شعار سال: در راستای جهانی‌شدن و رقابت‌های جهانی پتانسیل ظهور بازارهای جدید ایجادشده است؛ یکی از این بازارها، گردشگری پزشکی است (1). بر اساس تحقیقات بازار شفافیت (2013)، درآمد بازار جهانی گردشگری پزشکی در سال 2012 در حدود 11 میلیارد دلار تخمین زده‌شده و انتظار می‌رود تا پایان سال 2019 به 33 میلیارد دلار برسد؛ نرخ رشد سالیانه آن در حدود 18 درصد است. آسیا از پیشروان در صنعت توریسم پزشکی در جهان است و در رقابت با توریسم پزشکی جهانی با توجه به مراقبت‌های پزشکی باکیفیت و مقرون‌به‌صرفه است. در آسیا، تایلند، سنگاپور و هند به‌عنوان سه مقصد مهم گردشگری پزشکی شناخته‌شده اند و هدف آن کنترل بیش از 80 درصد از بازار گردشگری پزشکی آسیا در آینده است (2).

بر اساس مطالعات انجام‌شده سنگاپور یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های پزشکی در آسیا است. موفقیت سنگاپور به‌عنوان یک مقصد گردشگری پیشرو درزمینه پزشکی، به مزایای رقابتی کلیدی آن شامل تعالی در کیفیت مراقبت‌های بهداشتی، شیوه‌های پزشکی و در دسترس بودن تعداد زیادی از بیمارستان‌های معتبر بین‌المللی بستگی دارد.

علاوه بر این، دولت سنگاپور در جذب گردشگران پزشکی و سرمایه‌گذاران با ترویج همکاری استراتژیک بین سهامداران مختلف و امضای توافقنامه با کشورهای خاورمیانه برای ارائه خدمات پزشکی نقش مهمی ایفا کرده است (3). موفقیت سنگاپور به‌عنوان یک مقصد گردشگری پزشکی پیشرو و متمایز باعث شده است بسیاری از محققان پیشنهاد کنند دولت‌ها بتوانند از تجربه سنگاپور در توسعه بخش‌های گردشگری پزشکی خود استفاده کنند.

2-ارکان رقابت­‌پذیری گردشگری پزشکی سنگاپور

1-2-ستون اول: توانمندسازی بخش گردشگری

سنگاپور یک مطالعه موردی از توسعه گردشگری و موفقیت درزمینهٔ رشد اقتصادی سریع در اقتصاد جهانی است. در سال 1991، سنگاپور 5.41 میلیون بازدیدکننده بین‌المللی را جذب کرد و به‌طور مشخص این تعداد بین سال‌های 2013 تا 2015 سه برابر شده است (4). سنگاپور از طریق چندین بخش مانند صنایع، تجارت، و ارتباطات به اقتصاد جهانی وابسته است. از 141 اقتصاد، سنگاپور در رتبه 11 شاخص جهانی گردشگری قرارگرفته است (5). علی‌رغم اینکه در این کشور منابع فرهنگی و طبیعی بسیار کم است. دستاوردهای برجسته سنگاپور در گردشگری نشان‌دهنده برنامه‌ریزی در طیف گسترده‌ای از پروژه‌های گردشگری و نوسازی زیرساخت‌های اقتصادی و آزادسازی اقتصادی است. همچنین مدیریت نوآورانه در منابع فرهنگی و طبیعی است و توسعه منابع انسانی باکیفیت بالاست (6). بااین‌حال، مزیت رقابتی سنگاپور در گردشگری عمدتاً به‌وسیله رفاه در دو نوع درآمد گردشگری ایجاد می‌شود: گردشگری تفریحی و گردشگری تجاری. رونق گردشگری به‌طور مستقیم بر گردشگری پزشکی تأثیر می‌گذارد و متقابلاً به رشد یکدیگر کمک می‌کنند. سنگاپور و چندین مقصد گردشگری در آسیا مانند تایلند، مالزی و دبی با یکدیگر در بازار جهانی گردشگری از طریق جاذبه‌های گردشگری ارائه‌شده، مهمان‌نوازی، خرید، فعالیت‌های تفریحی و امکانات رفاهی هتل‌ها و استراحتگاه‌های جهانی رقابت می‌کنند (7).

