شعار سال: خطوط هوايي ايران که در دهه‌هاي گذشته امکان به‌روزرساني مناسب خود را نداشت، پس از برجام فرصتي براي تنفس يافت، اما پس از نوسانات ارزي سال جاري و تحريم‌هاي تازه آمريکا، اين بخش از اقتصاد ايران نيز متحمل زيان‌هايي شد؛ ضربه‌هايي که از يک‌سو تأثير خود را بر تعداد پروازهاي خطوط هوايي کشور گذاشت و از سوي ديگر قيمت‌ها را نيز دستخوش تغییر کرد.
‌چه بر سر خطوط هوايي آمد
نگاهي به آمارهاي پروازهاي کشور نشان مي‌دهد از همان فروردين‌ماه سال جاري تعداد نشست‌وبرخاست پروازها در کشور با کاهش اندکي همراه بوده است و در بهار سال جاري با کاهش دو تا هشت‌درصدي پروازها نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو بوده‌ايم، اما با رسيدن به فصل تابستان و در مهرماه اين کاهش پروازها به‌شدت محسوس شدند. درحالي‌که در فروردين‌ماه سال جاري 36 هزارو 800 پرواز انجام گرفت که دو درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل بود. در شهريورماه جمعا 34 هزار پرواز انجام شد که نسبت به 42 هزارو 600 پرواز در شهريورماه 96 کاهشي 20 درصدي را نشان مي‌داد. کاهش تعداد پروازها در آخرين ماه اعلام‌شده؛ يعني مهرماه نيز روند افزايشي داشته و با 29 هزار پرواز در مقايسه با 37 هزارو 600 پرواز مهر سال 96 شاهد کاهش 21 درصدي تعداد پروازها بوده‌ايم. درمجموع تعداد پروازها در فرودگاه‌هاي کشور در سال 97 تا پايان مهرماه 241 هزارو 551 پرواز بوده که نسبت به 272 هزارو 806 پرواز در مدت مشابه سال قبل 11 درصد کاهش را نشان مي‌دهد. بااين‌حال مقايسه تعداد کاهش پروازها و تعداد مسافران نشان مي‌دهد خطوط هواپيمايي کشور در تلاش بوده‌‌اند روند پروازي گذشته خود را حفظ کنند و تعداد مسافران بيش از تعداد پروازها کاهش داشته است. درحالي‌که در ماه‌هاي ابتدايي سال با کاهشي جزئي در تعداد مسافران پروازها روبه‌رو بوديم، به مرور و با افزايش نوسانات نرخ ارز و افزايش قيمت بليت هواپيماها، در شهريورماه سال جاري چهار ميليون و 107 هزار مسافر توسط خطوط هوايي جابه‌جا شده‌‌اند که نسبت به پنج ميليون و 672 هزار مسافر شهريورماه سال گذشته کاهشي 28 درصدي را نشان مي‌دهد. در آخرين ماه اعلام‌شده؛ يعني مهرماه نيز تعداد مسافران سه‌ميليون و 461 هزار نفر بوده که نشان‌دهنده کاهش 26 درصدي نسبت به مهرماه سال قبل است. جمعا در هفت‌ماهه ابتدايي سال جاري 29 ميليون و 246 هزار و 62 مسافر از خطوط هوايي کشور استفاده کرده‌‌اند که پنج ميليون و 222 هزار نفر کمتر از مسافران هفت‌ماهه ابتدايي سال 96 است. از اين تعداد 22 ميليون و 411 هزار و 627 مسافر از پروازهاي مسافري داخلي استفاده کرده‌‌اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان از کاهشي 15 درصدي در تعداد مسافران دارد. هم‌زمان با نوسانات ارزي، قيمت بليت هواپيماها نيز دچار تغييرات جدي شد و قيمت بليت برخي پروازها تا صددرصد نيز افزايش يافت، اما پس از آنکه اين افزايش قيمت‌ها با اعتراض مسافران و عدم استقبال آنها از پروازهاي داخلي روبه‌رو شد، اقداماتي براي کاهش قيمت‌ها انجام گرفت و حتي ايران‌اير، دسترسي سايت‌هاي فروش بليت به پروازهاي خود را به اتهام گران‌فروشي محدود کرد. پس از اين اقدامات، نرخ بليت پروازها روندي کاهشي پيدا کرد و شرکت‌هاي اينترنتي فروش بليت نيز با کاهش سود خود تلاش کردند مشتريان بيشتري را به سوي خود جلب کنند؛ اقدامي که اين‌بار با واکنش شديد انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي و جهانگردي ايران روبه‌رو شد و اين انجمن صنفي در نامه‌اي به معاون وزير راه خواستار برخورد با سايت‌هايي شد که به گفته اين انجمن «برخلاف عرف» و با ارائه «تخفيف‌هاي غيرمعقول» بليت‌ها را ارزان‌تر مي‌فروشند. اين نامه عجيب که واکنش‌هاي مختلفي را در فضاي مجازي در پي داشت، تنها نامه‌اي نبود که انجمن صنفي دفاتر خدمات مسافرتي ارسال کرده بود. اين انجمن صنفي هم‌زمان نامه‌اي نيز به شرکت خدمات مسافرتي علي‌بابا که يکي از مهم‌ترين سايت‌هاي فروش اينترنتي بليت هواپيما و قطار در ايران است ارسال کرد و در اين نامه از مديرعامل اين شرکت خواست هرچه‌سريع‌تر از ارائه تخفيف پنج تا نه درصدي به مسافران دست بردارد و در غير اين صورت براي جلوگيري از ضرروزيان آژانس‌هاي مسافرتي، از شرکت علي‌بابا به مراجع قانوني شکايت خواهد شد. درمقابل، نيما قاضي، مديرعامل اين سايت فروش بليت، در گفت‌وگو با رسانه‌ها تأکيد کرد هر شرکتي حق دارد از سود خود به مشتريان تخفيف بدهد و اين سايت نيز تخفيفي بيش از حق کميسيون که متعلق به خودش است ارائه نمي‌کند.
