شعار سال: «طراحی و راه‌اندازی ماهواره‌های بومی نقش استراتژیکی در آینده کشورها دارد. بحث استراتژیکی بودن تولید ماهواره‌ها باعث شده است بجز کشورهای مطرح دنیا مانند امریکا، اتحادیه اروپا، هند، روسیه، چین و دیگر کشورها از جمله کشورهای منطقه مانند امارات، ترکیه، مصر و... که پیش از این در بخش ارائه خدمات حضور داشتند نیز به ساخت ماهواره بومی ورود کنند.» جواد موسوی مشاور پژوهشگاه فضایی ایران با بیان مطلب فوق گفت: کشورهای منطقه براحتی و بدون محدودیت و تحریم می‌توانند از ماهواره‌های بین‌المللی استفاده کنند ولی با اینکه از نظر تکنولوژی وابسته هستند باز هم به سمت بومی‌سازی ماهواره‌ای پیش رفته‌اند و با خرید تجهیزات و وارد کردن تکنولوژی به این کار اقدام می‌کنند.

موسوی افزود: درست است که می‌توان برای تأمین نیازها از ماهواره‌های بین‌المللی یا ماهواره‌های سنجشی استفاده کرد، ولی به‌دلیل استراتژیکی بودن موضوع ما نیز باید مانند دیگر کشورها بخصوص کشورهای منطقه به‌سمت بومی‌سازی ماهواره‌ها پیش رویم. به همین علت نقشه راهی با کمک سازمان فضایی و پژوهشگاه فضایی کشور تهیه شده است تا ما نیز بتوانیم نیازهای سامانه‌های بومی خود را با گام‌های مستحکم برنامه‌ریزی و محقق کنیم.

موسوی با بیان اینکه نیازهای امروزه ایجاب می‌کند که ما به سمت طراحی و ساخت ماهوارهای بومی برویم، گفت: نیازهای ما مخابراتی، بانکداری، اینترنت اشیا و... است که همه از سوی سازمان فضایی، پژوهشگاه فضایی ایران و سازمان رگولاتوری استخراج شده و باید این نیاز‌ها در آینده با ماهواره‌های بومی تأمین شود.

این مشاور در ادامه افزود: ما تنها در بخش رادیویی و صدا و سیما به 30 تا 50 ترانسپوندر (دستگاهی است که در پاسخ به سیگنال‌های تشخیص هویت دریافت شده، سیگنال‌های مشخص‌کننده هویت را منتشر می‌کنند) نیاز داریم تا بتوانیم تکنولوژی‌های جدید و نیازهای تلویزیونی و مخابراتی خود را پوشش دهیم و این نیاز قابل توجهی در بخش مخابراتی کشور است.

وی با اشاره به اینکه نیازمندی‌های سنجش از راه دور کشور نیز در سال‌های 92 و 93 استخراج و سند آن برای افق 1404 منتشر شده است، گفت: نیازهای سنجشی استخراج شده ما نیز باید از طریق ماهواره‌های بومی تأمین شود. به عبارتی حجم زیادی از نیازهای سنجشی را باید با دقت بالا و طیف‌های مختلف نوری و تصویری از طریق ماهواره‌های سنجشی تأمین کرد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر ما در استفاده از ماهواره‌های مخابراتی از دنیا عقب نیستیم، افزود: ولی باید هر چه سریعتر ماهواره‌های سنجشی نیز راه‌اندازی کنیم از این‌رو ماهواره سنجشی پارس یک آماده و پارس دو در حال طراحی است.

راه‌اندازی کسب و کارهای فضاپایه

شبنم یزدانی، دستیار رئیس سازمان فضایی ایران در توسعه کسب و کارهای فضا پایه نیز در پاسخ به این سؤال که ماهواره‌های بومی و داده‌های آن چه کاربردی در کشور دارند به «ایران »گفت: یکی از استفاده‌های آن راه‌اندازی کسب و کارهای نوپا است که بر اساس داده‌های فضا پایه صورت می‌گیرد.

یزدانی با اشاره به اینکه اکنون شرکت‌های مطرح و بزرگی در جهان مانند کوکاکولا وارد سرمایه‌گذاری در بخش فضاپایه شده‌اند، چرا که در این زمینه بازار اقتصادی فضایی شکل می‌گیرد، افزود: 80 کشور در فضا، ماهواره‌های عملیاتی دارند و تاکنون هزار و 886 ماهواره در مدارهای پایین تا بالا قرار داده‌اند. این ماهواره‌ها برای سنجش و مخابرات و ناوبری کاربرد دارد و پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک یک شرکتی به‌نام اسپیس سیکس بیش از 12 هزار ماهواره در مدار پایین 1500 کیلومتر قرار دهد و منظومه‌ای از ماهواره‌ها را برای تأمین اینترنت افراد فراهم کند.

دستیار رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه دولت‌ها با راه‌اندازی ماهواره‌ها به‌دنبال ایجاد ارزش افزوده هستند، گفت: در سال 2016 نزدیک به 340 میلیارد دلار برای سرویس‌های ماهواره‌ای سرمایه‌گذاری شده و 127 میلیارد دلار برای بخش خصوصی سود اقتصادی داشته است.