ازجمله اقدامات سنگاپور به‌منظور افزایش گردشگری پزشکی ارائه بسته‌های ویژه خدمات پزشکی، مسافرتی و گردشگری به گردشگران پزشکی و همراهان آن‌ها در سنگاپور است. گردشگری پزشکی دارای اثرات مثبت در سایر بخش‌ها است مانند کسب‌وکار گردشگری و ایجاد فرصت‌های جدید برای سرمایه‌گذاری‌های تجاری و برای کارآفرینان. همچنین بسیاری از فرصت‌های اجتماعی-اقتصادی، مانند جذب متخصصان پزشکی، ایجاد بیمارستان‌های جهانی و شرکت‌های بیمه درمانی جهانی، از مزایای این طرح گردشگری پزشکی است (8).

2-2-برنامه‌ریزی استراتژیک

ضروری است که هر کشوری یک استراتژی ملی را ایجاد کند که جهت مشخص، برنامه‌ریزی یکپارچه و چارچوب سیاست‌گذاری برای توسعه و مدیریت برنامه‌های استراتژیک را ارائه دهد. در بسیاری از کشورها، استراتژی‌های ملی مرکزی بخش‌هایی را به‌عنوان اولویت هدف قرار می‌دهند. استراتژی‌های ملی بخش‌هایی از قبیل بهداشت، آموزش، گردشگری و غیره را هدف قرار می‌دهد یا یک بخش خاص از یک حوزه مانند گردشگری پزشکی به‌عنوان بخشی از توریسم و گردشگری (8).

بنابراین، برجسته کردن روند برنامه‌ریزی استراتژیک به‌عنوان یک ستون حیاتی و قابل‌توجه از رقابت‌های گردشگری پزشکی، منطقی است. سنگاپور در این راستا سازمان پزشکی را در سال 2003 تأسیس نمود که هدف آن مشارکت صنعتی و استراتژیک دولت با تقویت و حفظ موقعیت سنگاپور به‌عنوان یک مرکز پزشکی جهانی است و نه‌تنها گردشگری پزشکی بلکه فعالیت‌های تحقیق و توسعه پزشکی را مدنظر قرار می‌دهد. همچنین فن‌آوری‌های مدرن پزشکی؛ کنوانسیون‌ها و نمایشگاه‌های مرتبط با سلامت بین‌المللی؛ آموزش بالینی و آموزش پزشکی؛ و اتحادیه‌های پزشکی منطقه‌ای و بین‌المللی.

فرصت‌های بازار خارجی به‌طور مشترک توسط سه هیئت مستقل هدایت می‌شود:

هیئت توسعه اقتصادی سنگاپور که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را تشویق می‌کند و توسعه می‌دهد، اقدام سنگاپور ترویج تعامل شرکت‌های سنگاپور در بازار جهانی است و شورای گردشگری سنگاپور که فعالیت‌های بازاریابی بین‌المللی و نام تجاری را هدایت می‌کند و خدمات گوناگون را بهبود می‌بخشد. این ابتکار عمل همچنین ارائه‌دهندگان خدمات پزشکی و آژانس‌های مسافرتی پزشکی را به‌عنوان عوامل مهم و ضروری برای نظارت بر اجرای استراتژی تشخیص می‌دهد و توسط دو وزارتخانه انجام می‌شود وزارت تجارت و صنعت و وزارت بهداشت. علاوه بر این، مزیت رقابتی سنگاپور نسبت به رقبای گردشگری پزشکی، مانند هند و تایلند، ایجاد کشوری به‌عنوان مرکز پزشکی باکیفیت بالا و برتری بالینی است (9).

زیرساخت‌های مراقبت‌های بهداشتی مدرن با ترکیب مراکز آموزش پزشکی و خوشه‌های نوآوری زیست پزشکی ایجادشده است. تخصص و نوآوری در پزشکی، چه در خدمات و چه در سطح سازمانی، مربوط به افزایش رقابت بین‌المللی گردشگری پزشکی است. استراتژی سنگاپور برای توسعه گردشگری پزشکی ثابت کرده است که استراتژی‌های نهادی یکپارچه، به‌طور مؤثری در جهت برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری پزشکی کارآمدتر و سودمندتر برای ذینفعان مرتبط هستند. تأثیر چنین رویکردی نه‌تنها افزایش آگاهی تجاری در مورد فرصت‌های در حال ظهور گردشگری پزشکی بلکه باعث ایجاد محصولات متفاوتی از محصولات گردشگری پزشکی شده است که به‌طور برجسته موقعیت بازار کشور را تعریف کرده و منجر به مزایای اجتماعی و اقتصادی در بخش‌های دیگر شده است.

