‌نگار مقتول و مخالف سعودی به خاطر انتقاد از رئیس‌جمهوری امریکا مربوط به اواخر 2016 از سوی عربستان از حضور در رسانه‌ها منع شده بود. به هر صورت، ترامپ پس از آنکه در یک سخنرانی گفت بن سلمان حداکثر از این ماجرا آگاه بوده است و دستور قتل را صادر نکرده، روز پنجشنبه نیز در تازه‌ترین اظهارنظرش گزارش سیا را که اعلام کرده‌بود بن سلمان آمر قتل خاشقجی بوده است، زیر سؤال برد. رئیس‌جمهوری امریکا اعتقاد دارد سیا گفته احتمال دارد ولیعهد آل سعود آمر این قتل بوده باشد.

به‌گزارش نیویور‌ک‌تایمز، ترامپ گفته نتیجه‌گیری آژانس اطلاعات مرکزی‌ امریکا درباره اینکه بن سلمان مسئول قتل خاشقجی است، تنها یک «احساس» است و این سازمان نگفته قطعاً بن سلمان قاتل خاشقجی است. او در پاسخ به سؤال خبرنگاری درباره روابطش با ولیعهد عربستان گفت: «آیا مردم واقعاً می‌خواهند که من دست از صدها هزار شغلی که ایجاد شده و می‌شود، بردارم؟ اگر چنین معیاری را برگزینیم، دیگر نمی‌توانیم با کسی متحد باشیم». آژانس سیا به این نتیجه‌گیری رسیده که ولیعهد عربستان دستور قتل خاشقجی را صادر کرده است اما ترامپ تأکید دارد که بن سلمان «از من هم بیشتر از تروری که رخ داده، تنفر دارد!» اما آنچه در میان سخنان ترامپ باعث تعجب و شوخی کاربران شبکه‌های اجتماعی شده پاسخش به سؤال خبرنگاری است که از او پرسیده بود، اگر بن سلمان نه، پس چه کسی را باید مسئول این قتل دانست. ترامپ در پاسخ گفت: «شاید دنیا را باید مسئول دانست، چون جهان جای خیلی خطرناکی است!»

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار: 3آذر1397، کدخبر: 490772: www.iran-newspaper.com