دستیار رئیس سازمان فضایی ایران در پاسخ به این سؤال که از داده‌های ماهواره‌های بومی چه بخش‌هایی در کشور می‌توانند استفاده کنند، گفت: بخش‌های مختلفی مانند انرژی، کشاورزی، دریانوردی، مدیریت بحران، مالی، شهرداری‌ها در شهر هوشمند، حمل و نقل، محیط زیست، شهرسازی و... می‌توانند از آن ها استفاده کنند. با شکل گیری کسب و کارهای فضاپایه تمام این بخش‌ها می‌توانند از داده‌های ماهواره‌ای برای بهبود و بهره‌وری، بهره‌برداری کنند.

وی افزود: در بخش انرژی می‌توان از پیش‌بینی الگوی هوا برای افزایش راندمان در نیروگاه‌هایی که انرژی تجدید پذیر دارند، استفاده کرد. می‌توان تجهیزاتی مانند دکل‌های برق و خطوط انتقال نیرو را پایش کرد. با داده‌های ماهواره‌ای می‌توان متوجه شد که آیا تجهیزات نیرو دچار فرونشست یا گرفتار سیل شده‌اند یا خیر. یا اینکه می‌توان خطوط نیرو را مطابق با محیط زیست جانمایی کرد.

یزدانی در ادامه افزود: در زمینه حوزه کشاورزی می‌توان با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای منابع آبی زیرزمینی و روزمینی، سلامت محصول، خاک و... را مدیریت کرده و بازده و رشد محصول را پایش کرد. یا در زمینه مدیریت بحران می‌توان تغییرات جوی را پیش‌بینی و آسیب بلایای طبیعی را تخمین زد. یا اینکه ارتباط خوب مخابراتی را بین اعضای هلال احمر برقرار کرد. در زلزله کرمانشاه با بستری که از سوی ماهواره «ایران ست» ایجاد شده بود، تیم‌های هلال احمر توانستند براحتی با هم در ارتباط باشند.

وی افزود: با کمک داده‌های فضاپایه امکان پایش آلودگی هوا، تهیه نقشه برای تاکسی‌های آنلاین، مدیریت ترافیک، ارتباط سرویس‌های اورژانس در بحران، اندازه‌گیری سطح دریا و دریاچه‌ها، ذوب یخ‌ها، اندازه‌گیری اراضی، برقراری ارتباط بین کشتی‌ها، پایش آلودگی آب دریا، دسترسی به اینترنت در دریا، اندازه‌گیری ارتفاع موج و... وجود دارد.

مدیریت بحران با داده‌های ماهواره‌ای بومی

علی صادقی نائینی معاون سازمان فضایی ایران نیز با بیان اینکه ما با چالش‌های زیادی در منطقه روبه‌رو هستیم و انواع بلایا در این منطقه رخ می‌دهد، گفت: در منطقه نیاز به انرژی، منابع آب و غذا داریم بنابراین فناوری‌های فضایی می‌توانند در پایش موارد اشاره شده کمک کنند.

وی افزود: طبق گزارش اخیر سازمان ملل، ایران در بین 191 کشور رتبه 11 را در ریسک بلایای طبیعی زلزله دارد و قبل از کشورهایی مانند ژاپن، اندونزی، چین قرار گرفته است. یا اینکه ایران در بحث خشکسالی رتبه 32 و سیل رتبه 55 دارد از این‌رو باید از داده‌های ماهواره‌ای برای مدیریت بحران استفاده کنیم.

صادقی نائینی در ادامه گفت: در ماهدشت داده‌های بیش از 10 ماهواره نیز دریافت می‌شود و هدف این است که درباره این داده‌ها تحقیق کرده و در سایت فضایی قرار بگیرد. در زلزله کرمانشاه داده‌های ماهواره‌ای دریافت و تحلیل و مناطق تخریب شده مشخص شد و توانستیم با تحلیل اطلاعات مساحت تخریبی را که هورالعظیم ایجاد کرده بود در اختیار مدیریت بحران کشور قرار دهیم.

وی افزود: البته باید متولیان بخش‌های مختلفی مانند کشتیرانی، مدیریت بحران، محیط زیست و منابع طبیعی، کشاورزی ، نیرو و... با سازمان فضایی کشور تعامل داشته باشند تا بتواند استفاده از داده‌ها شکل اجرایی به خود بگیرد.

صادقی نائینی با اشاره به اینکه زیست بوم پارس فراهم شده و مرکز آن در ماهدشت است، گفت: در این مرکز آزمایشگاه‌ها و زیرساخت داده ایجاد شده و در حال توسعه بوده و قرار است طبق افق برنامه 1404 دسترسی به 26 سامانه کاربردی که همگی بر بستر ماهواره‌های بومی هستند، عملیاتی شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت ایران آنلاین، تاریخ انتشار 1 بهمن 97، کد مطلب: 443110:www.ion.ir