3-2-اعتباربخشی و حکمرانی

یک‌روند سریع در سازمان‌های مراقبت‌های بهداشتی، به‌خصوص مقصدهای گردشگری درمانی، برای جستجوی مجوز در سطح محلی یا بین‌المللی وجود دارد. انگیزه‌های سازمانی پشت چنین اقداماتی عمدتاً به بهبود نتایج درزمینهٔ های کیفیت خدمات، ایمنی بیمار، هزینه کاری و مراقبت‌ها مربوط می‌شود (10).

اساساً، روند اعتباربخشی بیمارستان‌ها شامل ارزیابی خود و ارزیابی همکار خارجی برای عملکرد مطلوب مطابق با استانداردهای مبتنی بر کیفیت و ایمنی بیمار است. برنامه‌های اعتباربخشی بیمارستان‌ها نیز شامل ارزیابی سیستماتیک بیمارستان‌ها در برابر استانداردهای پذیرفته‌شده است. سنگاپور دارای تعداد زیادی از مراکز پزشکی و بیمارستان‌های معتبر در منطقه بااعتبار مجوز JCI است.

علاوه بر این، سنگاپور بسیاری از سازمان‌های محلی را که مسئول تأمین اعتبارات مختلف خدمات بهداشتی در کشور هستند، مانند شورای اعتباربخشی سنگاپور، وزارت بهداشت سنگاپور، شورای ارتقا سلامت سنگاپور و سیستم اعتباربخشی آزمایشگاه سنگاپور را توسعه داده است.

به‌طورکلی، ارتباط مستقیم بین گسترش اعتبار مراقبت‌های پزشکی و رشد بازار گردشگری پزشکی وجود دارد. بااین‌حال، تحقیقات بیشتری برای بررسی ماهیت این رابطه به‌ویژه ازلحاظ اعتماد بیمار و شکل دادن شهرت یک مقصد به‌عنوان یک ارائه‌دهنده مراقبت بهداشتی موردنیاز است. همراه بااهمیت تأیید اعتبارات پزشکی، اجرای برنامه‌های اجرایی مؤثر در فعالیت‌های پزشکان، عملکرد سازمان‌های پزشکی و بازیکنان کلیدی درزمینهٔ های کلینیکی پزشکی ضروری است. بسیاری از محققان درزمینهٔ مراقبت‌های بهداشتی به دنبال آن هستند پیامدهای بالقوه گردشگری پزشکی، به‌ویژه آن‌هایی که تأثیر منفی بر عملکرد سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی ملی دارد را مورد ارزیابی قرار دهند (11).

برای مثال، 1 - نابرابری دسترسی به امکانات بهداشتی برای شهروندان و بیماران خارجی ازلحاظ خدمات باکیفیت پایین و یا عدم توانایی پرداخت. 2 - مهاجرت کارکنان بهداشت و یا فرار مغز از بخش عمومی به بخش خصوصی، ازاین‌رو تأمین خدمات بهداشتی عمومی را تضعیف می‌کند؛3- آزادسازی مراقبت‌های پزشکی و کاهش مداخله دولت. بنابراین بیشترین اولویت دولت باید رسیدگی به همه پیامدهای احتمالی که ممکن است از اقدامات غیرقانونی یا غیرعادی در ارتقای ارائه خدمات گردشگری پزشکی حاصل شود، باشد.