‌کدام هواپيمايي‌ها منظم و کدام‌يک نامنظم هستند؟
بر اساس آمارهاي رسمي از تأخير پروازها در هفت‌ماهه نخست سال، هواپيمايي آسمان با 46 درصد تأخير در پروازها رکورددار بيشترين تأخير در ميان خطوط هوايي است. اين شرکت هواپيمايي که پيش از انقلاب با نام هواپيمايي پارس‌اير فعاليت مي‌کرد، زير نظر سازمان بازنشستگي کشوري فعاليت مي‌کند و يکي از فعال‌ترين خطوط هوايي کشور است. پس از هواپيمايي آسمان، هواپيمايي ايران‌اير با تأخير در 43 درصد پروازهايش دومين خط هوايي بي‌نظم کشور است. اين هواپيمايي که قديمي‌ترين شرکت هواپيمايي خاورميانه است، از سال 1321 فعاليت خود را آغاز کرده و اگرچه فاصله‌اي بسيار با روزهاي اوجش دارد، اما يکي از فعال‌ترين خطوط هوايي کشور است. پس از اين دو شرکت، شرکت هواپيمايي آتا اير با تأخير در 40 درصد پروازهايش سومين خط هوايي بي‌نظم کشور در هفت‌ماهه نخست سال است. اين شرکت که از سال 1387 فعاليت خود را آغاز کرده، نيز از خطوط هواپيمايي پُرپرواز کشور است که در سال‌هاي اخير موارد مختلفي از حوادث ناشي از نقص فني هواپيماهايش را تجربه کرده که خوشبختانه هيچ‌کدام منجر به تلفات جاني نشده‌اند. از سوي ديگر، در ميان شرکت‌هايي که بيشترين نظم را در پروازهايشان داشته‌‌اند، شرکت هواپيمايي پويا اير قرار دارد که يکي از جوان‌ترين خطوط هواپيمايي کشور است. اين شرکت که بيشتر در زمينه حمل‌ونقل هوايي بار فعاليت مي‌کند، در تلاش است خود را به‌عنوان يک ايرتاکسي قابل‌اعتماد در کشور مطرح کند و به‌همين‌دليل ناوگان هوايي اين شرکت شامل هواپيماهاي سبک با ظرفيت جابه‌جايي 17 تا 50 مسافر هستند. ارائه سرويس‌هايي مانند جت وی‌آی‌پی با قابليت جابه‌جايي 44 مسافر يا ايرتاکسي با قابليت حمل 17 مسافر گوشه‌اي از فعاليت‌هاي اين شرکت را شامل مي‌شود. پس از پويا اير، هواپيمايي معراج با تأخير 10درصدي پروازهايش دومين خط هوايي منظم ايران در هفت ماه ابتدايي سال است. اين شرکت که فعاليت خود را از سال 1389 آغاز کرده است، يکي از منظم‌ترين خطوط هوايي در سال‌هاي فعاليت خود است و معمولا از هواپيماهاي ايرباس براي جابه‌جايي مسافران خود استفاده مي‌کند. اين شرکت هواپيمايي در سال 95 رکورد طولاني‌ترين پرواز ايراني را از سيدني به تهران با 17 ساعت پرواز بدون توقف و سوخت‌گيري شکست. جواد ظريف و هيئت ديپلماتيک او، مسافران ويژه اين پرواز بودند. پس از هواپيمايي معراج نيز هواپيمايي ساها با تأخير در 13 درصد پروازهايش سومين خط هوايي منظم کشور در سال جاري بوده است. ساها که مخفف «سرويس ارتباط هوايي ارتش» است، از سال 1369 فعاليت خود را آغاز کرد و در زمينه انتقال مسافران غيرنظامي نيز فعاليت مي‌کند. شرکت هواپيمايي ماهان، چهارمين شرکت هواپيمايي منظم ايران است که در مقایسه با شرکت‌هاي هوايي منظم پيشين پروازهاي به مراتب بيشتري را انجام مي‌دهد و با تأخير 21درصدي پروازهايش يکي از منظم‌ترين خطوط هواپيمايي پررفت‌وآمد ايران است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ 19 آذر 97، کد مطلب: 3312