شعارسال : اغلب آنهایی که سر و کارشان با فرهنگ و هنر است، همچنین کتابدوستان و کتابخوانان فعال در فضای مجازی درصدد نهادینه کردن این شعار در میان فالوئرهای صفحات خود هستند. از بازیگران گرفته تا خود اهالی کتاب و حتی مسئولانی که تا همین چند سال قبل توجه چندانی به سرانه پایین مطالعه نداشتند، همه میخواهند سهمی در این حرکت جمعی داشته باشند.
** حذف هدایای غیرضروری از جمله سررسیدها
البته این اتفاق تازهای نیست، چهار-پنج سالی میشود که در آستانه فرارسیدن عید نوروز شاهد راه افتادن کمپینهایی خودجوش از سوی اهالی فرهنگ و هنر، آن هم با پشتیبانی مردم هستیم. کمپینهایی که مهمترین شعار آنها حذف هدایای غیرضروری از جمله سررسیدها و جایگزینی آنها با کتاب است.
پوران درخشنده، نویسنده و کارگردان سینما از جمله هنرمندانی است که اعطای چنین هدیهای را اتفاقی خوب برای جامعه امروزمان میداند؛ او گفت:«در شرایطی که جامعه امروزمان نیاز بسیاری به مطالعه دارد، کتاب از بهترین عیدی هاست. به گمانم راه افتادن کمپینهایی که از میان خود مردم شکل میگیرند بیش از تصمیمات بخشنامهای اثرگذار خواهند بود. اگر فردی که به او کتاب هدیه میدهیم کتابخوان باشد که هیچ، اما اگر بخواهیم دوست یا کسی از بستگانمان را به این دنیای بیانتها دعوت کنیم باید در انتخاب عنوان کتابها سنجیده عمل کنیم.»
این تهیهکننده و سینماگر کشورمان معتقد است میتوان از راهنمایی کتابفروشانی که خود اهل کتاب و کتابخوانی هستند هم کمک گرفت. حتی تأکید دارد در زمان خرید چنین هدیهای خیلی مهم است که به سن و سال و علایق طرف مقابلمان توجه کنیم. او ادامه داد:«اگر قصد خرید کتاب برای پدر و مادری جوان را داریم میتوانیم با انتخاب کتابهای تربیتی به آنان نشان بدهیم که با مطالعه امکان بهرهمندی از چه چیزهایی را خواهند داشت و از سویی اگر مخاطبمان نوجوان است میتوانیم با انتخاب رمان یا مجموعه داستانی با حال و هوای مناسب آن سن گامی مؤثر در تشویق و افزایش سرانه مطالعه برداریم. با انتخاب صحیح کتاب میتوانیم به فرد مورد نظرمان نشان دهیم که کتاب همچون کلیدی در خدمت باز کردن قفلهای بسته روح و روان او خواهد بود.»
اهدای کتاب بهجای سررسید هم یکی از شعارهایی است که باز به لطف فضای مجازی و همین شبکههای اجتماعی که برخی کمر به فیلتر آنها بستهاند در حال گسترش میان مردم است. این مسأله بویژه در شرایط فعلی که اهالی نشر با بحرانی جدی در تهیه کاغذ مورد نیاز خود روبهرو هستند از اهمیت بسیاری برخوردار است. با این حال تحقق چنین شعارهایی شاید بیش از شرکت و سازمانهایی که هر ساله بودجه قابل توجهی به خرید سررسید اختصاص میدهند باید از خود اهالی کتاب شروع شود.
** عمل به چنین شعارهایی را از خودمان شروع کنیم
البته این اتفاق هم در میان ناشران چندان غریب نیست، انتشارات ققنوس چند سالی است به جای سررسید، کتاب هدیه میدهد و هر سال به سراغ کتابی میرود که دیگر مؤسسات نشر پیشتر آن را منتشر نکرده باشند.