بنابراین نقش حکومت مؤثر در تأمین خدمات درمانی از طریق سه روش: اصلاح و اجرای سیاست‌ها، تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و نظارت بر فعالیت سازمان برای رعایت استانداردهای کیفیت و عملکرد مالی است. با بررسی چارچوب نهادی سنگاپور، می‌توان اذعان کرد که شیوه‌های ذکرشده در بالا توسط سنگاپور از طریق روند شرکت‌های بیمارستان‌های عمومی تحت چارچوب شرکت بهداشتی سنگاپور (HCS) پذیرفته‌شده است. تجربه سنگاپور ضرورت ایجاد ساختارهای یکپارچه در بین سهامداران مختلف گردشگری پزشکی ازجمله بخش توریسم، بخش تجارت، بخش سلامت و بخش خدمات اجتماعی را ضروری می‌سازد. این‌عوامل توسط این واقعیت پشتیبانی می‌شود که سنگاپور یک کشور عاری از فساد است. سنگاپور نشان داده است حکمرانی گردشگری پزشکی اهمیت ویژه‌ای برای حمایت از اهداف اجتماعی مربوط به دسترسی به مراقبت‌های پزشکی توسط ساکنان و غیر ساکنان دارد؛ به‌منظور حمایت از هدف تأمین مالی سلامت از طریق اعمال روش‌های مناسب مالی و طرح‌های مالیاتی در کسب درآمد در گردشگری پزشکی و پس‌ازآن مجدداً درآمد به سیستم سلامت ملی بازگشت داده شود (12). وزارت بهداشت سنگاپور به‌عنوان رکن اصلی نهادهای پزشکی و سلامت در نظر گرفته می‌شود و تعدادی از سازمان‌های نظارتی تحت نظارت آن قرار دارند شامل شورای پزشکی سنگاپور، شورای پرستاری سنگاپور، شورای داروسازی سنگاپور، شورای دندانپزشکی سنگاپور و شورای حرفه‌ای متخصصین بهداشت.

4-2-توسعه سرمایه انسانی

توسعه سرمایه انسانی یکی از راه‌حل‌های اساسی برای موفقیت در بازار جهانی است. سرمایه انسانی به‌عنوان دانش، مهارت‌ها، شایستگی‌ها و ویژگی‌های مندرج در افرادی که تسهیل‌کننده ایجاد رفاه شخصی، اجتماعی و اقتصادی است. علاوه بر این، این ارزشمندترین دارایی در سطح سازمانی و در سطح ملی است و یکی از مهم‌ترین عوامل رشد اقتصادی و رقابت پایدار است (13).

1-4-2-شایستگی فنی

برنامه‌های آموزشی از مهم‌ترین بسترهای توسعه نیروی انسانی است (13)؛ بنابراین، لازم است به‌طور مستقیم راهبردهای استراتژیک اعمال‌شده توسط سنگاپور ازنظر آموزش و پزشکی مورد ارزیابی قرار بگیرد. سنگاپور دارای چندین کالج پزشکی و مراکز تحقیقاتی مانند دانشگاه ملی سنگاپور و موسسه ژنوم سنگاپور است که اتحادیه‌ها و مشارکت‌های بین‌المللی را با بسیاری از دانشگاه‌های خارج از کشور، ازجمله دانشگاه جان هاپکینز و دانشگاه دوک انجام داده است.

برای مثال دانشگاه دوک و دانشگاه ملی سنگاپور با یکدیگر همکاری کرده و یک مدرسه پزشکی را تأسیس کرده‌اند و به‌عنوان یک ابتکار جهانی دانشجویان تحصیلات تکمیلی پزشکی را از انواع دانشگاه‌های معتبر بین‌المللی مانند دانشگاه هاروارد، کمبریج و آکسفورد پذیرش می‌کند. برنامه توسعه نیروی انسانی در بخش سلامت سنگاپور پزشکان داخلی را با کمک‌هزینه تحصیلی برای آموزش در خارج از کشور در بیمارستان‌های نوآورانه جهان به خارج از کشور بورس می‌کند. سنگاپور یک مدل منحصربه‌فرد و بی‌نظیر برای توسعه دانش، مهارت، و استعداد پزشکان دارد. علاوه بر این، همکاری‌های دولتی و خصوصی نقش حیاتی برای تضمین کیفیت آموزش پزشکی متخصصان با پیشرفت حرفه‌ای باکیفیت دارند. این را می‌توان به‌طور خلاصه با عملکرد فوق‌العاده برخی از بازیکنان کلیدی انتخاب‌شده در آموزش پزشکی نشان داد: اول کمیته‌های اختصاصی یا هیئت‌مدیره که اعتبار و نظارت آموزش تخصص پزشکی در سنگاپور را بر عهده‌دارند، ثانیاً برنامه‌های پزشکی که توسط شورای اعتباربخشی برای فارغ‌التحصیل پزشکیار از طریق آموزش بین‌المللی هدایت می‌شود و در مرحله سوم 14.6 میلیون دلار به واحد تحقیقات پزشکی باهدف توسعه توانمندی‌های تحقیقاتی متخصصان پزشکی اختصاص‌یافته است (14).

5-2-نتیجه‌گیری

موفقیت سنگاپور به‌عنوان یک مقصد گردشگری پیشرو در پزشکی به دلیل برنامه‌ریزی استراتژیک بلندمدت و یکپارچه است که به‌وسیله دولت مرکزی با مشارکت قابل‌ملاحظه ذینفعان در میان ستون‌های رقابت‌های مختلف انجام‌شده است. همچنین رونق گردشگری پزشکی در سنگاپور به‌صورت جذب سرمایه‌گذاران گردشگری پزشکی از یک‌سو و همکاری بین ارائه‌دهندگان خدمات درمانی و شرکت خصوصی گردشگری از سوی دیگر، مورداستفاده قرار می‌گیرد.

علاوه براین موفقیت در گردشگری پزشکی نیازمند سرمایه‌گذاری در دانش، مهارت و سرمایه انسانی دارد که نیازمند سرمایه‌گذاری قوی در سیستم‌های آموزش‌وپرورش است. رقابت گردشگری پزشکی به‌عنوان توانایی برنامه‌ریزی استراتژیک، تعیین اهداف سیاست قابل‌اجرا، ایجاد مشارکت مؤثر چند شرکت‌کننده، حفظ محیط جذاب؛ و اطمینان از اینکه تمام این قابلیت‌ها برای بهینه‌سازی ارائه خدمات پزشکی است که بر اساس پارامترهای کیفیت، نوآوری، قیمت‌گذاری و ایمنی رادارند، هماهنگ هستند. سیاست‌گذاران علاقه‌مند به توسعه گردشگری پزشکی باید یک الگوی هماهنگ در انجام اقدامات لازم بین آژانس‌های دولتی و ذینفعان خصوصی برای بهبود عملکرد بخش گردشگری پزشکی را انجام دهند.

منابع

1-Bernal, R. L. (2007). The globalization of the health-care industry: Opportunities for the Caribbean. CEPAL Review, 92, 83–99.

2-Mary, S. S. (2014). Medical tourism in Asia - An overview. Scholars World-IRMJCR, 2(2),131–136.

3-Hall, C. (2013). Medical tourism. Abingdon, Oxon: Routledge.

4-Singapore Economic Development Board, (2015). Medical technology. [online] Available at:https://www.edb.gov.sg/content/edb/en/industries/industries/medtech.html

[Accessed 25 Nov. 2015].

5-World Economic Forum (2015). The travel & tourism competitiveness report 2015. Geneva:World Economic Forum.

6-Lim, M. (2005). Transforming Singapore health care: Public-Private Partnership. Annals Academy of Medicine, 34(7), 461–467.

7-Lunt, N. Horsfall, D. & Hanefeld, J. (2015). Handbook on medical tourism and patient mobility. Cheltenham: Edward Elgar.

8-Lee, J., & Park, N. (2013). Mice and medical tourism in Singapore. Korea Institute for International Economy Policy, 3(49), 1–4.

9-Wong, K., Velasamy, P., & Tengku Arshad, T. (2014). Medical tourism destination SWOT analysis: A case study of Malaysia, Thailand, Singapore and India. SHS Web of Conferences, 12, 01037.

10-Grepperud, S. (2014). Is the hospital decision to seek accreditation an effective one? Int J Health Plann Mgmt, 30(1), E56–E68.

11-Vijaya, R. (2010). Medical tourism: Revenue generation or international transfer of healthcare problems? Journal of Economic Issues, 44(1), 53–70.

12-Medhekar, A. (2010). Growth of medical tourism in India and Public-Private Partnerships. Refereed paper presented at the Seventh International Institute of Development Studies, Conference on Globalisation and Development, Calcutta 13 to 19 December.

13-Lut, D. M. (2011). Human capital development - new challenges in the context of knowledge-based economy. Euromentor Journal, 2(4), 1–10.

14-SHS (Singapore Health Services). (2011). The principles of medicine. Singapore: Singhealth. [online] Available at:

https://www.singhealth.com.sg/AboutSingHealth/CorporateOverview/AnnualReports/Documents/Final%20SingHealth%20AR%

20(19%20Dec%202011).pdf [Accessed 25 Nov. 2015].

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت شمس، تاریخ انتشار 4 بهمن 97، کد مطلب: 182376:www.npps.ir