امیرحسین زادگان، مدیرمسئول ققنوس در همین رابطه گفت:«ما اهالی کتاب اگر چنین شعارهایی سرمی دهیم خودمان هم باید به آن عمل کنیم، به گمانم راه افتادن این کمپینهای مردمی طی سالهای اخیر اثرگذار بوده آنچنان که همین امسال حداقل 10 شرکت و سازمان برای خرید چنین عیدیهایی به ما مراجعه کردهاند و هر کدام از پنجاه، یکصد و حتی یک هزار عنوان کتاب برای عیدی گرفتهاند. جالب است بدانید فعالیت اغلب این شرکتها فرهنگی نیست و در بخشهای مختلف صنعتی مشغول کار هستند. نکته جالب توجه در خصوص هزینه خرید کتاب یا سررسید این است که اگر سطح معقولی از کیفیت را در نظر بگیریم قیمت آنها تفاوت چندانی نخواهد داشت؛ با این نکته که کتاب ماندگار است اما سررسید زمان مصرف دارد!»
محمدعلی بهمنی، شاعر و ترانه سرا هم از جمله افرادی ست که تمایل به جایگزینی کتاب با دیگر عیدیهای مرسوم دارد، او هم گفت:«هیچ هدیهای به اندازه کتاب اثرگذار نخواهد بود، چراکه ما را به سوی دریچههای تازهای از زندگی هدایت میکند، تجربههایی که بدون مطالعه امکان به دست آوردن همه آنها برایمان ممکن نیست. نمیتوانم راهنمایی خاصی درباره عنوانهایی که میتوان برای چنین کاری پیشنهاد داد داشته باشم، چراکه این انتخاب بستگی به میزان شناختمان از افراد مورد نظرمان دارد.»
** چه هدیهای بهتر از کتاب!
حجت اشرفزاده، خواننده، نوازنده و آهنگساز هم نگاه مثبتی به این کار دارد. او گفت:«من هم حتماً عضوی از این کمپین خواهم بود، چه هدیهای بهتر از کتاب! بویژه که با چنین اقداماتی قادر به تشویق مردم به کتابخوانی خواهیم بود. در شرایطی که سطح سلیقه جوانان در ارتباط با شعر و ترانه تنزل بسیاری یافته چه ایرادی دارد که به جای پول به فرد یا افراد مورد علاقهمان مجموعه شعری خوب و قوی بدهیم تا بداند میان یک کار خوب تا ضعیف چه فاصلهای است.»
او معتقد است حتی میتوانیم پیامکهای نوروزیمان را به جای جملههای کلیشهای با چند بیت شعر و قطعهای ادبی جایگزین کنیم و حتی نام کتابی را که پیامها را از آن انتخاب کردهایم هم ضمیمه پیامکمان کنیم تا دیگران به خرید و مطالعهاش تشویق شوند.
اشرفزاده مخالف اعطای سررسید است و تأکید دارد: «نهایت عمر یک سررسید 365 روز است، در شرایطی که اغلب ما از تقویمهای الکترونیکی از موبایلهای خود برخورداریم چه ضرورتی در خرید و هدیه دادن سررسید وجود دارد! خود من از میان چند سررسیدی که اغلب هدیه میگیرم در نهایت از یک سررسید استفاده میکنم و مابقی آنها بیاستفاده باقی مانده و نهایتاً به کاغذ باطلهها میپیوندند.»
بهروز غریبپور، نویسنده و کارگردان سینما و تئاتر هم گفت:«کتاب ماندگارترین هدیهای است که میتوانیم به یکدیگر عیدی بدهیم. خود من هنوز هم یکی از کتابهایی که در کودکی هدیه گرفتم را نگه داشتهام و هرازگاهی که به سراغ آن میروم تمام خاطرات شیرین زندگی به سراغم میآید. کتاب خاطره و معنویت بهدنبال میآورد و از همین رو هدیهای بسیار ارزشمند است.»
او هم معتقد است وقتی به سادگی نصب یک اپلیکیشن قادر به برخورداری از تقویمی روزانه در موبایلهای خود هستیم دیگر سررسید دادن بیمعنی است. او ادامه داد:«باید توجه بسیاری به نیاز و سلیقه افرادی که خواهان کتاب عیدی دادن به آنها هستیم باشیم. کتابی که دریچهای تازه به ذهن مخاطب خود باز کند و بتواند منجر به تحولی در او شود.»
احمدپوری، نویسنده و مترجم آثار ادبی هم حذف سررسید را با توجه به افزایش قیمتهای سرسام آور کاغذ اتفاق مهمی میداند و به برخورداری موبایلها از تقویم اشاره میکند، پوری نیز به «ایران» گفت:«کتاب عیدی دادن هم به اقتصاد نشر و ادامه حیات فعالیت اهالی کتاب کمک میکند و هم منجر به ایجاد انگیزه برای آشتی با کتاب میشود. نمیدانم در شرایط فعلی اقتصادی چنین عیدیهایی چقدر اثرگذار خواهد بود اما نکتهای که به آن تأکید بسیاری دارم تجربهای است که خودم چند سال قبل در این زمینه کسب کردم.»
او در همین رابطه به تجربهای اشاره کرد که چند سال قبل از عیدی کتاب به یکی از دوستانش که از قضا اهل مطالعه نبوده کسب میکند. مخاطب این نویسنده آنقدر به دوست خود و انتخابش اعتماد داشته که کتاب را میخواند و حالا هم کتابخوانی حرفهای است.
پوری پیشنهادی هم برای شرکتها و سازمانها داد و گفت:«اگر انتخاب کتاب برای عیدی دادن برایشان دشوار باشد میتوانند از کارتهای هدیهای که تنها برای خرید کتاب صرف میشوند استفاده کنند، از این طریق هدیه گیرندگان با سلیقه خود کتاب میخرند و در نوروز میخوانند. البته وقتی بحث خرید کتاب بیشتری در میان باشد میتوان از کارشناسان فرهنگی و همین طور خود اهالی کتاب هم کمک گرفت. خوشبختانه شاهد استقبال از این فرهنگ هستیم، شرکتی که دختر من در آن مشغول کار است دست به خرید 140 عنوان کتاب برای عیدی دادن به کارکنان خود زده که اتفاق خوبی است.»
** برای افزایش سرانه مطالعه بکوشیم
علیرضا رئیس دانایی، مدیرمسئول انتشارات نگاه هم سالهاست دست به حذف سررسید از عیدیهای مؤسسهاش زده، او به «ایران گفت:«بیش از 20 سال است که کتاب عیدی میدهم و تا جایی که میدانم این عادت میان بسیاری دیگر از همکارانم در عرصه نشر هم نهادینه شده است. حدود دو سالی میشود که با تماس بسیاری از سوی شرکتها و سازمانها برای تهیه کتاب بهعنوان عیدی مواجه میشویم و شکی نیست که این اتفاق تحت تأثیر کمپینهای مردمی و گسترش آنها در شبکههای اجتماعی و فضای مجازی است.»
آنطور که این مسئول نشر اشاره کرد امسال حدود 30 شرکت برای خرید عیدی کتاب به مؤسسه او مراجعه کردهاند که در مقایسه با سالهای گذشته با افزایش سالانه قابل توجهی روبهرو بوده است. رئیس دانایی هم سررسید عیدی دادن را با توجه به شرایط فعلی کاغذ کاری اصولی نمیداند و از اهالی هنر هم میخواهد که با تشویق مردم به کتاب عیدی دادن در جهت نهادینه کردن هر چه بیشتر این فرهنگ بکوشند. به گفته این ناشر، هزینه انتشار یک سررسید متوسط با 365 صفحه بین 35 تا 40 هزار تومان میشود و این در حالی است که خرید یک کتاب با همین حجم تقریبی هم چندان بیشتر از این مبلغ نخواهد شد.
امید نعمتی خواننده گروه موسیقی پالت هم گفت: «در میان عیدیهای رایج، کتاب بهترین انتخاب است، شما به هر میزانی که پول عیدی بدهید به همان اندازه ارزش مالی به فرد مورد نظرتان منتقل کردهاید، اما در خصوص کتاب شرایط متفاوت است، کتاب صرف نظر از قیمت پشت جلد آن از نظر معنوی قابل ارزشگذاری نیست. کتابی که تفکر صحیح را به ما بیاموزد قادر است تحولی عظیم در زندگیمان ایجاد کند.»
تنها چند روز به پایان سال باقی مانده و اگر هنوز به این کمپین مردمی نپیوستهاید دیر نشده، میتوانید با مراجعه به نزدیکترین کتاب فروشی محل زندگیتان یا حتی سایتهای خرید آنلاین کتاب هدیهای متفاوت برای عیدی تهیه کنید و در هشتگ «# کتاب_عیدی_ بدهیم» که هدف آن آشتی همگانی با کتابخوانی ست سهیم شوید.
شعارسال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا،تاریخ انتشار:27 اسفند 1397،کدخبر:83247195،www.irna.ir